Trong hành trình xây dựng một môi trường kinh doanh thịnh vượng, Singapore đã nuôi dưỡng một hệ sinh thái khởi nghiệp, nơi có hàng nghìn công ty công nghệ trẻ, số lượng công ty đầu tư mạo hiểm ngày càng tăng và một số kỳ lân đã được thành lập trong nước hoặc mở văn phòng tại đây. Đổi lại, các quốc gia khác đã đặt câu hỏi về cách thức lặp lại thành công của quốc gia đó trong việc phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp. Sự kết hợp giữa hỗ trợ của chính phủ, giáo dục và liên kết toàn cầu, chuyên môn về quản lý tài sản và ngân hàng cùng với các yếu tố khác, tất cả đã hỗ trợ cho sự thành công của hệ sinh thái cho đến nay.

Trước khi chính phủ Singapore bắt đầu xây dựng các thể chế, quan hệ đối tác và động lực chung để tạo ra hệ sinh thái khởi nghiệp của đất nước, họ đã đầu tư kinh phí hàng thập kỷ và lên kế hoạch xây dựng nền tảng cho nền kinh tế của mình. Kết quả là môi trường đầu tư, nền kinh tế quốc tế hóa, sự xuất sắc trong quản trị doanh nghiệp, giáo dục, sự gắn kết và khả năng đáp ứng của khu vực công, tất cả đã chuẩn bị cho họ để nâng cao chuỗi giá trị kinh tế toàn cầu sang các lĩnh vực chuyên sâu về tri thức và đổi mới. Theo đó, khi chính phủ khởi xướng chiến lược quốc gia nhằm chuyển đất nước sang các ngành công nghiệp và dịch vụ sử dụng nhiều tri thức và định hướng đổi mới, thì việc thiết lập một hệ sinh thái khởi nghiệp trở thành bước đi tự nhiên tiếp theo. Điều quan trọng cần nhớ là các nỗ lực chính sách quan trọng, phát triển công nghiệp, củng cố các mối liên kết kinh doanh toàn cầu và các động thái chiến lược khác đã được thực hiện trong những năm đầu của Singapore đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc tạo ra hệ sinh thái ngày nay và chỉ khi môi trường thuận lợi đó được đưa ra thì hệ sinh thái bắt đầu có kết quả.
Dưới đây là tập hợp các đặc điểm chính vừa giúp phân biệt hệ sinh thái khởi nghiệp Singapore, vừa cung cấp cho các nhà hoạch định chính sách từ các quốc gia khác cái nhìn sơ lược về các biện pháp cụ thể mà họ có thể theo đuổi.

Sự lãnh đạo của Chính phủ

Chính phủ Singapore đã cam kết nhiều thập kỷ nỗ lực xây dựng chính sách hướng tới cải thiện môi trường kinh doanh địa phương, hỗ trợ việc tạo ra hệ sinh thái khởi nghiệp. Để đạt được mục tiêu đó, ngay từ ngày đầu tiên, chính phủ đã thể hiện khả năng lãnh đạo to lớn và đã nhanh chóng giải quyết các lỗ hổng và thông qua các chính sách có lợi. Chính phủ đã đóng một vai trò thiết yếu trong việc định hình trực tiếp môi trường kinh doanh của quốc gia cũng như đưa ra nhiều chính sách và chương trình. Ngoài ra, chính phủ được công nhận về khả năng phản ứng nhanh và nhạy bén trong việc phản ứng với những thay đổi của thị trường. Các cuộc phỏng vấn với những chủ thể địa phương trong hệ sinh thái đã nêu bật tốc độ mà chính phủ có thể ban hành các chính sách và các biện pháp khác để hỗ trợ môi trường kinh doanh địa phương. Một ví dụ là hội đồng doanh nghiệp của Bộ Thương mại và Công nghiệp, một cơ quan liên chính phủ triệu tập các cơ quan chính phủ khác nhau trong nỗ lực hợp lý hóa các quy định ảnh hưởng đến doanh nghiệp. Ban hội thẩm cũng đã tạo ra Khuôn khổ Người đi đầu tiên và Đề án Ý tưởng Mới. Khuôn khổ cung cấp cho các doanh nhân khả năng tiếp cận hỗ trợ của khu vực công, đồng thời chương trình giúp các cơ quan chính phủ thực hiện các ý tưởng kinh doanh mới.

Trong suốt thời gian xảy ra đại dịch COVID-19, chính phủ đã tiếp tục duy trì hoạt động, lặp lại và phản ứng nhanh. Trong thời gian này, hai chương trình được nhắm mục tiêu cao cho các công ty khởi nghiệp công nghệ, Quỹ Tình huống Đặc biệt cho Khởi nghiệp (SSFS) và chương trình Nhà sáng lập khởi nghiệp SG nâng cao đã được thành lập. SSFS, được khởi động vào ngày 5/6/2020, là một kế hoạch tài chính để giúp các công ty khởi nghiệp có tốc độ tăng trưởng cao duy trì hoạt động của họ trong suốt đại dịch. Vào ngày 17/8/2020, Phó Thủ tướng Heng Swee Keat đã công bố phân bổ tài trợ trị giá 150 triệu đô la Singapore để nâng cao chương trình Nhà sáng lập khởi nghiệp SG, hỗ trợ thêm cho các doanh nhân lần đầu tiên khởi nghiệp. Những cải tiến đối với chương trình bao gồm một chương trình Xây dựng Liên doanh mới, được triển khai với sự hợp tác của các trường đại học địa phương (ĐH Công nghệ Namyang (NTU), ĐH Quốc gia Singapore (NUS), ĐH Quản trị Singapore (SMU), ĐH Công nghệ và Thiết kế Singapore (SUTD) và Đại học Khoa học Xã hội Singapore (SUSS). Ngoài ra, số tiền hỗ trợ tiền hạt giống đã tăng từ 30.000 lên 50.000 đô la Singapore cho các công ty khởi nghiệp đủ điều kiện. Để giúp các công ty khởi nghiệp điều hướng các chương trình hỗ trợ khu vực công và tư nhân khác nhau liên quan đến COVID-19, Tổ chức Doanh nghiệp Singapore (ESG) và Cộng đồng hành động vì doanh nghiệp (ACE) đã tạo ra một cơ sở dữ liệu trực tuyến một cửa gồm các chương trình hỗ trợ sẵn có và thông tin liên quan.

Các nỗ lực bổ sung đã được thực hiện để hỗ trợ các doanh nghiệp phi kỹ thuật số trong việc số hóa các hoạt động của họ. Các cá nhân thất nghiệp cũng được hỗ trợ. Trong nỗ lực này, chính phủ đã tung ra Gói tăng cường thương mại điện tử, bao gồm 90% chi phí liên quan đến việc bắt đầu hoạt động trên các nền tảng thương mại điện tử hiện có. Tương tự, chính phủ cũng đã tung ra 1,2 tỷ đô la dưới hình thức Chương trình đảm bảo thu nhập cho người làm tự trả lương, cung cấp hỗ trợ hàng tháng cho các cá nhân tự kinh doanh (chẳng hạn như người lao động hợp đồng) và hỗ trợ đào tạo.

Mạng lưới các trường đại học mạnh có vai trò xúc tác trong hệ sinh thái

Singapore là quê hương của một số trường đại học đẳng cấp thế giới với các chuyên ngành kỹ thuật, công nghệ và các ngành khoa học khác. Hệ thống trường đại học của họ được công nhận rộng rãi vì đã tạo ra cả một nhóm các cá nhân tài năng cao có thể tiếp cận trực tiếp với thị trường lao động cạnh tranh, và khả năng nghiên cứu và ứng dụng mạnh mẽ. Chỉ số Giáo dục cho Tương lai Toàn cầu năm 2019 của Economist Intelligence Unit đã xếp hạng Singapore tốt thứ tư trên toàn cầu, tăng ba bậc so với năm trước.
Chính phủ Singapore đã liên tục thu hút sự tham gia của một số trường đại học cũng như Cục Khoa học, Công nghệ và Nghiên cứu (A*STAR) trong nỗ lực xây dựng mối liên kết chặt chẽ giữa các nhà nghiên cứu, sinh viên, công ty khởi nghiệp và ngành công nghiệp. Những thách thức về đổi mới và khởi nghiệp cũng như các chương trình ươm tạo khác thông qua các tổ chức học thuật này đã khuyến khích các nhóm doanh nhân mới có tham vọng thành lập các công ty. Chương trình Lean LaunchPad và Chương trình Xây dựng doanh nghiệp đã được giới thiệu trước đó là những ví dụ điển hình về cách các mạng lưới trường đại học đã được tận dụng một cách hệ thống. Trong khi nhiều trường đại học khuyến khích tinh thần kinh doanh như một lựa chọn nghề nghiệp hợp lệ và đã thiết lập không gian văn phòng và làm việc chung cho các công ty khởi nghiệp, các sáng kiến như NTUitive của ĐH Công nghệ Namyang (NTU) và Trung tâm Chuyển dịch và Nghiên cứu Ứng dụng Công nghệ Phân tách (START) cũng có các chương trình phát triển hơn nữa để hỗ trợ thương mại hóa nghiên cứu, đã giúp tạo điều kiện thuận lợi cho việc thành lập 40 đến 50 công ty mới mỗi năm.

Một chỉ số đáng chú ý về cách lĩnh vực học thuật của quốc gia được gắn vào hệ sinh thái là vai trò và sứ mệnh của Đại học Quốc gia Singapore (NUS). Ngoài việc là một trường đại học hàng đầu trong nước, hoạt động R&D và các chương trình khác nhau nhằm hỗ trợ tinh thần kinh doanh thông qua tài trợ, các cuộc thi, các hoạt động ươm tạo và phát triển vô địch như Block71 đều khẳng định vai trò không thể phủ định của NUS trong hệ sinh thái. NUS cũng đã đóng vai trò dẫn đầu trong việc đảm bảo hệ sinh thái của Singapore có các mối liên kết quốc tế và sự phù hợp. Các chương trình đại học như SUTD tiếp xúc với tinh thần kinh doanh ở nước ngoài thông qua Học viện Sáng tạo Châu Âu hoặc chương trình các trường Cao đẳng ở nước ngoài của NUS (NOC) thu hút sinh viên đại học vào các hệ sinh thái khởi nghiệp được thiết lập trên khắp thế giới với hy vọng nuôi dưỡng tư duy đổi mới và tinh thần kinh doanh (có khoảng 400 undergrads được đặt trên toàn cầu vào thời điểm hiện tại thông qua NOC). Kể từ khi thành lập NOC vào năm 2001, các cựu sinh viên đã bắt đầu các công ty khởi nghiệp nổi tiếng tại Singapore như Carousell, Shopback, PatSnap và Zopim. Một cuộc khảo sát gần đây cũng cho thấy rằng một phần ba cựu sinh viên NOC đã cố gắng bắt đầu các công ty riêng. Tính đến năm 2020, NOC đã thiết lập sự hiện diện tại Mỹ, Trung Quốc, Đức, Việt Nam, Nhật Bản, Israel, Thụy Sĩ, Thụy Điển và Canada... Cũng giống như gửi sinh viên ra nước ngoài để xây dựng các bộ kỹ năng quốc tế có thể được tận dụng trong hệ sinh thái, Singapore cũng tập trung vào việc thu hút sinh viên có triển vọng từ các quốc gia khác, chẳng hạn như Trung Quốc. Ví dụ: chương trình Tiếp cận Công nghệ NUS tập trung chủ yếu vào việc thu hút sinh viên từ nước ngoài và cung cấp chương trình Tiến sĩ cho sinh viên nước ngoài, trong đó họ tạo ra tài sản trí tuệ chung với nhân viên NUS và cuối cùng, một thỏa thuận cấp phép có thể được thiết lập cho việc sử dụng trí tuệ đó tài sản của các doanh nghiệp khu vực tư nhân.
Trung tâm Nghiên cứu xuất sắc và Doanh nghiệp công nghệ (Campus for Research Excellence and Technological Enterprise - CREATE) đã thành lập 15 chương trình nghiên cứu chung giữa các trường đại học địa phương của Singapore và 9 học viện hàng đầu ở nước ngoài (bao gồm Viện Công nghệ Massachusetts, Viện Công nghệ Liên bang Thụy Sĩ ở Zurich và Đại học Giao thông Thượng Hải, Trung Quốc). Tính đến năm 2019, các phòng thí nghiệm CREATE đã sản xuất tổng cộng hơn 5.500 bài báo trên các tạp chí học thuật hàng đầu và làm việc với hơn 100 công ty. Kết quả nghiên cứu cũng đã dẫn đến 23 công ty thành công. Ngoài ra, thông qua các chương trình như SkillsFuture, quốc gia này đã rất chú trọng vào nâng cao kỹ năng, cho phép các cá nhân liên tục xây dựng bộ kỹ năng của họ, do đó bắt kịp với nhu cầu thay đổi trên thị trường. Cụ thể, trong chương trình này, tỷ lệ tham gia đã tăng từ 35% lên 50%, ngang bằng với các nền kinh tế tiên tiến khác. Ngoài ra, trong các cuộc phỏng vấn với A*STAR, các thành viên trong nhóm đã thảo luận về tài năng của họ có mối liên hệ với khoảng 60 quốc gia khác nhau.

Cục Thông tin KH&CN Quốc gia – Bộ KH &CN - Bản tin “Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo”, Số 33.2021 (ntbtra)