Người dân thôn Khau Tràng, xã Hồng Thái (Na Hang) thu hoạch chè Shan tuyết. Ảnh: Trung tâm Xúc tiến đầu tư tỉnh Tuyên Quang 

Đây là chỉ dẫn địa lý thứ 2 của tỉnh Tuyên Quang được bảo hộ sau chỉ dẫn địa lý cam sành “Hàm Yên”. UBND huyện Na Hang là Tổ chức quản lý chỉ dẫn địa lý này. Chè Shan tuyết Na Hang là một sản phẩm có từ lâu đời và nổi tiếng của huyện Na Hang, tỉnh Tuyên Quang.

Cây chè mọc tự nhiên hoặc được bà con trồng quảng canh ở nơi có độ cao trung bình từ 800-1.000 m so với mặt nước biển, khí hậu mát mẻ quanh năm, độ ẩm không khí trung bình năm 85%. Sản phẩm khi chế biến màu đen xanh hơi xám bạc; khi pha, nước chè có màu xanh sáng, vị chát dịu và rõ hậu ngọt khi uống.

Na Hang mang đặc trưng của một huyện miền núi của tỉnh Tuyên Quang, địa hình bị chia cắt mạnh có nhiều núi cao hiểm trở và nhiều thung lũng. Các xã trồng chè Shan tuyết nằm ở độ cao lớn, trong đó, xã Hồng Thái có điểm cao nhất trên 1.200 m, nhờ vậy, hàm lượng tanin và chất hòa tan trong chè Shan tuyết Na Hang cao.

Do ở độ cao lớn nên huyện Na Hang có khí hậu mát mẻ quanh năm, độ ẩm không khí trung bình năm 85%, biên độ nhiệt độ ngày đêm lớn (từ 10-15 độ C). Sự chênh lệch này là một trong những điều kiện thuận lợi để cây chè Shan tuyết trao đổi chất, tích lũy dưỡng chất tạo ra hương vị riêng.

Đặc tính của chè Shan tuyết Na Hang không chỉ do tác động của độ cao địa hình, khí hậu mà còn do đặc điểm thổ nhưỡng và phương pháp sản xuất đặc thù ở địa phương.

Cụ thể, giống chè Shan tuyết đưa vào canh tác tại khu vực địa lý là những cây chè được cơ quan có thẩm quyền tuyển chọn từ cây đầu dòng. Đất trồng tại huyện Na Hang có hàm lượng các chất đa lượng và trung lượng thấp hơn so với đất trồng tại huyện Yên Sơn, cùng tỉnh Tuyên Quang.

Hàm lượng các chất đa lượng và trung lượng trong đất trồng chè thấp một phần do khí hậu mát mẻ quanh năm nên quá trình phong hóa của đất bị chậm lại và một phần do người dân chỉ sử dụng phân bón hữu cơ, không sử dụng phân hóa học. Chất đa và trung lượng trong đất thấp thì cây hấp thu ít và đây là một trong những nguyên nhân không làm tăng hàm lượng chất Tro trong chè Shan tuyết Na Hang (chất Tro càng thấp thì chè càng ngon).

Khu vực địa lý cho chè Shan tuyết bao gồm các xã: Sinh Long, Thượng Giáp, Thượng Nông, Hồng Thái, Khâu Tinh, Sơn Phú thuộc huyện Na Hang.

Chỉ dẫn địa lý là dấu hiệu dùng để chỉ sản phẩm có nguồn gốc từ khu vực, địa phương, vùng lãnh thổ hay quốc gia cụ thể. Nó có thể là những từ ngữ, tên gọi, dấu hiệu, biểu tượng, hình ảnh được sử dụng để chỉ ra rằng sản phẩm có nguồn gốc tại quốc gia, vùng lãnh thổ hoặc địa phương mà đặc trưng về chất lượng, uy tín, danh tiếng hoặc các đặc tính khác của loại hàng hoá này có được chủ yếu là do nguồn gốc địa lý tạo nên.

Thông qua chỉ dẫn địa lý, có thể nhận biết một khu vực địa lý cụ thể gắn liền với chất lượng, danh tiếng và những đặc tính riêng có của sản phẩm mà chỉ ở nơi ấy mới có. Bảo hộ chỉ dẫn địa lý mang lại nhiều lợi ích, từ phát triển kinh tế, quảng bá sản phẩm của một vùng miền cho đến bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng.

Bảo Lâm