Ảnh minh họa

Du lịch đã và đang trở thành nhu cầu không thể thiếu của con người. Bên cạnh những tác động tích cực, sự phát triển nhanh chóng của du lịch trên phạm vi toàn cầu có thể tạo ra các tác động tiêu cực đối với môi trường và văn hóa – xã hội (Riengchantr, 2016). Trong những thập kỷ cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, du lịch sinh thái như một hiện tượng và một xu thế phát triển ngày càng chiếm được sự quan tâm của nhiều người, bởi đó là loại hình du lịch thiên nhiên có trách nhiệm, hỗ trợ cho các mục tiêu bảo tồn môi trường tự nhiên, các giá trị văn hóa bản địa, phát triển cộng đồng, đồng thời đem lại những nguồn lợi kinh tế to lớn, góp phần tích cực vào sự phát triển du lịch nói riêng và phát triển kinh tế - xã hội nói chung (Pham & ctv., 2002).

Đảo và quần đảo là một trong những điểm du lịch lý tưởng nhất, vì khách du lịch bị thu hút bởi vẻ đẹp tự nhiên, độc đáo và các hoạt động giải trí đa dạng có thể khai thác trên đảo (Lockhart, 1997). Thạnh An được công nhận là xã đảo thuộc huyện Cần Giờ, TP. Hồ Chí Minh theo Quyết định 530/QĐ-TTg ngày 01/04/2021 với tổng diện tích là 13.131,18 ha và tổng dân số là 4.098 người (CGDSO, 2020). Mặc dù bị ảnh hưởng nặng nề của dịch COVID-19, nhưng trong năm 2021 có 1,48 triệu lượt khách du lịch đến huyện Cần Giờ với doanh thu ước tính đạt 962 tỷ đồng (CGDPC, 2021). Trong những năm gần đây, UBND huyện Cần Giờ quan tâm và đẩy mạnh phát triển du lịch cộng đồng gắn với xây dựng nông thôn mới trên xã đảo Cần Giờ, đặc biệt đã kết nối với 02 đơn vị lữ hành (Công ty lữ hành Viettravel và Saigon Tourist) để khai thác tour du lịch trải nghiệm tại ấp Thiềng Liềng, xã Thạnh An (CGDPC, 2021).

Với cảnh đẹp hoang sơ, diện tích rừng ngập mặn rộng lớn (7.042,17 ha) chiếm gần 54% diện tích tự nhiên của đảo (CGDSO, 2020), nền văn hóa đặc sắc với làng nghề làm muối, nuôi hàu, . . . và nhiều đặc sản như xoài cát, khô cá dứa, Thạnh An có nhiều tiềm năng để phát triển du lịch sinh thái trong tương lai, đóng góp vào sự phát triển kinh tế địa phương cũng như cải thiện đời sống của người dân xã đảo. Tuy vậy, bên cạnh những tác động tích cực, việc phát triển du lịch tại Thạnh An cũng không tránh khỏi việc gây ra những tác động tiêu cực đến văn hóa – xã hội và môi trường tại đây.

Mô hình nghiên cứu được xây dựng dựa trên các nhân tố ảnh hưởng đến du lịch sinh thái đã được đánh giá bởi một số tác giả điển hình ở Việt Nam như: Nguyen (2020) đã xác định được 6 nhân tố ảnh hưởng đến phát triển du lịch sinh thái bền vững tại tỉnh Cà Mau (Tài nguyên kinh tế, Tài nguyên thiên nhiên, Tài nguyên văn hóa –xã hội, Tài nguyên môi trường, Chính sách quản lý du lịch, Tài nguyên con người). Trong nghiên cứu của Truong (2020) cũng đã xác định được 8 nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển du lịch bền vững tại các điểm du lịch ở thành phố Hà Tiên (Thể chế chính sách, An toàn và an ninh, Môi trường, đường sá và cơ sở lưu trú, Văn hóa, con người, Kinh tế, Cơ sở hạ tầng và vật chất kỹ thuật, Dịch vụ giải trí và bãi đậu xe); theo Doan (2019), có 8 yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển du lịch hồ núi Cốc (Cảnh quan, Cơ sở hạ tầng, Phương tiện tham quan, Các dịch vụ, Khách sạn nhà nghỉ, Trật tự và an toàn xã hội, Hướng dẫn viên, Giá dịch vụ);...Thừa hưởng từ các nhân tố đã được nghiên cứu trước đây, nhóm tác giả đã áp dụng và sửa đổi cho phù hợp với điều kiện hiện có của đảo Thạnh An, qua đó xây dựng được mô hình phát triển du lịch sinh thái dựa vào 6 nhân tố sau: Cảnh quan (L), Cơ sở vật chất – hạ tầng (I), Con người (H), An ninh trật tự (S), Môi trường và tài nguyên thiên nhiên (E), và Chi phí dịch vụ (C). Việc khảo sát trực tiếp khách du lịch nhằm đánh giá một cách khách quan nhất về cảm nhận trải nghiệm các dịch vụ và điều kiện tự nhiên - xã hội có ảnh hưởng đến phát triển du lịch sinh thái tại đảo Thạnh An. Khảo sát được tiến hành từ tháng 04 đến tháng 05 năm 2022 được phân thành 3 đợt lấy mẫu (đầu tháng, giữa tháng và cuối tháng). Khảo sát được thực hiện tại phòng chờ dành cho du khách đi phà từ đảo Thạnh An về đất liền, các du khách sẵn lòng tham gia đều được khảo sát cho đến khi đủ số lượng mẫu. Do ảnh hưởng của dịch bệnh COVID-19, 100% khách du lịch được khảo sát là khách du lịch nội địa Dữ liệu sau khi được thu thập được mã hóa và phân tích bằng phần mềm SPSS 20.0.

Qua kết quả phân tích nhân tố khám phá cho thấy có 6 nhân tố ảnh hưởng đến phát triển du lịch sinh thái tại đảo Thạnh An: (1) Chi phí dịch vụ, (2) Cơ sở vật chất – hạ tầng, (3) Con người, (4) An ninh trật tự, (5) Môi trường và tài nguyên thiên nhiên, và (6) Cảnh quan du lịch. Dựa trên kết quả nghiên cứu, một số giải pháp nhằm phát triển du lịch sinh thái tại đảo Thạnh An đã được đề xuất.