Công nghệ đổi mới sẽ cho sản phẩm chất lượng cao. Ảnh: Trang Tịnh

Lộ trình công nghệ (Technology Roadma - TRM) xuất hiện đầu tiên vào những năm 1980 thuần tuý được sử dụng để cung cấp các dự báo về xu hướng về công nghệ và đổi mới công nghệ.

Sau thành công của việc áp dụng lộ trình công nghệ ở các tập đoàn, các chính phủ đã quan tâm đến sử dụng TRM trong việc hỗ trợ phát triển các ngành công nghiệp cạnh tranh và thúc đẩy phát triển khoa học và công nghệ.

Trước khi xây dựng lộ trình công nghệ, các nước đều tiến hành điều tra, đánh giá hiện trạng và năng lực công nghệ của các viện, trường cũng như khoảng cách công nghệ có thể được xây dựng trước hoặc song song với việc tiến hành triển khai xây dựng lộ trình công nghệ tùy thuộc vào mức độ phát triển của quốc gia đó.

Đối với một số nước như Nhật Bản, Hàn Quốc… dữ liệu từ các nhiệm vụ đánh giá hiện trạng công nghệ sẽ được tập hợp, hệ thống hóa để xây dựng nên bản đồ công nghệ cho từng ngành, lĩnh vực và tập hợp thành bản đồ công nghệ quốc gia, bản đồ công nghệ này sẽ làm cơ sở xây dựng lộ trình công nghệ cho quốc gia, ngành, doanh nghiệp. Tại Hàn Quốc, việc điều tra, đánh giá hiện trạng công nghệ được tiến hành trong giai đoạn đầu để xây dựng bản đồ công nghệ cho ngành, lĩnh vực. Từ dữ liệu đó, lộ trình công nghệ quốc gia được xây dựng và các lộ trình công nghệ ngành, lĩnh vực được triển khai trên cơ sở định hướng của lộ trình công nghệ quốc gia. Hàn Quốc cũng đã hỗ trợ các doanh nghiệp xây dựng lộ trình công nghệ dựa trên các lộ trình công nghệ ngành.

 Ở Việt Nam hiện nay, với chủ trương phát triển công nghệ ứng dụng phục vụ sản xuất và lấy doanh nghiệp làm trung tâm của hoạt động đổi mới công nghệ, hiệu quả ứng dụng của các hoạt động R&D là một vấn đề quan trọng và cần thu hút trí tuệ quản lý từ các cấp, các ngành, từ trung ương đến địa phương. Nhiệm vụ xây dựng bản đồ, lộ trình và đổi mới công nghệ là 1 trong 18 nhiệm vụ của chương trình đổi mới công nghệ quốc gia đã được phê duyệt theo Quyết định 677/QĐ-TTg năm 2011 của Thủ tướng Chính phủ.

Tuy nhiên, việc xây dựng bản đồ công nghệ quốc gia và lộ trình đổi mới công nghệ sẽ gặp nhiều khó khăn do thiếu các dữ liệu về hiện trạng, năng lực trong từng công nghệ so với các nước khác khi xây dựng bản đồ công nghệ do không có phương pháp thống nhất cho việc điều tra, đánh giá năng lực, thực trạng phục vụ cho xây dựng bản đồ công nghệ và lộ trình thực hiện. Do vậy, để tiến hành lập phải xây dựng cơ sở dữ liệu công nghệ, danh sách các công nghệ cho từng ngành, lĩnh vực khác nhau, lập phiếu điều tra đánh giá năng lực công nghệ hiện tại theo từng ngành, lĩnh vực. Ngoài ra, khi tiến hành xây dựng bản đồ công nghệ cần phải đánh giá được yêu cầu của thị trường trong tương lai, đặc tính cần thiết của sản phẩm được phát triển bởi quốc gia, các doanh nghiệp để cạnh tranh thành công.

Để có thể xây dựng thành công bản đồ, lộ trình và đổi mới công nghệ một cách hiệu quả, cần huy động nguồn lực từ các cấp, ngành, thời gian lâu dài, tính thống nhất. Bên cạnh đó, cần xây dựng hoàn thiện một phương pháp, quy trình thực hiện chung hệ thống cơ sở dữ liệu.