Cách mạng công nghiệp 4.0 trong con mắt của nhiều người dân Việt Nam nói chung, đặc biệt là giới trẻ hiện nay nói riêng, có nhiều màu sắc khá lạc quan. Tuy nhiên, ở phía những nhà hoạch định chính sách, không chỉ có lạc quan mà thực sự còn nhiều thách thức đau đầu ở phía đằng trước.

Chia sẻ tại Diễn đàn Kinh tế thế giới về ASEAN 2018 (WEF ASEAN) tổ chức vào tuần trước, Phó thủ tướng Vũ Đức Đam cho biết cách mạng 4.0 mang đến nhiều nghề mới nhưng đồng nghĩa nhiều nghề nghiệp khác sẽ bị thay thế. Đó là những nghề mà ở Việt Nam tỷ lệ lao động tham gia cao, ví dụ như: dệt may, da giầy, xây dựng, hay những công việc đơn giản trong nhà máy lắp ráp điện tử dành cho nữ giới, nghề thư ký...

"Thách thức đặt ra là phải đào tạo để mọi người có thể chuyển sang nghề mới, hoặc vẫn làm nghề cũ, nhưng phải có trình độ cao hơn để đáp ứng yêu cầu khoa học-kỹ thuật mới", Phó thủ tướng khẳng định.

Ông cho biết ở Việt Nam, có 38% số lao động đang làm trong lĩnh vực nông nghiệp. Vì vậy, không chỉ phải giải quyết nhu cầu việc làm mới mà Việt Nam còn phải tiếp tục chuyển đổi những người đang làm nông nghiệp sang làm công nghiệp và dịch vụ.

"Ở đây, đặt ra hai vấn đề có thể thêm vào bức tranh chung (của cách mạng 4.0, PV) vốn đã nói rất nhiều. Thứ nhất, phải đào tạo để những người làm nông nghiệp, và cả những người đang làm công nghiệp, dịch vụ học được các kỹ năng mới. Với 38% nông dân hiện nay, phải làm thế nào để họ không chỉ tiếp tục canh tác, mà còn sử dụng công nghệ tiếp cận với khách hàng ở ASEAN và trên thế giới".

Vấn đề thứ hai Phó thủ tướng nhấn mạnh là vấn đề đẩy mạnh học tập để đối phó với những thách thức mới trong cuộc cách mạng này.

"Khi nói về học tập cho người lớn, phần nhiều hiện vẫn nói về những người trong độ tuổi từ 30-40 tuổi, thậm chí là 25, rất ít người nghĩ ngay tới việc học tập dành cho những người trên 60 tuổi. Tôi cho rằng cuộc cách mạng này đem lại cơ hội cho tất cả, chúng ta phải chú ý hơn tới việc giúp người cao tuổi phải học tập để nắm bắt cuộc cách mạng này".

Riêng với bậc giáo dục phổ thông, ông khẳng định cần có sự thay đổi, đặc biệt trong cách dạy trẻ em ngay từ khi còn nhỏ.

Các em thay vì chỉ học một cách thụ động, vâng lời thì giờ phải biết nghĩ khác đi (out of the box).

"Một trong những đổi mới quan trọng là phải làm cho các em ngay từ thuở bé đã ý thức được thế giới tương lai rất khó đoán định trước. Các em thay vì chỉ học một cách thụ động, vâng lời thì giờ phải biết nghĩ khác đi (out of the box). Trong văn hóa Việt Nam, trẻ nhỏ được dạy phải vâng lời, điều này cũng phải đổi mới. Tóm lại, tôi muốn nói rằng, phải đổi mới việc học một cách mạnh mẽ, từ trẻ nhỏ cho tới người già".

Chia sẻ thêm về các chương trình đang được tiến hành, Phó thủ tướng cho biết ngay trong năm tới chính phủ sẽ ban hành chương trình sách giáo khoa mới cho trẻ em từ lớp 1 trên tinh thần khuyến khích sáng tạo nhiều hơn.

"Quan trọng nhất, phải dạy cho các em, một mặt là tôn trọng văn hóa truyền thống, mặt khác phải dám nghĩ khác, dám đặt câu hỏi ngược lại với giáo viên. Nói theo ngôn ngữ Việt Nam không phải là cãi lại, mà là dám hỏi lại".

Với người già và mọi người dân nói chung, Phó thủ tướng cho biết chính phủ cũng đang xây dựng một môi trường gọi là Tri thức Việt số hóa. Ở đó, có các kiến thức của Việt Nam và nhiều nước khác trên thế giới được biên tập lại dưới dạng câu hỏi - trả lời dành cho mọi lứa tuổi, ngành nghề.

"Chúng tôi sẽ cố gắng tạo một kho dữ liệu như vậy, khuyến khích các startup trẻ vào đó, đào kho dữ liệu lớn lên, làm ra các ứng dụng thông dành cho mọi người. Ví dụ, hiện nay đã có một số ứng dụng về ngôn ngữ, ứng dụng phục vụ du lịch, hỏi đường, hỏi thời tiết. Người già chỉ cần một chiếc smartphone, có thể hỏi bằng tiếng Việt và máy sẽ trả lời. Những cái đó nếu làm tốt thì tất cả đều có thể học được", Phó thủ tướng Vũ Đức Đam khẳng định.