Nhận diện vấn đề và đề xuất định hướng xây dựng nông thôn mới ở Việt Nam trong bối cảnh mới.
Trong gần 10 năm qua, Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) xây dựng nông thôn mới (NTM) đã trở thành một phong trào sôi nổi, rộng khắp trên cả nước và đạt được nhiều thành tựu đáng kể, tạo nên bước ngoặt lớn trong phát triển nông thôn nước ta. Tuy nhiên, sự nghiệp xây dựng NTM trong thời gian tới được dự báo sẽ có nhiều thách thức mới, cần có những giải pháp cụ thể nhằm hướng tới phát triển bền vững nông thôn Việt Nam.
Những kết quả nổi bật sau gần 10 năm xây dựng NTM gắn với cơ cấu lại ngành nông nghiệp:
-Góp phần tăng sự hài lòng với cuộc sống của người dân nông thôn, tạo nền tảng ổn định chính trị - xã hội thông qua tăng thu nhập và giảm nghèo.
-Diện mạo nông thôn khởi sắc, hạ tầng nông thôn thay đổi rõ rệt, nhận thức về NTM được nâng lên.
-Chuyển đổi cơ cấu kinh tế nông thôn, cơ cấu lại ngành nông nghiệp.
-Xuất hiện nhiều điển hình tiêu biểu, cách làm sáng tạo ở tất cả các lĩnh vực kinh tế, xã hội, môi trường trong xây dựng NTM.
Thách thức trong phát triển bền vững nông thôn.
-Sự biến đổi của kết cấu cư dân nông thôn gắn với quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và đô thị hóa.
-Thay đổi trong chức năng và đặc điểm của nông nghiệp.
-Phát triển văn hóa, cộng đồng nông thôn phù hợp với quá trình hội nhập quốc tế, công nghiệp hóa và đô thị hóa.
-Tác động của biến đổi khí hậu ngày càng rõ ràng đến môi trường nông thôn.
-Yêu cầu của KH&CN trong quản trị và phát triển nông nghiệp.
Đề xuất định hướng phát triển trong thời gian tới
-Một là, xây dựng NTM phải hướng đến chất lượng cuộc sống của người dân.
-Hai là, phát triển nông thôn phải triển khai song song với đô thị hóa nông thôn bền vững và tăng cường liên kết nông thôn - đô thị; khai thác tối đa các nguồn lực từ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và các khu vực kinh tế trọng điểm cho xây dựng NTM.
-Ba là, nâng cao năng lực sáng tạo, thúc đẩy ứng dụng KH&CN và khởi nghiệp ở nông thôn; đẩy mạnh chuyên nghiệp hóa và doanh nhân hóa nông dân, gắn với đẩy mạnh thu hút đầu tư doanh nghiệp.
-Bốn là, bổ sung, hoàn thiện bộ tiêu chí quốc gia, đảm bảo tính bao trùm, tính mở, mức độ phân cấp phù hợp, hài hòa giữa các vùng miền, tộc người; gắn chặt với mục tiêu phát triển bền vững của Liên hợp quốc.
-Năm là, cần tập trung xây dựng những mô hình NTM đa dạng, điển hình, tiêu biểu, có tính đặc thù cho các vùng miền, tộc người, ngành nghề kinh tế, khu vực phát triển.
-Sáu là, cần ưu tiên, tập trung cho Chương trình KH&CN phục vụ xây dựng NTM để giải quyết những vấn đề của giai đoạn sau năm 2020.
Bài viết được tóm tắt từ bài viết của GS Nguyễn Tuấn Anh, TSKH Bạch Quốc Khang - Ban Chủ nhiệm Chương trình KH&CN phục vụ xây dựng nông thôn mới
Tạp chí khoa học và công nghệ Việt Nam số 11 ăm 2019 (trang 47-49)