Nghiên cứu này nhằm mục đích khám phá và phân tích vai trò của người thu gom và những yếu tố cấu thành tác nhân quản trị trong chuỗi giá trị nuôi trồng thủy sản. 

Nuôi trồng thủy sản tỉnh Thừa Thiên Huế đã đạt được bước tiến lớn trong những năm gần đây, với diện tích 6.100 ha và sản lượng 16,2 nghìn tấn năm 2020. Điều này đã góp phần cải thiện thu nhập và nâng cao đời sống cho người dân tham gia trong lĩnh vực nuôi trồng thủy sản. Thành tựu này có sự đóng góp đáng kể từ hoạt động nuôi trồng thủy sản ở đầm phá Tam Giang, khi diện tích nuôi trồng chiếm hơn 50% tổng diện tích, cũng như thu hút sự tham gia của hơn 100.000 người dân ven đầm phá. Hoạt động nuôi trồng thủy sản trên đầm phá Tam Giang đã được thực hiện trong khoảng 3 thập kỷ gần đây, với sự đa dạng trong hình thức nuôi trồng như nuôi chắn sáo, nuôi thấp triều và nuôi cao triều, với phương thức nuôi xen ghép hay nuôi chuyên tôm sú. Bên cạnh những giá trị văn hóa, lịch sử vùng đầm phá mang lại, giá trị các sản phẩm thủy sản cũng trở nên nổi tiếng khi tạo được lợi thế cạnh tranh, về mặt chất lượng, so với các sản phẩm của địa phương khác. Chính vì vậy, nuôi trồng thủy sản luôn được quan tâm bởi chính quyền và người dân địa phương. Đây chính là sinh kế của người dân và cũng là nguồn lực thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội của tỉnh Thừa Thiên Huế.

Nghiên cứu được thực hiện tại 4 xã, thị trấn bao gồm, Quảng Công, Phú Xuân, Hải Dương, Sịa, thuộc huyện Quảng Điền, Phú Vang, thị xã Hương Trà và thành phố Huế. Những xã được chọn gắn liền với hoạt động nuôi trồng thủy sản sớm xuất hiện trên đầm phá và có diện tích nuôi trồng khác nhau. Dựa trên báo cáo kinh tế xã hội của các xã đã chỉ ra sự khác biệt về diện tích như sau: xã Phú Xuân 662,72  ha,  xã  Quảng Công 126,29 ha, thị trấn Sịa 49,1 ha và xã Hải Dương 21,3 ha. Các điểm nghiên cứu có sự đa dạng các hình thức nuôi bao gồm nuôi chắn sáo, nuôi thấp triều, nuôi cao triều hay nuôi xen ghép, nuôi chuyên tôm sú.

Nuôi trồng thủy sản tại đầm phá Tam Giang-Cầu Hai đã và đang mang lại nhiều lợi ích cho người nuôi trồng nói riêng và sự phát triển kinh tế xã hội của tỉnh Thừa Thiên Huế nói chung. Hoạt động này đã thu hút sự tham gia của nhiều tác nhân khác nhau trong chuỗi giá trị các sản phẩm thủy sản, như người nuôi trồng, người thu gom, người bán buôn, người bán lẻ. Trong đó, người thu gom thực hiện một vai trò quan trọng trong việc giải quyết đầu ra cho toàn bộ sản phẩm từ nuôi trồng thủy sản, cũng như phân phối đến các kênh khác nhau trước khi được tiêu thụ bởi người tiêu dùng. Chính vai trò quan trọng này đã tạo nên một vị thế và sức mạnh to lớn của người thu gom trong quản trị chuỗi giá trị. Mỗi người thu gom đều tự hình thành cho mình một nhóm người nuôi trồng chuyên cung cấp sản phẩm thủy sản và một nhóm người mua, luôn sẵn sàng thu mua sản phẩm của mình. Chính vì vậy, người thu gom trở thành mắt xích không thể  thiếu trong chuỗi giá trị, khi dòng chảy của sản phẩm phải thông qua họ và có sự phụ thuộc của các tác nhân khác vào người thu gom. Nhiều chiến lược khác nhau để duy trì lợi thế cạnh tranh như mua toàn bộ số lượng người nuôi trồng có, cho mượn tiền không tính lãi cả người sản xuất và người thu mua, cũng như tạo sự tin tưởng trong một mối quan hệ kinh doanh lâu dài là nềntảng cơ bản cấu thành vai trò quản trị chuỗi giá trị của người thu gom. Vậy nên, người thu gom càng có nhiều lợi thế cạnh tranh, họ càng có nhiều sức mạnh để kiểm soát chuỗi giá trị. Sự kiểm soát này không chỉ ảnh hưởng đến người nuôi trồng mà cả những người bán buôn và bán lẻ. Điều này góp phần tạo nên những rào cản nhất định trong việc nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm thủy sản, cũng như định hướng phát triển nuôi trồng thủy sản theo chuỗi liên kết bền vững.

tnttrang