Trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của Thành phố Chí Linh tỉnh Hải Dương, nghề chăn nuôi gà có vai trò quan trọng trong việc sản xuất ra thực phẩm phục vụ cho nhu cầu tiêu dùng của người dân, góp phần ổn định cuộc sống cho người lao động và đẩy mạnh sự nghiệp CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn. Hiện nay, phát triển nghề chăn nuôi gà ở Chí Linh đã hình thành nhiều loại hình trang trại trong chăn nuôi góp phần khai thác và sử dụng có hiệu quả đất trống, đồi núi, tạo ra hàng hóa có giá trị kinh tế cao, gắn với chế biến, thương mại và dịch vụ. Nghề chăn nuôi gà đã mang lại công ăn việc làm và nâng cao thu nhập cho người lao động, đồng thời góp phần quảng bá hình ảnh sản phẩm của con người Chí Linh đến các vùng miền khác. Tuy nhiên, tại một số địa phương ở Chí Linh, việc phát triển nghề chăn nuôi gà còn gặp nhiều khó khăn, thiếu nguồn cung ứng con giống phù hợp với khí hậu, thổ nhưỡng, nhiều hộ chăn nuôi còn thiếu vốn, kỹ thuật, chăn nuôi chưa đúng quy trình nên dịch bệnh vẫn xảy ra, việc chăn nuôi vẫn có quy mô nhỏ, lẻ, chưa gắn kết với thị trường; chưa có quy hoạch thống nhất, việc tiêu thụ sản phẩm còn gặp nhiều khó khăn. Để khắc phục những khó khăn trên cần phải nâng cao hiệu quả chăn nuôi gà đồi ở Thành phố Chí Linh, Hải Dương hiện nay

Từ nhiều năm nay, người dân ở Chí Linh, nhất là ở các xã, phường miền núi phía bắc quốc lộ 18 đã hình thành một tập quán chăn nuôi gà khác hẳn với các hộ chăn nuôi ở đồng bằng. Đó là nuôi gà thả đồi, một hình thức chăn nuôi bán công nghiệp. Họ tận dụng những vườn vải, đồi rừng để thả gà. Hằng ngày, gà sẽ tản vào vườn, đồi, rừng hoặc bay, đậu, leo lên các cây và chỉ về chuồng lúc ăn, đi ngủ. Hình thức nuôi bán công nghiệp, bán hoang dã này giúp cho gà vận động nhiều, thịt, cơ săn chắc nên thịt ngon hơn, được người tiêu dùng ưa thích và thị trường không ngừng được mở rộng. Sau một thời gian triển khai thực hiện, “Gà đồi Chí Linh” đã được cấp chứng nhận bảo hộ nhãn hiệu tập thể, theo Quyết định số 63995/QD-SHTT ngày 18/11/2013 của Cục Sở hữu Trí tuệ thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ Việt Nam. Đây cũng là nguồn động viên lớn cho các hộ chăn nuôi gà ở Chí Linh.

Những hạn chế trong chăn nuôi gà và thương hiệu gà đồi Chí Linh hiện nay

Thứ nhất, chính sách đầu tư và hỗ trợ của thành phố Chi Linh và tỉnh Hải Dương trong phát triển kinh tế trang trại còn nhiều bất cập. Năm 2021 số vốn đầu tư cho nông nghiệp Thành phố Chí Linh trên 20 tỉ đồng, nhưng số vốn dành cho kinh tế trang trại còn thấp, nên chủ yếu phải dựa vào vốn tự có của các hộ chăn nuôi. Ngoài ra, thành phố Chí Linh chưa có nhiều chính sách hỗ trợ kĩ thuật, nên còn khó tiêu thụ hết số gà hiện có khiến người chăn nuôi gặp nhiều khó khăn và rủi ro.

Thứ hai, chất lượng nguồn nhân lực thấp, việc áp dụng khoa học kỹ thuật nâng cao chất lượng sản phẩm chăn nuôi còn hạn chế: Trình độ các hộ chăn nuôi và người lao động trong Thành phố Chí Linh hiện nay rất thấp. Số chủ trang trại chăn nuôi đã qua đào tạo chuyên môn chỉ chiếm 30%, phần lớn người lao động đều chưa được bồi dưỡng, đào tạo qua các trường lớp, mà chủ yếu là lao động nông nhàn tại gia đình, tại các địa phương; mỗi trang trại trung bình chỉ có từ 5 - 10 lao động.

Thứ ba, quy trình chăn nuôi gà và cung cấp con giống còn yếu. Mặc dù Hiệp hội chăn nuôi gà thành phố Chí Linh đã có quy trình tổng thể cho các hộ chăn nuôi, song nhiều địa phương, nhiều hộ gia đình vẫn chưa tuân thủ tốt quy trình khoa học, kỹ thuật này, mà vẫn chăn nuôi, chăm sóc, phòng trừ dịch bệnh chủ yếu theo kinh nghiệm, nên dịch bệnh vẫn xảy ra, một số đàn gà sinh trưởng, phát triển kém, chất lượng thịt gà chưa được ngon như mục tiêu đã đề ra, gây thiệt hại không nhỏ cho các hộ chăn nuôi. Mặt khác, do chưa có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng, bảo đảm nên việc tiêu thụ cũng gặp không ít khó khăn và bị tư thương ép giá.

Thứ tư, năng lực chăn nuôi và tiêu thụ gà đồi Chí Linh còn thấp. Mặc dù được tiêu thụ trên thị trường khá rộng như Hà Nội, Hải Dương, Quảng Ninh, Hải Phòng,… nhưng hiệu quả chăn nuôi gà đồi ở Chí Linh chưa tương xứng với thế mạnh, điều kiện địa lý, khí hậu, thổ nhưỡng của địa phương. Do tại Chí Linh, Hiệp hội chăn nuôi gà đồi chưa đẩy mạnh việc quảng bá thương hiệu gà đồi một cách rộng rãi trong toàn tỉnh Hải Dương và các tỉnh lân cận. Ngoài ra, do dịch bệnh covid-19 bùng phát mạnh mẽ, nên việc đi lại tại các tỉnh thành trong cả nước bị hạn chế đã ảnh hưởng tiêu cực đến việc chăn nuôi và tiêu thụ gà đồi.

Một số giải pháp nâng cao hiệu quả chăn nuôi gà và thương hiệu gà đồi ở chí linh hiện nay

Để nâng cao hiệu quả chăn nuôi và thương hiệu gà đồi cần thực hiện các giải pháp sau:

Thứ nhất, tăng cường nguồn vốn đầu tư và hỗ trợ của Thành phố Chí Linh và tỉnh Hải Dương trong việc chăn nuôi và tiêu thụ gà đồi: Hải Dương cần xây dựng cơ chế, chính sách để các hộ chăn nuôi gà được hưởng ưu đãi về vốn, được vay vốn với lãi suất thấp, cho các trang trại chăn nuôi gà được vay vốn theo dự án, sử dụng vốn vay thế chấp; Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cùng Ngân hàng chính sách xã hội tỉnh, Thành phố Chí Linh cần tạo điều kiện thuận lợi và nâng tổng mức vốn vay để người nuôi gà trên địa bàn tiếp cận vốn nhanh, đủ vốn phục vụ sản xuất, miễn giảm thuế khi chủ trang trại phát triển chăn nuôi lớn. Ủy ban nhân dân tỉnh và Thành phố Chí Linh cần hỗ trợ kịp thời cho chủ trang trại khi sản xuất gặp khó khăn, rủi ro do thiên tai, dịch bệnh.

• Đẩy mạnh công tác quản lý, giám sát của các cơ quan Nhà nước và cộng đồng người chăn nuôi; cần rà soát, điều chỉnh, bổ sung và kiện toàn Hội chăn nuôi, tiêu thụ gà đồi Chí Linh, đồng thời tổ chức thành lập 100% các chi hội chăn nuôi gà đồi ở các xã, phường trong đó quy định rõ chức năng, nhiệm vụ của các tổ chức hội, nhất là chức năng giám sát, giúp đỡ, hỗ trợ lẫn nhau của các hộ chăn nuôi cơ sở.
• Tăng cường công tác kiểm tra, xử lý của các cơ quan chức năng, như: Đội quản lý thị trường, công an, thú y, y tế, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm trong chăn nuôi, thu mua, chế biến và tiêu thụ sản phẩm gia cầm, nhất là đối với gia cầm nhập lậu, gà không rõ nguồn gốc xuất xứ trà trộn vào địa bàn làm ảnh hưởng uy tín, chất lượng gà đồi Chí Linh.

Thứ hai, đẩy mạnh áp dụng khoa học công nghệ vào sản xuất, nâng cao trình độ cho người chăn nuôi gà đồi ở Chí Linh.

Để áp dụng khoa học, công nghệ vào sản xuất cần thực hiện các biện pháp sau:

• Tỉnh Hải Dương cần khuyến khích mối quan hệ giữa các viện, trung tâm nghiên cứu chuyển giao kĩ thuật, khoa học, công nghệ và các trang trại trong tỉnh, để cung cấp cho các trang trại các loại con giống có năng suất, chất lượng cao, phù hợp với các điều kiện tự nhiên của địa bàn Chí Linh và có thể giảm thiểu được dịch bệnh. Ngoài ra, cần hỗ trợ các trang trại triển khai, áp dụng các tiến bộ khoa học, công nghệ vào sản xuất, bảo quản, và tiêu thụ sản phẩm được tốt nhất.
• Các chủ trang trại cần chủ động học tập, nghiên cứu các kiến thức mới về chăn nuôi gà trên các phương tiện khác nhau để có thêm hiểu biết về khoa học, công nghệ, kinh nghiệm chăn nuôi để có thể đưa nhanh các tiến bộ khoa học, công nghệ vào nâng cao hiệu quả chăn nuôi gà.
• Đẩy mạnh triển khai các chương trình khuyến nông, khoa học công nghệ và các chương trình tập huấn theo quy trình kỹ thuật chăn nuôi gà đồi từ khâu chọn giống, thú y phòng bệnh, kỹ thuật chăn nuôi cho các hộ nông dân. Ngoài ra, cần tổ chức tập huấn giới thiệu hệ thống văn bản, quy phạm pháp luật và các kiến thức thực tế liên quan đến quyền Sở hữu trí tuệ đối với nhãn hiệu tập thể và các sản phẩm đặc sản địa phương cho cán bộ địa phương, Ban chấp hành Hội Gà đồi và các hộ chăn nuôi, tổ chức hội thảo xây dựng quy trình quản lý, sử dụng nhãn hiệu Gà đồi Chí Linh

Thứ ba, các hộ chăn nuôi gà cam kết thực hiện đúng quy trình chăn nuôi và đảm bảo nguồn cung ứng con giống tốt nhất: Để thực hiện theo đúng quy trình chăn nuôi, các hộ nông dân cần tuân thủ triệt để các biện pháp chủ yếu sau: Thứ nhất, ngay từ khâu đầu tiên là cần chọn con giống tốt có chất lượng. Muốn vậy, cần mua tại các cơ sở giống có uy tín như Gia Lộc, các tỉnh, Thành phố Thái Nguyên, Bắc Giang, Hải Phòng, Trung tâm Nghiên cứu gia cầm Thụy Phương (TP Hà Nội), hoặc mua con giống tại địa bàn Chí Linh càng tốt. Gà giống sản xuất tại địa phương có khả năng sống và kháng bệnh tốt hơn do quen thổ nhưỡng, khí hậu, nguồn nước. Mua con giống tại địa phương, người nuôi không phải vận chuyển đi quãng đường xa, nên khi đem về nuôi, gà sẽ khỏe mạnh, tỷ lệ sống cao. Trong khi đó, nếu người dân dùng con giống trôi nổi, giá rẻ rất dễ lây nhiễm, mang mầm bệnh về địa phương. Biện pháp thứ hai, cần rắc vôi bột, phòng bệnh bằng phun khử chuồng trại bằng thuốc bảo vệ gia cầm. Biện pháp thứ ba, cần mua ngô, thóc, sắn làm thức ăn cho gà ở nơi có nguồn gốc bảo đảm cho đàn gà được sinh trưởng phát triển tốt. Thứ tư, cần chăm sóc, theo dõi để khi gà bị nhiễm bệnh có biện pháp thú y kịp thời.

Thứ tư, tiếp tục phát triển và nâng cao hiệu quả chăn nuôi và thương hiệu gà đồi Chí Linh. Muốn đảm bảo được chất lượng gà đồi Chí Linh khi đưa ra thị trường, Chí Linh phải xây dựng được quy trình chăn nuôi gà thương phẩm; quản lý và sử dụng nhãn hiệu tập thể, phải hợp tác với Trung tâm Khuyến nông tỉnh và các tổ chức, các nhà khoa học mở các lớp tập huấn kỹ thuật mới trong chăn nuôi; xúc tiến các hoạt động thương mại để tích cực quảng bá, nâng cao giá trị sản phẩm gà đồi Chí Linh trong và ngoài tỉnh.

Thứ năm, nâng cao hiệu quả chăn nuôi gà theo chuỗi giá trị cho các hộ nông dân ở thành phố Chí Linh. Để thực hiện giải pháp này, các hộ chăn nuôi gà đồi trên địa bàn Chí Linh cần có sự liên kết giữa các cá nhân, tổ chức kinh tế trong lĩnh vực chăn nuôi, chế biến và tiêu thụ gà đồi Chí Linh để tạo sự thống nhất cho tất cả các hộ chăn nuôi gà đồi trên địa bàn, từ việc chọn con giống, thức ăn chăn nuôi, quy trình, biện pháp chăm sóc, thuốc thú y, phòng chống dịch bệnh, đến thị trường tiêu thụ sản phẩm nhằm đáp ứng xu thế phát triển sản xuất tập trung, chuyên môn hóa, nâng cao giá trị sản phẩm, hỗ trợ nhau để nâng cao hiệu quả chăn nuôi và tiêu thụ sản phẩm, góp phần tích cực phát triển nghề chăn nuôi gà đồi trên địa bàn Thành phố Chí Linh ngày càng đạt hiệu quả cao nhất.

Chăn nuôi gia cầm có vai trò quan trọng trong quá trình CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn tỉnh Hải Dương, là điều kiện đảm bảo chiến lược an ninh lương thực, thực phẩm, thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của thành phố Chí Linh nói riêng và tỉnh Hải Dương nói chung. Phát triển chăn nuôi và thương hiệu gà đồi là trách nhiệm của mọi cấp, mọi ngành, mọi lực lượng trong xã hội, đặc biệt của người nông dân Chí Linh trong thời kỳ đổi mới, hội nhập. Bài báo đã nghiên cứu thực trạng nghề chăn nuôi gà và thương hiệu gà đồi Chí Linh, đánh giá những kết quả đạt được, chỉ rõ những hạn chế trong phát triển nghề chăn nuôi gà và thương hiệu gà đồi Chí Linh. Trên cơ sở đó đề xuất một số giải pháp mới để nghề chăn nuôi gà và thương hiệu gà đồi Chí Linh tiếp tục phát triển. Từ các giải pháp này các hộ chăn nuôi gà trong tỉnh Hải Dương và các tỉnh thành khác trong cả nước có thế nghiên cứu, tham khảo, áp dụng các giải pháp này để thúc đẩy kinh tế trang trại Hải Dương và cả nước ngày càng phát triển.