Ảnh minh họa

Viêm tụy cấp là tình trạng viêm của tuyến tụy, là một trong những bệnh lý đường tiêu hóa thường gặp nhất ở khoa cấp cứu của các bệnh viện. Tỷ lệ mắc bệnh viêm tụy cấp được báo cáo hàng năm ở Mỹ dao động từ 4,9-35 trên 100.000 dân. Bệnh nhân thường nhập viện với bệnh cảnh đau bụng cấp tính, biểu hiện đa dạng từ không triệu chứng đến hội chứng đáp ứng viêm hệ thống (SIRS), suy cơ quan kéo dài và tử vong. Theo phân loại của Atlanta sửa đổi 2012, viêm tụy cấp có 3 mức độ: viêm tụy cấp nhẹ, viêm tụy cấp trung bình và viêm tụy cấp nặng. Tỷ lệ tử vong chung khoảng 5% tuy nhiên, tỷ lệ tử vong ở nhóm bệnh nhân viêm tụy cấp nặng tăng lên 36–50% và nếu không có biện pháp điều trị kịp thời thì viêm tụy cấp nhẹ có thể tiến triển thành viêm tụy cấp nặng. Do đó, việc dự đoán viêm tụy cấp nặng rất quan trọng giúp cải thiện tiên lượng của người bệnh. Ngoài các thang điểm Ranson, BISAP, CTSI… đánh giá mức độ nặng của viên tụy cấp; hiện cũng có nhiều chỉ số lâm sàng, xét nghiệm dự đoán mức độ nặng của viêm tụy cấp đã được báo cáo như LDH, canxi toàn phần, BUN máu…

Các tác giả thực hiện nghiên cứu mô tả cắt ngang 108 bệnh nhân VTC nhập viện tại trung tâm Cấp cứu A9 bệnh viện Bạch Mai từ tháng 01/2022-06/2023. Số liệu được mã hóa, nhập và phân tích bằng phần mềm SPSS 20.0; sử dụng phương pháp hồi quy logistic đơn biến và đa biến tìm mối liên quan giữa các yếu tố lâm sàng, cận lâm sàng với tình trạng bệnh nặng.

Trong số 108 bệnh nhân, ghi nhận 81,5% bệnh nhân nam và 18,5% bệnh nhân nữ, tuổi trung bình 46±12,9 tuổi; tỷ số nam/nữ là 4,4/1. Một số yếu tố dự đoán mức độ nặng viêm tụy cấp: viêm tụy cấp do rượu (OR 0,4; 95%CI 0,16-0,99; p<0,05), Prothrombin <80% (OR 5,3; 95%CI 2,17-13,4; p<0,01), Creatinin ≥120 mcmol/l (OR 15; 95%CI 4,7-48,3; p<0,01); LDH ≥500 UI/l (OR 19,7; 95%CI 6,7-57,7; p<0,01; Canxi toàn phần máu <1,7 mmol/l (OR 16,2; 95%CI 5,6-47; p<0,01 và BE<-5 mmol/l (OR 10,3; 95%CI 3,8-28,2; p<0,01). Trong đó LDH ≥500 UI/l (OR 6,7; 95%CI 1,7-26,2; p<0,01) và Creatin ≥120 mcmol/l (OR 6,3; 95%CI 1,08-36,7; p<0,01) là yếu tố dự đoán độc lập viêm tụy cấp nặng.

Với kết quả trên, một số yếu tố dự đoán mức độ nặng của viêm tụy cấp gồm: viêm tụy cấp do rượu, Prothrombin <80%, Creatinin ≥120 mcmol/l; LDH≥500 UI/l; Canxi toàn phần máu ><1,7 mmol/l và BE><-5 mmol/l. Trong đó LDH ≥500 UI/l và Creatin ≥120 mcmol/l là yếu tố dự đoán độc lập viêm tụy cấp nặng.