Dấu hiệu bệnh viêm tụy cấp

Viêm tụy cấp (VTC) là bệnh tổn thương viêm nhu mô tuyến tụy cấp tính do sự hoạt hóa bất thường của enzym tụy, xảy ra ở nhiều mức độ khác nhau từ nhẹ đến nặng, có khả năng tự giới hạn nhưng có thể gây tử vong. Các chất trung gian gây viêm trong VTC bao gồm interleukin, yếu tố hoại tử u và yếu tố hoạt hóa tiểu cầu được giải phóng vào hệ thống tuần hoàn gây ra hội chứng đáp ứng viêm toàn thân, đồng thời kích hoạt quá trình đông cầm máu. Rối loạn đông máu ở bệnh nhân VTC đã được báo cáo, xảy ra ở nhiều mức độ khác nhau và có thể gây ra tình trạng đông máu rải rác trong lòng mạch, đây là nguyên nhân hình thành huyết khối lan toả trong vi mạch, dẫn đến suy chức năng đa cơ quan và làm tăng nguy cơ tử vong. Phát hiện sớm tình trạng rối loạn đông máu đóng vai trò quan trọng trong thực hành lâm sàng nhằm giảm sự lan rộng của huyết khối, giảm nguy cơ suy đa tạng, hạn chế biến chứng chảy máu, từ đó góp phần cải thiện tiên lượng bệnh. Tuy nhiên cho đến nay, vấn đề rối loạn đông máu ở bệnh nhân VTC còn chưa được quan tâm nhiều, các nghiên cứu còn tương đối hạn chế và mới chỉ dừng lại ở mức độ mô tả một số trường hợp biến chứng huyết khối ở người lớn mắc VTC, thông tin về rối loạn đông máu ở trẻ em bị VTC còn khá nghèo nàn. Các hiệp hội chuyên ngành trên thế giới chưa đưa ra các khuyến cáo hay đồng thuận về quản lý rối loạn đông máu trong VTC, các điều trị hiện nay chủ yếu dựa vào hướng dẫn điều trị rối loạn đông máu nói chung.

Nghiên cứu mô tả loạt ca bệnh trên 53 trẻ được chẩn đoán viêm tụy cấp theo tiêu chuẩn Atlanta sửa đổi năm 2012 và có ít nhất một xét nghiệm đông máu nằm ngoài giới hạn bình thường theo tuổi điều trị tại Bệnh viện Nhi Trung ương từ tháng 01/2022 đến tháng 07/2023.

Kết quả cho thấy, tỷ lệ mắc bệnh ở trẻ trai và trẻ gái lần lượt là 52,8% và 47,2% với tuổi trung vị là 5,5 tuổi. 92,5% trẻ đáp ứng với điều trị nội khoa đơn thuần, 86,8% trẻ khỏi hoàn toàn và 13,2% trẻ tái phát. 56,6% bệnh nhân có nồng độ D-Dimer ≥ 5000 ng/mL. Tỷ lệ tụ dịch quanh tụy và dịch tự do ổ bụng ở nhóm này lần lượt là 76,7% và 83,3% cao hơn so với nhóm có nồng độ D-Dimer < 5000 ng/mL (43,5% và 52,2%). Thời gian nằm viện ở nhóm trẻ có nồng độ D-Dimer ≥ 5000 ng/mL (12,5 ngày (IQR: 8 - 17 ngày)) dài hơn so với nhóm có nồng độ D-Dimer < 5000 ng/mL (9 ngày, IQR: 7,5 - 13 ngày); tuy nhiên không có sự khác biệt về tỷ lệ khỏi bệnh và tái phát giữa hai nhóm.

Phần lớn các trường hợpVTC có rối loạn đông máu ở trẻ em đáp ứng với điều trị nội khoa đơn thuần. VTC có nồng độ D-Dimer ≥ 5000 ng/mL có thời gian nằm viện dài hơn và tỷ lệ gặp biến chứng tụ dịch quanh tụy và dịch tự do ổ bụng cao hơn so với nhóm có nồng độ D-Dimer dưới 5000 ng/mL, tuy nhiên không có sự khác biệt về tỷ lệ khỏi bệnh và tái phát giữa hai nhóm. Xét nghiệm đông máu thường quy cho tất cả các trẻ mắc VTC ngay từ ban đầu là cần thiết để phát hiện sớm các rối loạn đông máu, theo dõi và điều trị kịp thời các biến chứng, góp phần rút ngắn thời gian điều trị cũng như cải thiện tiên lượng bệnh, đặc biệt ở nhóm bệnh nhi có nồng độ D-Dimer cao.