Cà Mau là tỉnh duy nhất cả nước có 3 mặt giáp biển, có thế mạnh nuôi trồng thủy sản, với đối tượng nuôi chính là tôm và cua. Trong đó, tôm tạo ra giá trị lớn nhất và là sản phẩm gắn bó mật thiết với đời sống, sinh kế của người dân. Nhiều năm qua, kinh tế thủy sản luôn là thế mạnh của vùng. Cà Mau đứng đầu cả nước về diện tích và sản lượng tôm nuôi. Tỉnh Cà Mau năm 2022 có tổng diện tích nuôi tôm gần 280.000 ha, sản lượng tôm nuôi đạt gần 220.000 tấn, chiếm 40% về diện tích và 22% về sản lượng tôm cả nước và kim ngạch xuất khẩu thủy sản năm 2022 đạt 1,07 tỷ  USD (Sở Nông nghiệp & Phát  triển Nông thôn Cà Mau, 2023a). Rừng ngập mặn Cà Mau tập trung nhiều nhất ở hai huyện Ngọc  Hiển  và Năm Căn. Đây là điều kiện hết sức quan trọng giúp cho Cà Mau có tiềm năng về nuôi trồng thủy sản  với nhiều loại hình nuôi tôm như quảng canh, quảng canh cải tiến, thâm canh, siêu thâm canh; sản lượng tôm sú khoảng 125.000 tấn/năm. Ðặc biệt, trong đó có mô hình tôm - rừng, tôm sinh thái góp phần tạo nên thương hiệu tôm Việt Nam nổi tiếng thế giới với diện tích nuôi tôm - rừng khoảng 25.922 ha nên phát triển mô hình tôm - rừng đóng một vai trò rất quan trọng cho phát triển thủy sản của tỉnh (Ủy ban nhân dân tỉnh Cà Mau, 2022). Tuy nhiên, việc phát triển thủy sản của vùng còn rất nhiều vướng mắc, hạn chế như công tác quản lý,  nguồn con giống, địa bàn rộng,... Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Cà Mau (2023b), dịch bệnh trên cua xảy ra vài năm gần đây và có dấu hiệu tăng dần. Từ năm 2020 đến nay nghề nuôi cua trong đầm tôm tại Cà Mau đã gặp không ít khó khăn đó là tình trạng  cua nuôi thương phẩm chết chưa rõ nguyên nhân. Khi cua bệnh chết thường có diễn biến thay đổi của thời tiết, môi trường bất thường như nắng nóng gay gắt làm cho nhiệt độ và độ mặn tăng cao cùng với mưa nhiều và mưa trái mùa. Do vậy, việc theo dõi biến động môi trường của đầm tôm – rừng là rất cần thiết. Mô hình nuôi tôm, cua trong hệ sinh thái rừng ngập mặn đang được chú trọng phát triển và bảo vệ vì đây là môi trường hay mô hình sinh thái phát triển bền vững trong hệ sinh thái. Tuy nhiên, nguồn nước trong đầm được thay đổi với chu kỳ 2 lần trên tháng theo triều và tập quán của người nuôi khi thay nước với trữ lượng lớn đã làm chất lượng nước trong đầm biến động và thay đổi nhanh chóng. Việc làm này sẽ là một tác động rất lớn đối với các đối tượng thủy sản nuôi và các đối tư ợng tự nhiên như giun nhiều tơ có trong đầm nuôi vì sự thay đổi môi trường, nhất là độ mặn bị thay đổi đột ngột. Môi trường nước trong đầm nuôi tôm -  rừng là rất quan trọng, nó không chỉ ảnh hưởng đến đời sống của thủy sinh vật mà còn ảnh hưởng đến cả cây rừng trong đầm nuôi. Do vậy, việc tìm hiểu về diễn biến, sự thay đổi các yếu tố, chất lượng môi trường nước trong đầm tôm - rừng ngập mặn theo thời gian là hết sức cần thiết để cung cấp dữ liệu cho quy hoạch, bảo vệ và phát triển mô hình nuôi, hệsinh thái này trong thời gian tới.

Nghiên cứu được thực hiện từ tháng 01 đến tháng 12 năm 2022 tại 9 đầm tôm - rừng ngập mặn thuộc 3 huyện Đầm Dơi, Năm Căn và Ngọc Hiển tỉnh Cà Mau. Mỗi huyện thu 3 đầm tôm và được thu định kỳ mỗi tháng 1 lần vào tuần thứ 3 mỗi tháng, trước khi xả thải nước theo triều. Các đầm tôm rừng ngập mặn được chọn thu mẫu với tỷ lệ che phủ rừng khác nhau. Diện tích đầm nuôi tôm - rừng trung bình từ 5 đến 8 ha. Đối tượng nuôi chính là tôm sú và cua, ngoài ra các đầm nuôi này còn xuất hiện nhóm giun nhiều tơ (rươi) với  trữ lượng  lớn qua các năm gần đây. Nguồn nước được trao đổi trực tiếp từ kênh cấp với tần suất 2  tuần/lần. Đầm tôm rừng ngập mặn được nuôi theo mô hình tôm rừng sinh thái, không bổ sung nguồn thức ăn và nông hộ nuôi có hơn 10 năm kinh nghiệm.

Nghiên cứu này nhằm theo dõi diễn biến chất lượng nước trong mô hình tôm – rừng ngập mặn tỉnh Cà Mau trong 12 tháng. Mẫu nước được thu hàng tháng tại 9 đầm tôm. Kết quả ghi nhận chất lượng môi trường nước trong các đầm tôm – rừng khá biến động, đặc biệt vào các tháng mùa mưa từ tháng 6 đến tháng 9 trong năm. Tuy nhiên, các chỉ số vẫn trong khoảng phù hợp cho sự sinh trưởng của tôm, cua hay các đối tượng khác trong đầm. Độ mặn tại các ao nuôi khá cao, trung bình là 27,8±3,7‰, dao động từ 15,7~34,0‰. Các hàm lượng đạm (TAN:NH₃/NH4+, NO2-; NO3-) và lân (PO43-) hòa tan trong nước ở mức thấp. Khí H2S trong nước ở mức thấp, không ảnh hưởng đến đời sống thủy sinh vật. Diện tích rừng trong ao nuôi ảnh hưởng đến hàm lượng TN, TP và chlorophyll-a trong nước, có thể gây phú dưỡng, ô nhiễm thủy vực. Hàm lượng TSS khá cao nên chú ý khi lấy nước vào ao nuôi, đặc biệt vào các thời điểm thả giống.