Điều trị tụt huyết áp bằng ephedrin và phenylephrin sau gây tê tủy sống để phẫu thuật lấy thai
Nghiên cứu do nhóm tác giả Huỳnh Thị Ngọc Hiền, Trần Tiến Đạt, Phan Thị Thu Trâm, Nguyễn Thị Ngọc Tú và Hoàng Lê Phi Bách - Trường Đại học Kỹ thuật Y Dược Đà Nẵng thực hiện nhằm so sánh hiệu quả dự phòng và điều trị tụt huyết áp bằng ephedrin và phenylephrin tiêm tĩnh mạch sau gây tê tủy sống trong phẫu thuật lấy thai.
Lựa chọn phương pháp sinh thường (sinh ngả âm đạo, sinh ngả tự nhiên) luôn được khuyến khích cho các sản phụ tuy nhiên phương pháp phẫu thuật lấy thai hiện nay vẫn chiếm tỷ lệ lớn trong các ca sinh, tại Việt Nam tỉ lệ này tương đối cao là 37%, đây là mối quan tâm lớn cho người làm gây mê hồi sức vì phải đảm bảo đạt được hiệu quả giảm đau, giãn cơ tốt để tạo thuận lợi tốt nhất cho phẫu thuật, đảm bảo được sự an toàn cho mẹ và sự phát triển sau khi sinh của trẻ. Hạ huyết áp (HA) sau gây tê tủy sống thường gặp ở những sản phụ để phẫu thuật lấy thai với tỷ lệ tới 80%, hạ huyết áp có thể xảy ra nhanh chóng và gây ra nhiều ảnh hưởng bất lợi cho cả mẹ và con, những tác động đó bao gồm giảm lưu lượng máu tử cung - nhau thai, suy giảm oxy cho thai nhi do stress ngạt và nhiễm toan rốn, điểm Apgar giảm và các triệu chứng của mẹ như giảm cung lượng tim, buồn nôn - nôn, chóng mặt, giảm ý thức và các triệu chứng này liên quan đến mức độ nghiêm trọng và thời gian hạ huyết áp.
Vì thế, việc dự phòng và điều trị hạ huyết áp sau gây tê tủy sống để phẫu thuật lấy thai đã trở thành một lĩnh vực nghiên cứu quan trọng về Gây mê hồi sức Sản khoa.
Trong những phương pháp để nâng huyết áp, dùng thuốc vận mạch vẫn là nền tảng trong việc khôi phục lại huyết áp động mạch và giảm thiểu các tác dụng bất lợi trên mẹ và thai nhi. Từ lâu, Ephedrine là thuốc co mạch được sử dụng phổ biến với tác dụng nâng huyết áp kéo dài và ổn định, gây nhịp tim nhanh, nhưng gần đây Phenylephrine cũng đã được nhiều nghiên cứu ủng hộ để dự phòng và điều trị hạ huyết áp sau gây tê tủy sống để phẫu thuật lấy thai vì tác dụng nhanh và ít gây tăng nhịp tim.
100 sản phụ được chỉ định phẫu thuật lấy thai được bốc thăm ngẫu nhiên thành 2 nhóm được dự phòng tụt huyết áp ngay sau gây tê tủy sống và điều trị khi có tụt huyết áp bằng ephedrin 5mg và phenylephrin 50μg. Các chỉ số huyết áp tâm thu, huyết áp tâm trương, huyết áp trung bình và nhịp tim được ghi nhận tại các thời điểm từ khi bắt đầu tiêm thuốc đến sau khi kết thúc phẫu thuật được 2 giờ.
Kết quả nghiên cứu cho thấy các chỉ số huyết áp ghi nhận có sự khác biệt đáng kể từ T2,5 đến T27,5 ở cả hai nhóm với kết quả tích cực hơn của nhóm dùng phenylephrin. Nghiên cứu này cho thấy phenylephrin cho tác dụng dự phòng và điều trị tụt huyết áp ưu thế hơn so với ephedrin trong gây tê tủy sống phẫu thuật lấy thai.
Ephedrin liều 5 mg và phenylephrin liều 50μg đều có tác dụng dự phòng và điều trị tụt huyết áp sau gây tê tủy sống để phẫu thuật lấy thai, tuy nhiên ở nhóm sử dụng phenylephrin thì có ưu thế hơn trong sử dụng ở phẫu thuật gây tê tủy sống để lấy thai.
Tạp chí Nghiên cứu Y học - Tập 178, Số 5 (2024)