Thế giới ngày nay đã có những thay đổi nhanh chóng khiến con người luôn phải nỗ lực để thích ứng với sự biến động đó. Sự xuất hiện của các công nghệ mới đã đem đến cho con người những cỗ máy thông minh, giải phóng sức lao động và trí tuệ đem đến những thành tựu to lớn cho phát triển xã hội.

Sự ra đời của Internet đã đem đến một sự kết nối chặt chẽ hơn, con người không chỉ sống trong môi trường vật lý với những vật hiện hữu, giờ đây, họ còn sống trong thế giới ảo (hay còn gọi là thế giới số). Trong thế giới số, có thể nhận thấy, truyền thông có tốc độ lan truyền rất nhanh, với dung lượng thông tin lớn và có thể lưu trữ lâu dài. Điều này có sức ảnh hưởng mạnh mẽ đến hoạt động xuất bản.

Công nghệ số sẽ làm thay đổi bản chất của công nghệ xuất bản trong tương lai. Những yêu cầu bức thiết từ thực tế trên đòi hỏi chúng ta, những người làm công tác xuất bản và đào tạo nhân lực chất lượng cao cho ngành xuất bản cần phải đổi mới tư duy về công nghệ số để có thể đào tạo nguồn nhân lực phù hợp, đáp ứng được những yêu cầu đổi mới của thời đại.

Diễn biến của công nghệ xuất bản qua các thời kỳ

Công nghệ đầu tiên của xuất bản đó chính là chữ viết. Chữ viết chính là nội hàm để tạo nên thông tin. Nhờ có chữ viết mà các thông tin được ghi chú lại, lưu lại và truyền đến đời sau. Thời gian đầu, chữ là những nét gạch đơn giản, sau đó do sự phát triển của xã hội loài người, chữ viết đã chuyển biến và mang tính riêng biệt.

Khoảng 4.000 năm trước CN, người Ai Cập cổ đại đã làm ra giấy từ những cây papyrus. Rồi sau đó, người Trung Quốc đã ép thân cây dâu làm thành những cuộn giấy dai và nhẹ để đem đi khắp thế giới. Đến năm 1798, người Pháp đã làm ra cỗ máy có thể làm ra những tờ giấy rất dài và mỏng. Giấy trở thành vật truyền tin cho lời nói. Chữ viết được viết lên những sản phẩm giấy và tồn tại cho đến tận ngày nay.

Sau đó, do xã hội phát triển, việc giao lưu giữa các vùng trở nên nhộn nhịp hơn, con người xuất hiện nhu cầu truyền bá những bản ghi chép. Đây là dấu mốc thực sự ra đời sách cổ.

Đến thập niên 1450, kỹ thuật in sắp chữ rời và máy in của Gutenbéc chính là bước nhảy vọt của kỹ thuật xuất bản. Số lượng bản in tăng đột biến giúp cho lượng thông tin nhanh chóng đến với người đọc và làm cho xã hội trở thành một xã hội học tập.

Sau đó chính sự ra đời của máy tính điện tử và tự động hóa trong công nghiệp giúp cho các kỹ thuật chế bản, in ấn trở nên dễ dàng và hiện đại hơn, làm nền tảng để tạo nên kỹ thuật sắp chữ linh hoạt và in điện tử. Sách được truyền bá rộng rãi, đồng thời cũng xuất hiện nhiều loại hình ấn phẩm mới như truyền hình, truyền thanh, băng đĩa và xuất bản phẩm điện tử.

Sự ra đời của mạng Internet - một hệ thống thông tin toàn cầu có thể được truy cập công cộng từ các mạng máy tính liên kết với nhau tạo nên sự phát triển toàn cầu hóa, mạng hóa và số hóa.

Ảnh minh họa

Việc ứng dụng rộng rãi khoa học kỹ thuật, đặc biệt là kỹ thuật số vào lĩnh vực xuất bản đã phá vỡ các giới hạn không gian, thời gian truyền thống, lúc này xuất bản bước sang giai đoạn mới với các tiêu chí về toàn cầu hóa, mạng hóa và số hóa.

Trong bối cảnh tốc độ đổi mới nhanh chóng của kỹ thuật hiện đại, truyền thông đại chúng trở thành một đặc điểm mới của xuất bản. Phương thức truyền thông của xuất bản lúc này cũng thay đổi theo hướng cá tính hóa và đa dạng hóa. Mô hình truyền thông phát sinh sự thay đổi. Xuất bản truyền thống đã chuyển biến theo một hướng mới đó là tích hợp các phương thức truyền thông với nhau tạo thành truyền thông đa phương tiện, tạo thành một môi trường hội tụ. Nhiệm vụ của xuất bản cũng mở rộng hơn từ nhiệm vụ chính là mặt trận tư tưởng và tuyên truyền, ngày nay nhiệm vụ thông tin, truyền bá, tích lũy và khai thác tri thức cũng đã trở thành những nhiệm vụ cốt lõi của xuất bản.