Ngày 5/4, Giải thưởng Breakthrough – thường được ví như "Giải Oscar của giới khoa học" – đã tôn vinh những thành tựu đột phá của các nhà nghiên cứu làm việc trong lĩnh vực khoa học cơ bản. Mỗi giải thưởng trị giá ba triệu USD.

Trong lĩnh vực Khoa học Sự sống, năm nay có ba giải Breakthrough được trao cho tám nhà khoa học.

Trong đó, năm nhà khoa học - Daniel Drucker, Joel Habener, Jens Juul Holst, Svetlana Mojsov và Lotte Bjerre Knudsen - nhận giải với thành tựu xác định được gene mã hóa hormone GLP-1, làm nền tảng cho các loại thuốc điều trị bệnh tiểu đường týp 2 và béo phì. (Đáng lưu ý, bốn nhà khoa học đầu tiên được nêu tên trong nhóm từng nhận Giải Đặc biệt VinFuture của Việt Nam dành cho Nhà khoa học nghiên cứu các lĩnh vực mới năm 2023).

Hai nhà khoa học Stephen Hauser và Alberto Ascherio nhận giải nhờ những đóng góp trong việc làm sáng tỏ nguyên nhân và cơ chế sinh học của bệnh đa xơ cứng, mở rộng đáng kể hiểu biết về căn bệnh này và có thể dẫn đến những phương pháp điều trị mới.

Nhà khoa học David Liu nhận giải nhờ việc phát triển hai công nghệ chỉnh sửa gene tiên tiến là chỉnh sửa bazơ (base editing) và chỉnh sửa mồi (prime editing). Công nghệ này khác với kỹ thuật CRISPR-Cas9 truyền thống ở chỗ không tạo ra đứt gãy kép trên chuỗi DNA (tức là cắt cả hai sợi), nhờ đó có độ chính xác cao hơn và giảm nguy cơ gây ra các tổn thương không mong muốn cho bộ gen.

Trong lĩnh vực Vật lý Cơ bản, năm nay có một giải Breakthrough được trao cho bốn nhóm thực nghiệm đang làm việc với máy gia tốc hạt lớn tại Trung tâm nghiên cứu hạt nhân châu Âu (CERN) là ATLAS, CMS, ALICE và LHCb, hai nhóm đầu nhận 1 triệu USD/nhóm, và hai nhóm sau nhận 500.000 USD/nhóm. Các trưởng nhóm thực nghiệm đã quyết định quyên góp tiền thưởng cho Quỹ CERN & Society để hỗ trợ học bổng tiến sĩ. Giải thưởng là sự ghi nhận công lao của hơn 13.500 nhà nghiên cứu và đồng tác giả đã xuất bản những công trình nghiên cứu từ năm 2015 đến năm 2024 để nâng cao sự hiểu biết của chúng ta về vật lý hạt và vũ trụ.

Ngoài ra, còn có một giải Breakthrough đặc biệt trong lĩnh vực vật lý cơ bản trao cho Gerard 't Hooft, một trong những nhà vật lý lý thuyết lỗi lạc có đóng góp quan trọng cho Mô hình Chuẩn của các hạt hạ nguyên tử. Những đóng góp của ông đã giúp chứng minh Mô hình Chuẩn là một lý thuyết khả thi và cung cấp các công cụ mạnh mẽ để tính toán các dự đoán của nó. Hooft đã nghiên cứu các hiệu ứng lượng tử có thể giải thích cách thông tin được xử lý trong các lỗ đen, dẫn đến sự phát triển của nguyên lý ba chiều trong vũ trụ học, và có thể là những cách thay thế mới để giải thích cơ học lượng tử.

Trong lĩnh vực Toán học, giải Breakthrough được trao cho Dennis Gaitsgory vì những đóng góp nền tảng của ông trong 30 năm qua cho chương trình Langlands hình học và phiên bản lượng tử của nó. Chương trình Langlands được phát triển từ một loạt các phỏng đoán đề xuất các mối liên hệ chính xác giữa các khái niệm toán học dường như khác nhau. Đóng góp của Gaitsgory có những ý nghĩa sâu sắc đối với toán học, vật lý và có thể là máy tính lượng tử.

Bên cạnh sáu giải thưởng Breakthrough danh giá, Ủy ban Giải thưởng còn trao sáu giải New Horizons (mỗi giải trị giá 100.000 USD) cho tám nhà khoa học có những thành tựu ban đầu nổi bật trong lĩnh vực vật lý và toán học, và ba giải thưởng Maryam Mirzakhani New Frontiers (mỗi giải trị giá 50.000 USD) cho ba nhà toán học nữ vì những nghiên cứu ban đầu đáng chú ý của họ.