Công nghệ vi mạch bán dẫn là nền tảng của mọi thiết bị điện tử hiện đại, bắt đầu từ vật liệu bán dẫn như silicon, vốn có khả năng dẫn điện linh hoạt nhờ quá trình pha tạp. Chính nhờ đó mà các nhà sản xuất có thể tạo ra các linh kiện như transistor hay IC (mạch tích hợp), từ đó thúc đẩy sự phát triển của smartphone, máy tính, ô tô điện, IoT và AI. Nền công nghiệp này đi theo định luật Moore, với số lượng transistor trên chip nhân đôi mỗi 18–24 tháng, tạo ra bước nhảy vọt trong năng lực xử lý và thu nhỏ kích thước.

Công nghệ cốt lõi

Quang khắc (photolithography) là kỹ thuật then chốt trong sản xuất vi mạch, sử dụng ánh sáng cực ngắn (EUV) để khắc mẫu siêu nhỏ lên tấm wafer silicon. Những lớp vật liệu sau đó được lắng đọng, khắc hoặc pha tạp để hình thành cấu trúc transistor và mạch dẫn. Hiệu quả hơn nữa, các thiết kế transistor hiện nay như FinFET và GAAFET cho phép đóng gói nhiều bóng bán dẫn vào diện tích nhỏ, trong khi công nghệ cấp điện từ mặt sau (Backside Power Delivery) giúp chip hoạt động nhanh hơn và tiết kiệm năng lượng. Trong khi đó, các vật liệu tiên tiến như silicon carbide và gallium nitride đang mở rộng giới hạn về hiệu suất và khả năng chịu nhiệt, đặc biệt quan trọng với ứng dụng ở tốc độ cao và ô tô điện.

Quy trình sản xuất

Một wafer silicon nguyên bản trải qua hàng loạt công đoạn tinh tế từ xử lý mặt trước (front-end), nơi thiết kế mạch được tạo ra trong môi trường siêu sạch; đến giai đoạn đóng gói và kiểm thử (back-end) để trở thành chip bán dẫn hoàn chỉnh. Mỗi quá trình đòi hỏi độ chính xác cực cao để đảm bảo mạch hoạt động ổn định và chất lượng tối ưu.

Ứng dụng và đóng vai trò nền tảng

Vi mạch bán dẫn là trái tim của mọi thiết bị số — từ chip xử lý trung tâm (CPU), chip đồ họa (GPU), chip lưu trữ, đến vi điều khiển và các thiết bị IoT. Trong ô tô, chúng xử lý cảm biến và hệ thống lái tự động; trong y tế, hỗ trợ thiết bị chẩn đoán; trong viễn thông, hiện thực hóa mạng 5G. Không chỉ vậy, công nghiệp bán dẫn còn là động lực cho AI, dữ liệu lớn và tự động hóa.

Xu hướng tương lai

Ngành công nghiệp này tiếp tục hướng đến việc đóng gói chip theo chiều dọc (3D stacking) để tăng hiệu suất mà không phát sinh diện tích. AI và dữ liệu lớn đang được áp dụng rộng rãi để tối ưu hóa thiết kế, kiểm soát chất lượng và dự báo lỗi nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất. Song song đó, các quốc gia đang đầu tư mạnh vào nghiên cứu và triển khai chip lượng tử, cùng các vật liệu khả thi cho tương lai, mục tiêu là hiện thực hóa sức mạnh tính toán vượt xa những gì chúng ta biết đến ngày nay.

Đặc biệt, công nghệ vi mạch bán dẫn sẽ được giới thiệu tại Triển lãm thành tựu Đất nước nhằm chào mừng 80 năm Quốc khánh 2/9, diễn ra từ 28/8 – 05/9/2025 tại Trung tâm Triển lãm Quốc gia, Hà Nội. Đây sẽ là dịp để công chúng và các chuyên gia tiếp cận, trải nghiệm trực quan về nền tảng công nghệ cốt lõi, góp phần khẳng định quyết tâm của Việt Nam trong việc tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu của ngành công nghiệp bán dẫn.