Trong hành trang phát triển của thành phố Cần Thơ sau hợp nhất, nhiều đặc sản địa phương đã được bảo hộ sở hữu trí tuệ (SHTT), trở thành niềm tự hào và dấu ấn riêng của vùng đất mới. Đây không chỉ là những sản vật quen thuộc trong đời sống người dân mà còn là thương hiệu mang giá trị khoa học, kinh tế và văn hóa, mở ra cơ hội chinh phục thị trường trong và ngoài nước. Tiêu biểu có thể kể đến Gạo ST25, khóm Cầu Đúc, hành tím Vĩnh Châu và dâu Hạ Châu Phong Điền. Vai trò của sở KH&CN thành phố Cần Thơ cũng vì thế mà trở nên ngày càng quan trọng trong việc giữ gìn, bảo hộ và nâng tầm giá trị các đặc sản này.

Gạo ST25 – Tinh hoa hạt ngọc Việt Nam vươn tầm thế giới

Gạo ST25 là kết quả của nhiều năm nghiên cứu chọn tạo giống của nhóm kỹ sư Hồ Quang Cua. Giống lúa này không chỉ có giá trị về mặt nông học – chịu mặn tốt, năng suất cao – mà còn hội tụ đặc tính cảm quan vượt trội: hạt gạo thon dài, cơm dẻo, vị ngọt thanh và hương thơm nhẹ. ST25 đã hai lần được vinh danh gạo ngon nhất thế giới (năm 2019 và 2023) và một lần đạt giải nhì (2024) tại cuộc thi World’s Best Rice. Thành tích này khẳng định uy tín của gạo Việt Nam, mở ra cơ hội xuất khẩu sang các thị trường cao cấp. Việc được bảo hộ giống cây trồng và phát triển nhãn hiệu thương mại đang giúp ST25 xây dựng vị thế vững chắc, tránh nguy cơ bị chiếm dụng thương hiệu.

Khóm Cầu Đúc – Trái ngọt trên đất phèn chua

Khóm Cầu Đúc, đặc sản nổi tiếng của Hậu Giang (nay là thành phố Cần Thơ), đã được cấp chỉ dẫn địa lý vào năm 2020. Trái khóm có hình trụ, mắt lồi, lõi nhỏ, ruột vàng, ít xơ, vị ngọt thanh, trọng lượng trung bình từ 1,5 - 2 kg. Nhờ đặc tính dễ bảo quản, khóm Cầu Đúc không chỉ tiêu thụ mạnh trong nước mà còn xuất khẩu sang thị trường Nga và Đông Âu. Việc áp dụng quy trình VietGAP, GlobalGAP cùng tem truy xuất nguồn gốc đã nâng cao giá trị, đồng thời thúc đẩy phát triển nhiều sản phẩm chế biến như mứt, siro, rượu, nước màu từ khóm. Đây là ví dụ điển hình cho việc khai thác hiệu quả giá trị chỉ dẫn địa lý gắn với chế biến, tạo giá trị gia tăng cho nông sản.

Hành tím Vĩnh Châu – Gieo hy vọng lớn từ củ hành nhỏ

Hành tím Vĩnh Châu là sản phẩm được bảo hộ chỉ dẫn địa lý vào năm 2019. Loại hành này nổi bật với củ tròn đều, vỏ mượt, tép to, vị cay nhẹ, mùi thơm dịu và khả năng bảo quản lâu mà không cần hóa chất. Hiện nay, diện tích trồng hành tím tại Vĩnh Châu đạt khoảng 6.500 ha, chiếm gần một nửa diện tích hành cả nước. Nhờ chỉ dẫn địa lý, sản phẩm đã mở rộng thị trường qua hệ thống siêu thị, sàn thương mại điện tử và bước đầu khẳng định tiềm năng xuất khẩu, trở thành một trong những nông sản chủ lực của vùng duyên hải Tây Nam Bộ.

Dâu Hạ Châu Phong Điền – Đặc sản nứt tiếng xứ Tây Đô

Dâu Hạ Châu là một trong những đặc sản nổi tiếng của thành phố Cần Thơ. Loại trái cây này đã được Cục Sở hữu trí tuệ cấp văn bằng bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, khẳng định giá trị đặc thù và uy tín trên thị trường. Dâu Hạ Châu có đặc điểm nhận diện rất riêng: khi chín, vỏ chuyển vàng nhạt, ruột trong, hạt nhỏ, vị ngọt thanh xen chút chua nhẹ, dễ ăn và được người tiêu dùng ưa chuộng. Cây dâu có khả năng cho năng suất cao, trung bình một cây trưởng thành đạt 300–450 kg quả/năm, có thể thu hoạch nhiều vụ, tạo nguồn thu nhập ổn định cho nông hộ. Không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế, dâu Hạ Châu còn trở thành “thương hiệu du lịch sinh thái” đặc trưng của Phong Điền – vùng đất được mệnh danh là thủ phủ miệt vườn Tây Đô. Nhiều vườn dâu được kết hợp với mô hình du lịch trải nghiệm, đón khách tham quan, góp phần lan tỏa hình ảnh nông sản địa phương. Việc được bảo hộ SHTT giúp dâu Hạ Châu có cơ sở pháp lý để mở rộng thị trường, nâng cao năng lực cạnh tranh và khẳng định vị thế trong chuỗi giá trị nông sản của thành phố Cần Thơ mới hình thành.

Khát vọng vươn xa của đặc sản vùng Tây Nam Bộ

Điểm đặc biệt của những đặc sản trên không chỉ nằm ở hương vị và truyền thống canh tác, mà còn ở giá trị gia tăng từ khoa học và công nghệ. Sở Khoa học và Công nghệ Cần Thơ có vai trò quan trọng trong việc đăng ký, xác lập, khai thác và bảo hộ quyền SHTT, xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc và hỗ trợ xúc tiến thương mại. Đây là nền tảng để các sản phẩm nông nghiệp địa phương không chỉ tránh bị làm giả, làm nhái, mà còn có chỗ đứng vững vàng trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Có thể nói, việc bảo hộ sở hữu trí tuệ cho những đặc sản tiêu biểu như gạo ST25, khóm Cầu Đúc, hành tím Vĩnh Châu hay dâu Hạ Châu không chỉ là bước đi bảo vệ giá trị truyền thống, mà còn là đòn bẩy đưa nông sản Tây Nam Bộ hội nhập sâu rộng hơn với thị trường thế giới. Trong bối cảnh thành phố Cần Thơ mới ra đời, sự đồng hành của khoa học và công nghệ sẽ tiếp tục mở đường cho đặc sản địa phương vươn xa, góp phần khẳng định thương hiệu nông sản Việt Nam trên bản đồ toàn cầu.