Hiện tại, có 600.000 doanh nghiệp trên cả nước, trong đó khoảng 3.000 doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo. Với sự phát triển mạnh mẽ của hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, Việt Nam có thể hy vọng đạt mục tiêu có 1 triệu doanh nghiệp, trong đó 0,5% là doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo vào năm 2020.

Đây sẽ là lực lượng doanh nghiệp tiên phong, có khả năng tăng trưởng cao để đóng góp hiệu quả vào sự phát triển kinh tế, xã hội của đất nước. Hoà chung với phong trào khởi nghiệp trên cả nước, người trẻ không thể đứng ngoài và thực tế cho thấy, lớp trẻ hiện nay gần như trở thành đội ngũ đông đảo nhất, tiên phong đi đầu cho khởi nghiệp.

Trong những năm gần đây đặc biệt là năm vừa qua (năm 2017), khởi nghiệp đang là khái niệm “thời thượng” được nhắc đến thường xuyên tại các trường Cao đẳng, Đại học. Tuy nhiên, theo quan sát, phần lớn câu chuyện này chỉ dừng lại chủ yếu tại những cuộc thi tìm kiếm ý tưởng, đề tài khởi nghiệp.

Các hoạt động này chưa có sự đánh giá tổng kết để xem đề tài, ý tưởng có khả thi như mong muốn những người tổ chức hay không. Thêm vào đó, việc khan hiếm về vốn vẫn là vấn đề quan trọng nhất. Nếu chỉ dừng lại ở vài đề tài, ý tưởng với các giải thưởng thì đó mới chỉ là lý thuyết và khiến SV chưa hình dung được đúng đắn về bức tranh khởi nghiệp.

Khởi nghiệp khó nhất là việc đưa ý tưởng từ lý thuyết đến thực tiễn bởi vì đa số sinh viên chưa được trải nghiệm sẽ khó hiểu được cơ chế tổ chức một nhóm làm việc hiệu quả hoặc thậm chí là một công ty. Vậy trước hết các bạn trẻ phải biết dấn thân vào thực tiễn qua việc đi làm thuê, thử việc… để am hiểu lĩnh vực và xây dựng các mối quan hệ phục vụ cho ý tưởng khởi nghiệp đó.

Mong muốn kinh doanh là điều cần thiết nhưng để thành công thì không thể dựa vào cảm tính và chạy theo số đông, thấy người ta làm cái gì phất lên là mình làm y chang hoặc chỉ một vài ý kiến loé lên chưa hình thành được một dự án kế hoạch hoàn chỉnh đã muốn lao vào thương trường. Đó là điều hoàn toàn không dễ. Chúng ta nói nhiều về cụm từ “startup” lại đề cập chỉ với nghĩa “khởi nghiệp” nhưng bỏ quên cụm từ “đổi mới sáng tạo” đi theo đằng sau nó.

Thành lập doanh nghiệp và duy trì hoạt động đã khó khăn nhưng với các startup, khó khăn đó còn nhân lên bội lần. Ranh giới mong manh của việc chỉ lập một doanh nghiệp nhỏ và một doanh ngiệp “khởi nghiệp” rất dễ bị lầm tưởng. Và mọi chiến lược thành công đều phải dựa vào sự khác biệt.

Ngay cả với những sản phẩm thông thường, các nhà chiến lược kinh doanh cũng tìm thấy và khai thác các cơ hội để làm chúng trở nên khác biệt. Mặc dù giá cả và các đặc điểm sản phẩm có thể như nhau, nhưng vẫn có thể tạo nên sự khác biệt trên cơ sở dịch vụ. Vậy nên điều quan trọng đầu tiên là sự trau chuốt cần thiết cho một ý tưởng đổi mới sáng tạo và kế hoạch kinh doanh rõ ràng. Và đừng ngần ngại tìm kiếm một mentor – người hướng dẫn, để có thể được hỗ trợ.

Dẫn chứng dễ thấy rằng khi nhắc đến khởi nghiệp, các bạn sinh viên thường nghĩ đến việc xây dựng một ứng dụng để giải quyết một vấn đề thực tế nào đó: như ứng dụng bán rau sạch hay ứng dụng để bán quần áo... Và các ứng dụng này đôi khi dễ tạo sự trùng lặp và việc có nhiều ứng dụng chưa chắc đã giải quyết được triệt để vấn đề hay tạo lập được mô hình kinh doanh hợp lý.

Bên cạnh đó, thay vì lặp lại những ý tưởng rập khuôn thì các bạn có thể khai thác một mảng khác đầy tiềm năng đó chính là ý tưởng khởi nghiệp về dịch vụ, với mảng này việc chú trọng cho kế hoạch kinh doanh là chủ yếu ngoài ra giá trị tạo ra cũng rất cao. Đặc biệt, đối với ý tưởng khởi nghiệp ngành dịch vụ theo tôi quan sát thì khá hiếm sự trùng lập nhiều sự sáng tạo về giải pháp.

Mặc dù ý tưởng khác biệt chỉ là bước đầu nhưng nó lại là điều kiện tiên quyết để quyết định sự thành bại của một dự án khởi nghiệp ngay từ những bước đi đầu tiên. Đừng khởi nghiệp vì bản thân không thích đi làm thuê cho người khác. Hãy khởi nghiệp bởi vì bản thân cảm thấy có đủ kinh nghiệm để nhận ra ý tưởng khởi nghiệp từ những vấn đề mà người khác không giải quyết được.