Ngày 26/3/2018, Ủy ban châu Âu (EC) đã quyết định khởi xướng điều tra áp dụng biện pháp tự vệ đối với 28 nhóm sản phẩm thép nhập khẩu do lo ngại sự gia tăng nhập khẩu có thể gây thiệt hại đến ngành sản xuất trong nước.

Ảnh minh họa

Trên cơ sở kết quả điều tra sơ bộ, EC đã quyết định áp dụng biện pháp tự vệ tạm thời dưới hình thức hạn ngạch thuế quan đối với 23/28 nhóm sản phẩm thép nhập khẩu bị điều tra. Mỗi nhóm sản phẩm có một mức hạn ngạch riêng, được tính toán trên cơ sở trung bình cộng của tổng lượng xuất khẩu của các nước vào EU trong 03 năm gần nhất (2015-2017). Hạn ngạch được cấp theo hình thức “trừ lùi” cho đến khi hết hạn ngạch, không phân bổ trên cơ sở tình hình xuất khẩu của từng quốc gia. Thuế suất trong hạn ngạch bằng với thuế suất MFN hiện hành, khối lượng nhập khẩu vượt hạn ngạch sẽ phải chịu thêm thuế suất nhập khẩu bổ sung là 25%. Biện pháp tự vệ tạm thời có thời hạn hiệu lực trong 200 ngày (từ 19/7/2018 đến 3/2/2019). Sau đó, trên cơ sở kết quả điều tra cuối cùng, EC sẽ quyết định có áp dụng biện pháp tự vệ chính thức hay không.

Căn cứ quy định của Điều 9.1 Hiệp định tự vệ WTO về việc loại trừ các nước đang phát triển ra khỏi biện pháp nếu có thị phần nhập khẩu không đáng kể (dưới 3%), Việt Nam chỉ bị áp dụng biện pháp hạn ngạch thuế quan đối với 3/23 nhóm sản phẩm bao gồm: thép cán nguội hợp kim và không hợp kim; thép tấm mạ kim loại; thép không gỉ cán nguội dạng tấm và thanh.

Cụ thể, đối với sản phẩm thép cán nguội hợp kim và không hợp kim, hiện tại khối lượng nhập khẩu từ Việt Nam là 89.113 tấn, tương đương 8,28% tổng khối lượng nhập khẩu mặt hàng này của EU là 1.075.723 tấn. Vì thế, sản phẩm này đang áp dụng hạn ngạch thuế quan chung cho tất cả các nước xuất khẩu vào EU. Hạn ngạch chung là 1.318.865 tấn từ 19/7/2018 đến 3/2/2018. Thuế suất trong hạn ngạch là thuế suất MFN hiện hành. Khối lượng nhập khẩu vượt hạn ngạch sẽ phải chịu thêm thuế suất nhập khẩu bổ sung là 25%.

Mặt hàng thép tấm mạ kim loại, hiện tại khối lượng nhập khẩu từ Việt Nam là 148.349 tấn, tương đương 7,23% trong tổng khối lượng nhập khẩu vào EU (2.052.475 tấn). Hạn ngạch EU cho mặt hàng này là 2.115.054 tấn.

Mặt hàng thép không gỉ cán nguội dạng tấm và thanh, lượng xuất khẩu là 17.389 tấn, tương đương 3,52% tổng khối lượng nhập khẩu vào EU (493.936 tấn). Mức hạn ngạch chung EU cho phép là 476.161 tấn.

Đối với 20 nhóm sản phẩm còn lại, tạm thời các sản phẩm nhập khẩu từ Việt Nam vào EU được loại trừ khỏi phạm vi áp dụng biện pháp (không bị áp dụng hạn ngạch và không phải chịu thuế suất vượt hạn ngạch bổ sung 25%). Tuy nhiên, nếu trong thời gian áp dụng biện pháp tự vệ tạm thời, nhập khẩu các sản phẩm này từ Việt Nam tăng vượt mức 3%, Việt Nam sẽ đối mặt với nguy cơ không được loại trừ khi EC quyết định áp dụng biện pháp tự vệ chính thức.

Một số mặt hàng có nguy cơ bị EU áp dụng biện pháp tự vệ chính thức sau ngày 3/2/2019 nếu vẫn tiếp tục có tăng trưởng trong những tháng tới như: thép tấm mạ/tráng vật liệu khác ( sơn, quét vecni, phủ plastic...) - hiện sản phẩm này có khối lượng xuất khẩu là 12.365 tấn sang EU, tương đương 3,09% tổng lượng nhập khẩu; Thép tấm mạ/tráng thiếc, crom có tỷ trọng xuất khẩu sang EU là 1,31% trong tổng lượng EU nhập khẩu.

Để cảnh báo khả năng xuất khẩu vượt ngưỡng 3% và có nguy cơ bị EU áp dụng biện pháp tự vệ chính thức, hàng tháng Cục Phòng vệ thương mại, Bộ Công Thương sẽ công bố số liệu xuất khẩu sang EU nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp Việt Nam và các cơ quan chức năng theo dõi tình hình xuất khẩu các nhóm sản phẩm thép sang EU và có biện pháp kiềm chế phù hợp.