Sản lượng xuất khẩu về đích sớm

Vụ Vật liệu xây dựng (Bộ Xây dựng) cho biết, ước tiêu thụ sản phẩm xi măng trong 10 tháng năm 2018 khoảng 85,23 triệu tấn, tăng 51% so với cùng kỳ năm 2017 và đạt 100% kế hoạch tiêu thụ từ 83-85 triệu tấn sản phẩm xi măng của cả năm. 

10 tháng năm 2018, tiêu thụ sản phẩm xi măng tại cả thị trường nội địa và xuất khẩu
 đạt khoảng 85,23 triệu tấn về đích sớm so với kế hoạch của cả năm.

Trong đó, chỉ tính riêng trong tháng 10, ước tiêu thụ sản phẩm xi măng tại thị trường nội địa khoảng 6,09 triệu tấn, tăng 7% so với cùng kỳ. Lũy kế, từ đầu năm đến nay, tiêu thụ sản phẩm xi măng tại thị trường nội địa đạt khoảng 59,18 triệu tấn.

Thị trường xuất khẩu sản phẩm xi măng tiếp tục bứt phá với những con số ấn tượng khi trong tháng 10/2018 xuất khẩu ước đạt 2,66 triệu tấn sản phẩm, tăng 0,46 triệu tấn so với tháng 9 trước đó. Xuất khẩu sản phẩm xi măng trong 10 tháng năm 2018 ước đạt khoảng 26,05 triệu tấn, tăng tới 65% so với cùng kỳ 2017.

Với những bứt phá trong khâu tiêu thụ sản phẩm tại thị trường xuất khẩu, kết thúc tháng 10, sản lượng xuất khẩu xi măng đã vượt kế hoạch xuất khẩu từ 18 - 19 triệu tấn của cả năm khoảng 7,05 triệu tấn.

Hiện Việt Nam hiện đang xuất khẩu clinker đến 48 nước, xi măng đến 53 nước. 

Ông Nguyễn Quang Cung, Chủ tịch Hiệp hội Xi măng Việt Nam (VNCA) cho biết, thị trường xuất khẩu xi măng đang rất thuận lợi, do Trung Quốc tăng nhập khẩu. Vừa qua, Trung Quốc đã đóng cửa bớt những nhà máy xi măng gây ô nhiễm, buộc một số nhà máy cắt giảm sản lượng.

Điều này cũng khiến thứ tự các thị trường xuất khẩu xi măng có sự thay đổi. Trung Quốc đã vượt qua Băngladesh và Philippines để vươn lên vị trí dẫn đầu. Cụ thể, hết tháng 9/2018, xuất khẩu xi măng, clinker sang Trung Quốc đạt 6,56 triệu tấn, với kim ngạch 235 triệu USD.

Áp lực không nhỏ

Không như những ngành hàng khác, khi bán nhiều xi măng, clinker ra khỏi biên giới, đồng nghĩa với việc gia tăng xuất bán tài nguyên, năng lượng. Đây là hướng đi mà nhiều quốc gia đã không lựa chọn trong những năm gần đây.

Được biết, để sản xuất ra 1 tấn clinker, cần 1,2 triệu tấn đá vôi, 350 kg đất sét, 15 - 20kg đất giàu sắt, ô xít sắt, 110 - 120 kg than cám 3 và phải sử dụng khoảng 60 kWh điện. Trong khi đó, nguyên liệu sản xuất 1 tấn xi măng PCB40 gồm 65% clinker, 4% thạch cao, hơn 30% còn lại là phụ gia, chất độn để nghiền xi măng, gồm: 10% đá vôi, 10% tro bay hoặc xỉ lò cao, kèm các loại đá phụ gia, sử dụng 40 kWh điện.

Một điểm đáng lưu ý nữa là, tuy lượng xuất khẩu nhiều, nhưng giá bán xi măng, clinker lại sụt giảm. Theo VNCA, giá xuất khẩu FOB clinker đã giảm từ 35 - 40 USD/tấn (năm 2016) xuống 27 - 28 USD/tấn (đầu năm 2017), tương đương mức giảm 30%. Tương tự, giá xi măng xuất khẩu giảm từ hơn 55 USD/tấn (năm 2014) xuống còn 50 USD/tấn (đầu năm 2017) tương đương mức giảm 9%.

Theo phân tích của giám đốc một doanh nghiệp xi măng tại Tây Ninh, xuất khẩu xi măng đang tăng trưởng nhờ Trung Quốc tăng nhập khẩu. “Đó là sự may mắn trong ngắn hạn, giúp tránh được nguy cơ phá sản của một số doanh nghiệp xi măng, nhưng chỉ cần phía Trung Quốc điều chỉnh nhà cung ứng, thì ngành xi măng sẽ ngấm đòn ngay. Bên cạnh đó, việc tiếp tục đi bán tài nguyên, năng lượng là hướng phát triển không bền vững, các nhà máy xi măng tăng công suất hoạt động cũng ít nhiều ảnh hưởng đến môi trường”, vị giám đốc này nhận định.

Nêu thêm một số trở ngại của ngành xi măng trong thời gian tới, ông Nguyễn Quang Cung, Chủ tịch Hiệp hội Xi măng Việt Nam cho biết, do thị trường thuận lợi nên lượng nhà đầu tư tham gia vào thị trường xi măng gia tăng, đẩy nguồn cung lên cao, khiến chênh lệch cung-cầu lớn.

Đến năm 2020, dự kiến có 3 nhà máy xi măng đi vào hoạt động và cho ra thành phẩm là Xi măng Tân Thắng (Hoàng Mai - Nghệ An), dây chuyền 3 của Xi măng Xuân Thành, Xi măng Thành Thắng (Hà Nam). Cũng trong năm này, dự báo Việt Nam có thể dư cung 36-47 triệu tấn xi măng.

Ngoài ra, việc chi phí đầu vào đang trong xu thế tăng sẽ gây áp lực lên giá bán, cũng như cạnh tranh bán hàng. Ông Cung cho rằng, điều này sẽ diễn ra mạnh mẽ trong năm 2019.

Thực tế, giá than đã tăng, giá điện dự kiến sẽ tiếp tục tăng vào đầu năm 2019, chi phí vận tải và các chi phí khác đều tăng. Khi chi phí đầu vào tăng, doanh nghiệp sẽ phải tăng giá bán và thị trường nội địa sẽ chịu ảnh hưởng trước tiên. Điều này nhanh chóng tác động lên kết quả kinh doanh của doanh nghiệp.

Trước thực tế chi phí đầu vào gia tăng, một số doanh nghiệp xi măng đã rục rịch tăng giá bán. Tuy nhiên, đối với sản phẩm xuất khẩu, việc tăng giá là khó thực hiện bởi ảnh hưởng tới năng lực cạnh tranh ở thị trường quốc tế và đối diện nguy cơ mất đơn hàng. Bởi vậy, việc tăng giá sẽ chủ yếu thực hiện ở thị trường nội địa. Khi đó, áp lực cạnh tranh tại thị trường này sẽ rất lớn.