Với việc tham gia vào thị trường quốc tế thông qua ký kết các hiệp định thương mại tự do (FTA) song phương và đa phương, Việt Nam đã và đang tham gia vào quá trình hội nhập quốc tế sâu rộng. Các hoạt động phát triển xuất khẩu đến các thị trường tiềm năng đang được từng bước mở rộng và đa dạng về cách thức và loại hình.

Tuy nhiên, ngoài những thuận lợi do các FTA mang lại, Việt Nam cũng phải đối mặt với nhiều thách thức từ tiến trình này, đặc biệt là những trở ngại trong giao thương quốc tế. Các vấn đề về phi thuế quan mà mỗi Chính phủ, ngành, doanh nghiệp nước ngoài đặt ra đang là những vấn đề doanh nghiệp Việt cần phải nắm bắt, hiểu rõ và xem xét để vượt qua.

Ông Hoàng Minh Chiến, Phó cục trưởng Cục Xúc tiến Thương mại (XTTM - Bộ Công Thương) cho biết, thực tế doanh nghiệp của Việt Nam phần lớn là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, chưa đủ năng lực và khả năng để hiểu rõ về các vấn đề rào cản trong giao dịch thương mại.

“Việc hạn chế về nhận thức thời gian qua đã dẫn đến những thiệt hại trong kinh doanh và xuất khẩu. Chính vì thế, việc hỗ trợ để các tổ chức và doanh nghiệp nhận biết, hiểu được những điều này là rất quan trọng, từ đó xây dựng năng lực đủ mạnh để khắc phục và vượt qua các rào cản phi thuế quan”, ông Chiến nói.

Thép Việt Nam đang đối phó với nhiều biện pháp phi thuế quan tại một số thị trường xuất khẩu. (Ảnh minh họa: KT)

Đánh giá về các biện pháp phi thuế quan tại Việt Nam, ông Alain Chevalier, chuyên gia tư vấn cao cấp của Trung tâm Thương mại quốc tế (ITC) cho biết, các biện pháp phi thuế quan hiện nay đang được thực hiện tại Việt Nam không tuân thủ theo quy định chung của thế giới, trong khi Việt Nam đang tham gia sâu rộng vào các Hiệp định tự do song phương và đa phương cũng như CPTPP.

Dẫn số liệu của Việt Quản lý kinh tế Trung ương (CIEM), ông Alain Chevalier cho biết, hiện Việt Nam có đến 379 biện pháp phi thuế quan bao trùm ở nhiều loại hình. Trong đó, chiếm chủ yếu là các biện pháp kiểm dịch động thực vật cũng như các rào cản kỹ thuật đối với thương mại.

“Các doanh nghiệp nhỏ và vừa thường không chú ý đến nên không hiểu về các biện pháp phi thuế quan. Các cơ quan hữu quan cũng chỉ hiểu về vấn đề này một cách hạn chế. Vì thế, các doanh nghiệp cũng phải được cung cấp thông tin cũng như đào tạo để đối phó với các biện pháp phi thuế quan mà thị trường quốc tế đặt ra”, ông Alain Chevalier chỉ rõ.

Thời gian qua, Cục Xúc tiến Thương mại (XTTM - Bộ Công Thương) đã phối hợp với Trung tâm Thương mại quốc tế (ITC) tiến hành triển khai các hoạt động hỗ trợ kỹ thuật, hướng tới giúp doanh nghiệp Việt Nam giảm chi phí thương mại, đồng thời minh bạch hóa thông tin để đối phó với các vấn đề phi thuế quan tại các quốc gia đang là rào cản lớn cũng như tăng chi phí của các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam.

Theo ông Hoàng Minh Chiến, Dự án nâng cao năng lực cạnh tranh thương mại của Việt Nam để đối phó với vấn đề phi thuế quan trong thương mại do ITC hỗ trợ, sẽ tâp trung khảo sát doanh nghiệp sản xuất hàng hàng hóa và cung cấp dịch vụ, từ đó nhận diện các quy định và thủ tục thương mại mà các công ty Việt Nam phải đối mặt trong hoạt động xuất khẩu.

“Dự án tiến hành tham vấn các bên liên quan, nhằm tìm hiểu về phương hướng khả thi để khắc phục các trở ngại thương mại hiện có, từ đó giảm chi phí trong giao dịch thương mại. Đồng thời, dự án xây dựng năng lực về để đối phó với vấn đề phi thuế quan nhằm củng cố và nâng cao năng lực của các nhà hoạch định chính sách, các tổ chức hỗ trợ thương mại, các doanh nghiệp nhỏ và vừa”, ông Chiến chỉ rõ.

Theo ông Vianney Lesaffre, chuyên gia phân tích thị trường của ITC, trong dự án đang triển khai cùng Cục XTTM, ITC cố gắng làm giảm thiểu các chi phí thương mại, giúp các cơ quan quản lý của Việt Nam xây dựng cơ chế quốc gia nhằm giải quyết các rào cản thương mại liên quan đến các biện pháp phi thuế quan. Đặc biệt, dự án tập trung xây dựng năng lực cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ của Việt Nam trong việc tìm hiểu, tiếp cận các quy định, quy trình phi thuế quan tại nhiều thị trường nhập khẩu.

“Dự án đã tiến hành nhiều khảo sát đối với các doanh nghiệp ở Việt Nam theo các nhóm ngành nghề, từ đó đưa ra các tư vấn làm giảm các chi phí thương mại liên quan đến các biện pháp phi thuế quan. Dự án cũng đưa ra cơ chế cảnh báo về các rào cản thương mại, giúp Chính phủ cũng như các doanh nghiệp có thể xác định và xử lý các rào cản thương mại một cách nhanh chóng hơn”, ông Vianney Lesaffre cho biết.

Theo bà Nguyễn Thị Xuân Thúy, Trưởng ban Hợp tác Quốc tế, Cục Công nghiệp, Bộ Công Thương, để đối phó với các rào cản phi thuế quan trong hoạt động xuất, nhập khẩu, các doanh nghiệp cần tìm hiểu thông tin về các biện pháp phi thuế quan áp dụng tại thị trường xuất khẩu, nhất là tại các thị trường vừa thay đổi về chính sách thương mại, từ đó tính toán chi phí, lợi ích trong hoạt động thương mại.

“Các doanh nghiệp cần phối hợp với các bên liên quan như Hiệp hội doanh nghiệp, các địa phương để đề xuất các giải pháp chính sách tạo thuận lợi thương mại cũng như giảm chi phí. Các cơ quan hoạch định chính sách cần nghiên cứu, định lượng về tác động của các biện pháp phi thuế quan tại Việt Nam từ đó giảm chi phí, gánh nặng cho doanh nghiệp xuất khẩu, từ đó góp phần bảo vệ doanh nghiệp, hàng hóa và người tiêu dùng trong nước”, bà Thúy nêu giải pháp./.