Ứng dụng laser yag trong điều trị đục bao sau, sau phẫu thuật đục thủy tinh thể ngoài bao đặt thủy tinh thể nhân tạo hậu phòng và điều trị bệnh mắt khác.
Chủ nhiệm dự án: BS Đường văn Cẩn; Đơn vị chủ trì: Trung tâm Mắt- Răng- Hàm -Mặt; Thời gian thực hiện: năm 2001- 2003.
I.ĐẶT VẤN ĐỀ
Hiện nay tỷ lệ mắc
bệnh đục thủy tinh thể (ĐTTT) khá cao nhất là ở lứa tuổi trên 60. Theo thống
kê, đục bao sau sau phẫu thuật ĐTTT ngoài bao đặt thủy tinh thể nhân tạo
(TTTNT) hậu phòng chiếm tỷ lệ 30-37% từ 3-5 năm sau phẫu thuật. Từ năm 1994,
Trung tâm Mắt phẫu thuật trung bình 2.000 cas, do đó số lượng đục bao sau ước
lượng gần 1.200 cas (4.000x 30%) chưa kể đến bệnh nhân bị Glaucome, bị bít đồng
tử cần được điều trị bằng Laser YAG. Thiết bị Laser YAG trong giai đọan này chỉ
mới trang bị sử dụng ở Hà Nội và TP Hồ Chí Minh, vùng đồng bằng sông Cửu Long
(ĐBSCL) chưa tỉnh nào có. Do đó với chỉ một máy Laser YAG của TP. Hồ Chí Minh
không thể đáp ứng nhu cầu điều trị đục bao sau và một số bệnh mắt khác cho cả
miền Nam và các tỉnh ĐBSCL. Với nhu cầu như trên Trung tâm Mắt đã thực hiện dự
án “Ứng dụng Laser YAG trong điều trị đục bao sau sau phẫu thuật ĐTTT ngoài
bao đặt TTTNT hậu phòng và điều trị bệnh mắt khác” nhằm phục vụ điều trị
cho các bệnh nhân của tỉnh Cần Thơ nói riêng và vùng ĐBSCL nói chung.
II. MỤC
TIÊU, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP THỰC HIỆN
1. Mục
tiêu:
- Ứng dụng công nghệ
Laser YAG vào điều trị biến chứng đục bao sau, sau phẫu thuật ĐTTT ngoài bao
đặt TTTNT hậu phòng, đồng thời điều trị bệnh mắt khác như Glaucome bít dính
đồng tử (không qua phẫu thuật).
- Sử dụng Laser YAG để
phá đục bao sau và cắt mống mắt trong bệnh tăng nhãn áp (Glaucome) giúp bệnh nhân tránh khỏi cuộc phẫu thuật lần hai để phá
bao sau, rút ngắn thời gian điều trị , giảm bớt chi phí , người bệnh sớm trở
lại sinh họat và lao động bình thường.
- Trang bị cho ngành mắt
Cần Thơ có thiết bị hiện đại vừa phục vụ điều trị cho nhân dân, vừa phát triển
hiện đại ngành nhãn khoa cho Cần Thơ và ĐBSCL.
- Góp phần giải phóng mù
lòa triệt để hơn, tăng cường thêm hiệu quả của phẫu thuật ĐTTT ngoài bao đặt
TTTNT hậu phòng.
2. Nội dung thực hiện:
- Chọn máy laser YAG thế hệ mới, chọn địa
điểm lắp đặt máy laser YAG cho phù hợp với điều kiện khám và chữa bệnh.
- Sử dụng máy Laser YAG để điều trị, học tập
và huấn luyện đào tạo nâng cao trình độ chuyên môn cho cán bộ chuyên khoa Mắt
Cần Thơ. Ngoài 01 bác sĩ đã được đào tạo chuyên về sử dụng laser YAG tại TP. Hồ
Chí Minh dự án còn đào tạo thêm 01 bác sĩ và 02 điều dưỡng phục vụ và sử dụng
laser YAG, đào tạo cho cán bộ chuyên khoa mắt các tỉnh trong vùng ĐBSCL. Điều
trị phục vụ cho bệnh nhân trong tỉnh Cần Thơ và các tỉnh lân cận của vùng ĐBSCL
có thu phí với mức vừa phải để phục vụ được nhiều người.
Khám lại bệnh nhân và
chuẩn bị bệnh nhân: đo thị lực để xác định tình trạng thị lực trước khi điều
trị: đo nhãn áp bằng nhãn áp kế Maklakop, soi góc tiền phòng để xác định độ mờ
của góc tiền phòng, xác định hình thái Glaucome, soi đáy mắt để xác định tình
trạng dịch kính, võng mạc, gai thị… Khám bằng kính sinh hiển vi để xác định đục
bao sau, hoặc bít đồng tử, hoặc treo mống mắt. Đối với mắt bị đục bao sau: nhỏ
dãn đồng tử bằng Mydriracyl 1% 20 phút trước khi điều trị. Đối với mắt Glaucome
nhỏ co đồng tử bằng Pilocarpin 2% 30
phút trước khi điều trị, nhỏ tê tại chỗ bằng Dicain%.
3. Phương pháp thực hiện:
- Phương án đầu tư: mua
máy mới 100%, với nguồn vốn đầu tư 60% ngân sách khoa học- công nghệ, 40% nguồn
vốn tự có, dự kiến thu hồi sau 2 năm.
Phương pháp đào tạo: bồi
dưỡng lại 01 bác sĩ đã được đào tạo qua lớp sử dụng laser YAG tại TP. Hồ Chí
Minh nên máy có khả năng vận hành ngay sau khi lắp đặt.
- Chọn bệnh nhân (BN)
với tiêu chuẩn: BN không phân biệt nam nữ, lứa tuổi, được xác định có các bệnh
lý về mắt như Glaucoma Đục bao sau, Bít đồng tử, Treo mống mắt ... Không bị đục
giác mạc, sẹo giác mạc ... Không mắc các bệnh cấp tính khác tại mắt như Viêm
kết mạc cấp, Viêm loét giác mạc, Viêm mống mắt ... Không mắc các bệnh cấp tính
khác như cao huyết áp, suy tim, suy
thận, suy gan ...
III. KẾT
QUẢ
1. Hiệu quả việc điều trị bằng laser ND.YAG:
Từ tháng 5/1999 đến
tháng 10/2002, tổng số BN được điều trị là 2000 cas bằng laser ND.YAG: số BN nữ
chiếm đa số 1241 cas với tỷ lệ 62,05%, số BN nam là 759 cas với tỷ lệ 37,95%,
trong đó số tuổi chiếm cao nhất là 41 -
60 tuổi (946 cas /2000cas) chiếm tỷ lệ 47,3%. Số BN bị đục bao sau có hình thái
đục dày chiếm đa số với tỷ lệ 58,18%. 135/232 cas.
Bảng 1: Phân loại bệnh
được điều trị bằng laser ND.YAG
|
1999
|
2000
|
2001
|
2002
|
Tổng
|
Tỷ lệ %
|
Đục bao sau
|
34
|
61
|
72
|
65
|
232
|
11,6
|
Glaucome
|
191
|
407
|
618
|
477
|
1693
|
84,65
|
Bít đồng tử
|
3
|
8
|
11
|
9
|
31
|
1,55
|
Treo mống mắt
|
4
|
12
|
15
|
13
|
44
|
2,2
|
Tổng
|
232
|
488
|
716
|
564
|
2000
|
100
|
Theo kết quả phân loại
BN được điều trị bằng Laser Nd YAG ở bảng 1 cho thấy: bệnh Glaucome chiếm đa số
với tỷ lệ 84,65%, đục bao sau sau phẫu thuật đặt TTTNT chỉ với tỷ lệ 11,6% thấp
hơn so với thống kê ban đầu là 30-37%, các bệnh khác như bít đồng tử, treo mống
mắt tỷ lệ cũng rất thấp.
Đa số BN có thị lực
trước khi điều trị từ 2/10 trở xuống (68,04%). Không chỉ định điều trị Laser
cho những trường hợp có thị lực >5/10.
Bảng 2: Tình trạng thị lực trước
khi điều trị
Thị lực
|
Nhóm 1
|
Nhóm 2
|
Tổng số
|
Tỷ lệ
|
|
Số mắt
|
Tỷ lệ
|
Số mắt
|
Tỷ lệ%
|
mắt
|
(%)
|
ĐNT<1m
|
0
|
0
|
15
|
11,12
|
15
|
6,47
|
ĐNT 1m-5m
|
12
|
12,37
|
74
|
54,81
|
86
|
37,07
|
1/10-2/10
|
54
|
55,67
|
29
|
21,48
|
83
|
35,78
|
>2/10-5/10
|
31
|
31,96
|
17
|
12,59
|
48
|
20,68
|
>5/10
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
Tổng số
|
97
|
100%
|
135
|
100%
|
232
|
100
|
* So sánh thị lực trước và sau khi điều trị Laser Nd.YAG của 232 cas đục
bao sau nhận thấy: thị lực BN được nâng dần lên .
+ Thị lực >5/10
trrước khi điều trị không có cas nào. Sau khi điều trị có 41 mắt (tỷ lệ
17,57%).
+ Thị lực >2/10-5/10
trước điều trị chỉ có 48 mắt (tỷ lệ 20,68%). Sau khi điều trị Laser Nd. YAG
tăng lên 125 mắt (tỷ lệ 54,87%).
+ Thị lực ĐNT <1m
trước điều trị laser có 15 mắt (tỷ lệ
6,47%). Sau khi điều trị chỉ còn 2 mắt (0,87%).
+ Thị lực ĐNT 1m -5m
trước điều trị là 86 mắt (tỷ lệ 37,07%). Sau điều trị Laser chỉ còn 29 mắt ( tỷ
lệ 12,5%).
Những BN ở lứa tuổi dứơi
50 có khả năng phục hồi thị lực tốt hơn những BN có tuổi trên 50, vì ở người
trên 50 tuổi võng mạc bị thoái hóa, nên tuổi càng cao thì khả năng phục hồi thị
lực càng kém hơn.
Bảng 3: Tình trạng thị lực sau khi điều trị Laser 1 ngày đến 1 tháng.
Thị lực
|
Nhóm 1
|
Nhóm 2
|
Tổng số
|
Tỷ lệ
|
|
Số mắt
|
Tỷ lệ
|
Số mắt
|
Tỷ lệ%
|
Mắt
|
(%)
|
ĐNT<1m
|
0
|
0
|
2
|
1,48
|
2
|
0,87
|
ĐNT 1m-5m
|
3
|
3.11
|
26
|
19,25
|
29
|
12,5
|
1/10-2/10
|
19
|
19,58
|
16
|
11,85
|
35
|
15,09
|
>2/10-5/10
|
61
|
62,88
|
64
|
47,42
|
125
|
53,87
|
>5/10
|
14
|
14,43
|
27
|
20
|
41
|
17,67
|
Tổng số
|
97
|
100%
|
135
|
100%
|
232
|
100
|
2. Hiệu
quả khoa học:
- Điều trị bằng Laser YAG
giúp cho BN tránh khỏi một cuộc phẫu thuật và rút ngắn thời gian điều trị.
Trước đây, nếu phải phẫu thuật Glaucome hoặc cắt bao sau người bệnh phải nằm
viện từ 5 đến 7 ngày. Với 2000 BN được điều trị bằng Laser YAG BN không phải
nằm viện sẽ rút ngắn thời gian điều trị nội trú trên 10.000 ngày .
- Giúp cho cán bộ chuyên
khoa Mắt Cần Thơ nắm bắt được kỹ thuật hiện đại tiên tiến, nâng cao trình độ
chuyên môn và nâng cao hiệu quả điều trị, phục vụ BN (đã đào tạo được 2 Bác sĩ
và 3 Điều dưỡng sử dụng máy Laser YAG).
3. Hiệu
quả về mặt kinh tế:
- Tổng kinh phí đầu tư
cho máy Laser Nd YAG và xây dựng phòng ốc cho máy hoạt động tương đương
535.000.000 đồng. Từ tháng 5/1999 đến tháng 10/2002 đã điều trị 2.000 BN với
mức thu phí bình quân 250.000 đồng/người đã thu hồi được vốn đầu tư theo đúng
dự kiến từ 2-2,5 năm.
- Nếu BN phải phẫu thuật
Glaucome hoặc Đục bao sau thì chi phí cho 1 mắt được phẫu thuật là 500.000 đồng
.Chi phí cho 1 mắt điều trị bằng Laser YAG
là 250.000 đồng. Như vậy, điều trị bằng Laser YAG cho 1 mắt sẽ giãm được
chi phí là 250.000 đồng. Nếu điều trị cho 2.000 mắt sẽ giãm được chi phí là
250.000 đồng x 2.000 mắt = 500.000.000 đồng .
4. Hiệu
quả về mặt xã hội:
Hạ tỷ lệ mù lòa, giải
phóng một số lượng lớn người mù đưa họ trở lại với điều kiện lao động và sinh
họat bình thường, giảm bớt gánh nặng cho gia đình và xã hội đem lại ánh sáng,
niềm vui và hạnh phúc cho người mù.
IV. KẾT LUẬN:
Trang bị và ứng dụng máy
Laser VISULUS YAG II Plus tại Trung tâm Mắt - Răng - Hàm- Mặt Cần Thơ đã đạt
hiệu quả rất cao. Sử dụng máy Laser Nd YAG trong điều trị đã giải quyết nhanh
chóng một số lượng lớn bệnh nhân như glaucome, đục bao sau, bít đồng tử, treo
mống mắt... trước kia phải điều trị bằng phẫu thuật. Nay được điều trị khỏi
bệnh mà không phải phẫu thuật do đó sẽ tránh được các biến chứng do phẫu thuật
gây ra. Tỷ lệ biến chứng thấp, khả năng phục hồi thị lực tốt, BN không có cảm
giác đau và được điều trị ngoại trú, tiết kiệm được thời gian và tiền bạc .
Sở Khoa học và Công nghệ thành phố Cần Thơ