Ngày 28-12-2011, Bộ KH-CN đã tổng kết hoạt động thanh tra chuyên đề sản phẩm thiết bị điện, điện tử năm 2011. Cuộc thanh tra được tiến hành đồng loạt trên cả nước trong 3 tháng (8, 9 và 10-2011) với 2.265 cơ sở bị kiểm tra.

Vi phạm phổ biến

Kết quả tổng hợp từ các đoàn thanh tra cho biết: 66,8% hành vi vi phạm thuộc về việc ghi nhãn hàng hoá. Vi phạm phổ biến là nhãn hàng hoá ghi nội dung không đúng quy định, hàng NK không có nhãn phụ hay nhãn phụ không ghi đủ thông tin.

Đặc biệt với hàng NK, các cơ sở sai phạm nhiều về các quy định như thiếu ghi tên bằng tiếng Việt, ghi sai tên so với quy định về tiêu chuẩn đã quy định, sai đại lượng đo lường, thiếu ngày sản xuất...

Rất nhiều nhà sản xuất không công bố tiêu chuẩn hợp quy (phù hợp với quy chuẩn kỹ thuật đã quy định) của sản phẩm, không lưu giữ hồ sơ về chất lượng sản phẩm theo quy định, các hành vi này chiếm gần 30% các hành vi vi phạm.

Với khía cạnh sở hữu công nghiệp, các vi phạm thường tinh vi, phức tạp đòi hỏi cơ quan chức năng có chuyên sâu nghiệp vụ, trình tự xử lý cũng mang nhiều đặc thù riêng nên cuộc thanh tra này mới phát hiện một tỷ lệ khiêm tốn trong  các hành vi vi phạm (chiếm 2,2%).

Nhiều sản phẩm vi phạm vẫn "lọt lưới"

Báo cáo tổng hợp của các đoàn thanh tra cũng chỉ rõ những bất cập từ quy định hiện hành và thực tế thị trường khiến nhiều sản phẩm chưa thể xử lý được. Có nơi, đoàn thanh tra đã phát hiện nhiều thiết bị điện gia dụng có tính năng tương đồng với thiết bị điện thuộc đối tượng bị thanh tra nhưng lại không nằm trong danh mục sản phẩm thiết bị điện, điện tử đã công bố, như: chảo điện, nồi áp suất, bếp điện, các thiết bị điện chăm sóc sức khoẻ... nên cơ quan thanh tra không thể xử lý được dù có phát hiện sai phạm.

Để tránh phải thực hiện quy định về hợp quy, nhiều cơ sở sản xuất và kinh doanh nhóm hàng này đã ghi sai nhãn hàng hoá khiến cơ quan chức năng "bó tay" khi xử lý. Ví dụ, sản phẩm dây lõi nhôm bọc nhựa dùng để chạy máy bơm nông nghiệp thì bị ghi nhãn là "Dây nhôm dùng để cố định cây cảnh" hay một số sản phẩm dây điện được ghi thành "Dây loa"...

Một số loại hàng hoá chưa được đặt trong Danh mục sản phẩm thiết bị điện, điện tử hoặc quá trình phát triển sản xuất đã tích hợp các tính năng nên khó xác định sản phẩm có thuộc đối tượng bị điều chỉnh bởi quy định về tiêu chuẩn hay không. Ví dụ: Nồi áp suất đa năng có thể nấu cơm nhưng không biết có được coi như nồi cơm điện hay không...

Theo Thứ trưởng Bộ KH-CN Trần Việt Thanh diễn biến của sản xuất và thị trường sản phẩm thiết bị điện, điện tử có nhiều phức tạp, việc thanh tra đã kịp thời chỉ ra những hành vi và cách thức vi phạm của các cơ sở, tuy nhiên việc này cần tiếp tục để các quy định về tiêu chuẩn, chất lượng được thực hiện tốt ở thị trường nhóm sản phẩm này.

Để việc thanh tra đạt kết quả hơn, các đoàn thanh tra nhóm sản phẩm thiết bị điện, điện tử kiến nghị Chính phủ có quy định mức xử phạt phù hợp với hành vi vi phạm "buôn bán hàng hoá phải công bố hợp quy mà không gắn dấu hợp quy trên sản phẩm" và hành vi "buôn bán hàng hoá phải công bố hợp quy mà không lưu giữ hồ sơ hợp quy". Bộ KH-CN cần xem xét bổ sung vào Danh mục thiết bị điện, điện tử phải bảo đảm yêu cầu về an toàn và công bố hợp quy đối với các sản phẩm: chảo điện, nồi áp suất điện, nồi điện đa năng, bếp điện, các thiết bị điện chăm sóc sức khoẻ, quạt điện không cánh, máy sưởi điện, tông đơ điện...

Tổng hợp các kiến nghị từ quá trình thanh tra, ông Trần Minh Dũng- Chánh thanh tra Bộ KH-CN đề nghị: "Các sở KH-CN cần tiếp tục tổ chức thanh tra, kiểm tra đối với các cơ sở đầu mối sản xuất, nhập khẩu, cung ứng thiết bị điện, điện tử không thực hiện đúng quy định pháp luật, không gắn dấu hợp quy mà đưa dấu cho người bán hàng tự dán..."