Từ máy dệt đến ôtô

Ngày nay, mỗi khi nghe nói đến Toyota, gần như ai cũng chỉ liên tưởng ngay tới một thương hiệu về ôtô. Thật ra, khởi nguồn của thương hiệu này là máy dệt, đặc biệt là máy dệt tự động. Toyota là một trong những thương hiệu được coi là hình ảnh và uy danh của Nhật Bản. Như những thương hiệu nổi tiếng khác của Nhật Bản, quá trình hình thành và phát triển của thương hiệu này cũng phản ánh và là một phần của lịch sử Nhật Bản.

Người sáng lập ra tập đoàn Toyota Industries Corporation, Ltd. ngày nay là Toyoda Sakichi (1867-1930). Là con của một người thợ mộc, Toyoda Sakichi đã bền chí học tập và lao động sáng tạo để rồi về sau được công nhận là nhà phát minh vĩ đại nhất của Nhật Bản. Sự nghiệp phát minh sáng tạo của ông bắt nguồn từ khao khát cải tiến máy dệt vải để những nữ công nhân dệt vải bớt vất vả và máy dệt vải tự động cũng được coi là phát minh lớn nhất, có giá trị thực tiễn lâu bền nhất của ông. Sau này, ôtô mang nhãn hiệu Toyota chinh phục được cả nước Nhật lẫn thế giới nhờ cái gọi là "Hệ thống sản xuất Toyota" (TPS) thì chính TPS cũng lại xuất xứ từ chiếc máy dệt tự động kia: Nó không chỉ là chiếc máy dệt tự động hoàn toàn, mà còn tự ngừng hoạt động mỗi khi xảy ra lỗi hoặc trục trặc trong mọi công đoạn của quá trình sản xuất. Đó là thời kỳ đầu thế kỷ 20.

Ngay từ những năm đầu của thập kỷ 30 trong thế kỷ trước, Toyoda Sakichi đã nhận ra được tầm quan trọng và triển vọng của ngành chế tạo ôtô trong tương lai. Ông bán một số phát minh sáng chế của mình cho nước ngoài để có vốn đầu tư vào ngành công nghiệp chế tạo ôtô. Chiếc xe tải đầu tiên dòng GG và xe ôtô con dòng A1 được ông cho chế tạo năm 1935 ở ngay trong xưởng sản xuất máy dệt của mình. Ngày 28/8/1937, ông thành lập công ty Toyota Motors Corporation. Chữ cái "d" trong tên của ông được đổi thành "t" trong tên của công ty vì như vậy dễ viết ra hơn trong tiếng Nhật. Thương hiệu Toyota ra đời từ đó.

Trong thời gian chiến tranh thế giới thứ hai, công ty của ông chế tạo xe vận tải cho quân đội Nhật Bản. Nước Nhật bị bom đạn chiến tranh tàn phá, nhưng nhà xưởng và tài sản của công ty lại gần như không bị suy xuyển gì. Từ năm 1947, công ty lại sản xuất ôtô các loại và sự thăng hoa của thương hiệu này kể từ đó khiến cho hậu thế đồng hóa Toyota với ô tô mà quên mất cội nguồn xa xưa là những chiếc máy dệt tự động góp phần tăng năng suất lao động và giúp biết bao nữ công nhân ngành dệt đỡ vất vả.

Theo xếp hạng của "BrandZ Top 100" của tập đoàn Millward Brown Optimor, vốn được coi là có uy tín nhất thế giới về xếp hạng giá trị thương hiệu, được công bố tháng 5 vừa qua, Toyota là thương hiệu có giá nhất trên lĩnh vực ôtô với 24,2 tỷ USD và đứng thứ 27 trong danh sách các thương hiệu hàng đầu thế giới.

Năm lần hỏi "vì sao" và "Con đường Toyota"

Bí quyết thành công của thương hiệu này là hệ thống sản xuất và phương cách quản lý tiên tiến nhất được bên ngoài gọi chung là "Con đường Toyota". Thực chất đó là triết lý kinh doanh hướng tới chất lượng cao nhất và đáp ứng tốt nhất, đầy đủ nhất và kịp thời nhất nhu cầu của khách hàng. Đó là nỗ lực không bao giờ ngừng để có được sự hoàn hảo, cải tiến sáng tạo liên tục mọi phương pháp và quy trình sản xuất và tiêu thụ, từ công đoạn đầu tiên cho tới thành phẩm là chiếc ôtô, từ khi xuất xưởng cho tới dịch vụ chăm sóc khách hàng, duy tu bảo dưỡng, bảo hành sản phẩm.

Văn hóa kinh doanh trong tập đoàn cũng còn là một bản sắc của thương hiệu. Người lao động được đảm bảo công ăn việc làm, nhưng phải chăm chỉ, mẫn cán và tiết kiệm như có thể được, kỷ luật lao động và quy tắc ứng xử trong tập đoàn chẳng khác gì như trong quân đội, trật tự quyền lực rất rõ ràng, thái độ cầu thị ở tất cả mọi cấp và sự tự tin vào khả năng lao động sáng tạo của chính mình luôn được đề cao. Mối quan hệ giữa giới thợ và giới chủ luôn cởi mở và thẳng thắn với nhau, tin cậy và tôn trọng lẫn nhau.

Bí quyết thành công của Toyota chỉ có vậy, dễ được nhận ra và tiếp thu, nhưng lại khó có thể sao chép và việc áp dụng thành công ở nơi khác lại càng khó hơn vì không phải ở nơi nào cũng đều thành công được trong việc vừa giữ nguyên tắc lại vừa đảm bảo linh hoạt đủ mức để có thể phản ứng kịp thời và hiệu quả tới những thay đổi ở trong cũng như ngoài tập đoàn.

Ngay cả một bí quyết thành công khác nữa của Toyota cũng rất khó sao chép và vận dụng thành công ở nơi khác là định hướng sản xuất theo yêu cầu của khách hàng. Toyota đã nhanh chóng phát hiện ra xu thế sản xuất hàng loạt trên lĩnh vực ôtô đã hết thời, mà phải liên tục đổi mới, cải tiến và hiện đại hóa để cho ra đời những dòng sản phẩm mới kịp thời chứ không chậm so với trào lưu, đi trước đối thủ cạnh tranh chứ không bị bỏ rớt.

Toyota không đi theo những con đường thành công của các thương hiệu khác trên cùng lĩnh vực mà rồi còn thành công hơn thế, cho dù không phải không có lần thăng trầm và thất bại. Thương hiệu này là bằng chứng sinh động nhất cho thấy giá trị vô hình của thương hiệu quan trọng như thế nào đối với giá trị chung của chính thương hiệu ấy.