Bản quyền những bài thơ phổ nhạc vẫn đang tìm chủ
Theo đại diện của Trung tâm Bảo vệ bản quyền tác giả âm nhạc (VCPMC) thì hiện nay cùng với một số nhạc sĩ (có bài hát phổ thơ) và các nhà thơ có thơ được phổ nhạc một số chưa nhận được tiền bản quyền. Con số tồn đọng lên đến trên 2 tỉ đồng.
Sở dĩ có tình trạng này,
có lẽ bởi những tác giả có thơ được phổ nhạc không biết mình có tiền bản quyền
(3/10 số tiền của một tác phẩm âm nhạc phổ thơ được dành cho tác giả thơ) từ
các đơn vị sử dụng gửi trả các nhạc sĩ là thành viên của VCPMC. Theo nguyên
tắc, trừ khi tác giả thơ có văn bản ủy quyền cho tác giả nhạc nhận giúp tiền
bản quyền, VCPMC phải trả trực tiếp cho các nhà thơ.
Những tác giả thơ không
biết mình có cần ủy thác quyền cho Trung tâm trước khi nhận tiền hay không? Về
điều này đại diện của VCPMC cho biết các tác giả thơ có thể ủy thác quyền chỉ
với những bài thơ đã được phổ nhạc của mình, hoặc không, đều được nhận tiền bản
quyền đã có. Nếu muốn ủy thác quyền thì VCPMC cũng tiếp nhận. Cũng nên hiểu rằng,
khi các nhạc sĩ (phổ thơ) đã ủy thác quyền tác phẩm có thơ (của người khác) mà
bài hát đó có lợi nhuận từ các đơn vị sử dụng thì lẽ đương nhiên các tác giả
thơ cũng có 3/10 lợi nhuận đó. Nếu nhà thơ nào có văn bản tặng toàn bộ tiền bản
quyền cho tác giả nhạc thì VCPMC sẽ chi trả 100% tiền bản quyền của tác phẩm
âm nhạc phổ thơ cho tác giả nhạc. Nếu tác giả thơ từ chối nhận tiền bản
quyền hoặc đã mất không có người thừa kế thì VCPMC sẽ báo cáo lại với các
cơ quan liên quan để giải quyết số tiền đó theo quy định của pháp luật hiện
hành.
Để tránh tình trạng này,
VCPMC đề nghị kể từ nay, những nhạc sĩ có tác phẩm gửi ủy thác quyền tới VPMC
phải kèm theo hợp đồng, hoặc thỏa thuận (bằng văn bản) với các nhà thơ để VCPMC
trả tiền cho các nhà thơ được nhanh chóng và thuận tiện.
Danh sách những nhà thơ
có tiền bản quyền được in trên trang web của VCPMC, có tên http://www.vcpmc.org, bài “Danh sách nhà thơ
cần tìm để trả tác quyền”.
Tổng số tiền tồn được
cộng dồn trong nhiều năm kể từ khi thành lập, mức tiền “truy lĩnh” có thể chỉ
là vài trăm ngàn đồng, còn cao nhất là hơn 10 triệu đồng. Có nhà thơ chỉ có một
một bài được phổ nhạc nhưng số lượt sử dụng lại rất cao như trường hợp nhà thơ
Đoàn Thị Tảo với bài “Chị tôi” (nhạc sĩ Trọng Đài phổ thành ca khúc cùng tên)
thu về gần 10 triệu đồng cho tới nay.
Hiện nay có gần 100 nhà
thơ (tuy đây chỉ là số lượng nhỏ so với số nhà thơ đã nhận bản quyền) chưa làm
việc với VCPMC để nhận bản quyền. Theo Trung tâm, có nhiều lý do: một số nhà
thơ sống tại các địa phương xa, nên không tìm ra địa chỉ lẫn số tài khoản để
chuyển tiền. Một số khác tỏ ra không quan tâm tới số tiền này... “Có những
trường hợp biết số tiền không nhiều nên qua điện thoại họ nói rằng... họ ủng hộ
VCPMC luôn, hoặc tự lĩnh mà đi ăn trưa… Song, là nơi làm nhiệm vụ thu và
trả tiền cho người sáng tác, chúng tôi tuyệt đối không thể giải quyết theo kiểu
tình cảm như vậy - đại diện VCPMC bày tỏ - Dù ít, dù nhiều, VCPMC sẽ tìm được
cách chuyển tiền tới các nhà thơ này”.
Sau các nỗ lực thu và
trả tiền cho các nhạc sĩ trong khuôn khổ pháp luật quy định, nhằm hướng tới
lành mạnh và công bằng trong hoạt động sáng tạo văn hóa nghệ thuật, việc tính
tới tiền thù lao của các nhà thơ có thể coi là một bước mới trong hoạt động của
VCPMC. Thống kê chính thức cho thấy số tiền bản quyền Trung tâm thu về trong
năm 2011 là hơn 41 tỉ đồng (tăng 27% so với năm 2010).