Nghiên cứu sản xuất vàng 14k, 18k (vàng trắng, vàng đỏ) phục vụ ngành công nghiệp trang sức Việt Nam
Với sự phát triển ngày càng nhanh của nền kinh tế, thu nhập đầu người ngày càng cao thì nhu cầu sử dụng trang sức của người dân Việt nam ngày càng tăng lên.
Tính trung bình mỗi năm Việt Nam nhập
khẩu khoảng 50-70 tấn vàng, cùng với lượng vàng khai thác được trong nước và
lượng vàng dự trữ trong dân thì lượng vàng tham gia vào giao dịch, chuyển đổi
trên thị trường lên đến hơn 100 tấn mỗi năm. Theo tính toán của các chuyên gia
Hội đồng vàng thế giới, Hội Mỹ nghệ Kim hoàn và đá quý Việt Nam thì lượng vàng
được đưa vào sản xuất hàng trang sức các loại trong khoảng từ 20-25 tấn/năm.
Tại Việt Nam, các doanh nghiệp, các Công ty
tư nhân hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực hàng trang sức thường tổ chức các
xưởng chế tác hàng trang sức với quy mô nhỏ và theo công nghệ cổ điển (thủ
công). Kết quả là các sản phẩm làm ra thường có chất lượng thấp (tuổi vàng
không ổn định và không đồng đều trên một sản phẩm, độ bóng kém, độ xốp lớn và
thường bị mất màu theo thời gian…). Bên cạnh đó, một số tư nhân, Công ty còn cố
tình hạ thấp tuổi vàng, từ đó làm tổn hại đến lợi ích của khách hàng sử dụng.
Xuất phát từ những nhu cầu thực tế nêu
trên, Trung tâm Nghiên cứu Kiểm định Đá quý và Vàng đã đề xuất Đề tài nghiên
cứu khoa học “Nghiên cứu sản xuất vàng 14k, 18k (vàng trắng, vàng đỏ)
phục vụ ngành công nghiệp trang sức Việt Nam” và được Bộ Công Thương
đồng ý cho thực hiện trong năm 2010 tại Quyết định số 6228/QĐ-BTC, ngày
10/12/2009.
Với mục đích xây dựng được một quy trình có
tính thống nhất, làm cơ sở áp dụng cho các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh
hàng trang sức và tiến tới xây dựng được một bộ TCVN cho lĩnh vực này trong
tương lai.
Như chúng ta đã biết chỉ có 2 kim loại có
mầu ở trạng thái tinh khiết là: vàng có mầu vàng và đồng có mầu đỏ. Tất cả các
kim loại khác đều có màu trắng hoặc xám. Cho thêm mầu đỏ vào mầu vàng, như
chúng ta vẫn biết, sẽ làm cho mầu vàng trở nên hồng hơn và dần trở thành mầu
đỏ. Thêm màu trắng vào mầu vàng sẽ làm cho mầu vàng nhạt hơn và dần trở thành
mầu trắng. Nguyên lý trộn mầu này cũng giải thích việc tạo ra các mầu khác nhau
của vàng kara. Thêm đồng vào vàng sẽ làm cho nó đỏ hơn, và thêm bạc, kẽm hoặc
bất kỳ kim loại nào khác sẽ làm cho vàng nhạt hơn. Như vậy ta có thể hiểu là
vàng kara thấp tuổi (có nhiều thành phần kim loại hợp kim khác) sẽ có dải mầu
sắc rộng hơn vàng cao tuổi.
Đối với hợp kim vàng 18k thì việc tăng hàm
lượng bạc chủ yếu ảnh hưởng đến nhiệt độ hoá lỏng (cũng tăng lên) hơn là ảnh
hưởng đến nhiệt độ cứng hoá. Đối với hợp kim vàng 14k thì nhiệt độ hoá lỏng sẽ
tăng ở một mức giới hạn nào đó cùng với việc tăng hàm lượng bạc, nhưng nhiệt độ
cứng hoá thì lại giảm đáng kể. Vì vậy, khoảng cứng hoá tự nó đã tăng lên khi
hàm lượng bạc cao hơn đối với cả hợp kim 14k và 18k. Hậu quả của việc mở rộng
dải cứng hoá này là mức độ phân tách vi mô tăng lên và cấu trúc dạng cành cây
rõ rệt hơn.
Trên cơ sở các kết quả nghiên cứu của đề
tài, nhóm tác giả gồm TS Phạm Văn long - Chủ nhiệm đề tài, KS Phạm Thị Hải Yến,
KS Phạm Đức Anh đã tìm ra được một số kết luận sau:
Việc nấu hợp kim vàng trang sức bằng phương
pháp cổ điển (đèn khò) là không còn phù hợp. Các sản phẩm nếu được làm ra từ
những hợp kim vàng này thường có nhiều các khuyết tật không mong muốn như độ
xốp lớn, độ bóng kém, dễ dàng bị xỉn trên bề mặt trong quá trình sử dụng hoặc
nhiều khi bị rạn nứt dễ gẫy. Nguyên nhân của các hiện tượng trên là do sản phẩm
được làm ra trong điều kiện không được khống chế về nhiệt độ và môi trường.
Để đảm bảo chất lượng của hợp kim vàng và
hàng trang sức nên sử dụng các hệ thống máy đúc bằng cảm ứng với nhiều chức
năng và các chế độ được cài đặt tự động.
Việc sử dụng (cho thêm) một số kim loại
thích hợp có thể làm giảm thiểu một số lỗi không mong muốn ảnh hưởng đến chất
lượng của hợp kim vàng và hàng trang sức. Cho thêm một lượng iridi hoặc ruteni
phù hợp sẽ làm tăng độ mịn của sản phẩm và làm tăng độ bóng của sản phẩm trang
sức.
Cho thêm một lượng kẽm hoặc silic phù hợp
sẽ giảm thiểu sự xuất hiện các đám oxy hoá màu xám đen trên bề mặt của
hợp kim và của sản phẩm trang sức.
Để tránh hiện tượng nứt, gẫy của sản phẩm
do hiện tượng co ngót của kim loại trong quá trình đúc cần phải giảm tốc độ rót
và mở rộng phần phía trên của khuôn đúc.
Có
thể tìm đọc toàn bộ Báo cáo KQNC Đề tài (số lưu trữ: 8254/2010) tại Cục Thông
tin KH&CN Quốc gia (http://db.vista.gov.vn).