1. Định nghĩa pháp lý về Nhãn hiệu

Hiện nay, thuật ngữ “nhãn hiệu” và “thương hiệu” được sử dụng rộng rãi trong đời sống kinh tế- xã hội. Tuy nhiên, hai thuật ngữ này và có khác nhau về khái niệm. Trên phương diện pháp lý, khái niệm “nhãn hiệu” được luật hóa quốc tế cũng như pháp luật Việt Nam, còn “thương hiệu” thì không phải là khái niệm được luật hóa.

Trong đó, theo theo định nghĩa của Tổ chức sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO), nhãn hiệu là “các dấu hiệu dùng để phân biệt hàng hoá, dịch vụ cùng loại hoặc tương tự của các cơ sở sản xuất, kinh doanh khác nhau”.

Nhìn chung, bất kì chữ cái, từ ngữ, chữ số, hình vẽ, màu sắc, hình ảnh, sự sắp đặt, tiêu đề quảng cáo, nhãn hàng hoặc sự kết hợp của các dấu hiệu kể trên được sử dụng để phân biệt hàng hoá và dịch vụ của các công ty khác nhau có thể được coi là nhãn hiệu.

Tại Việt Nam, theo khoản 16 Điều 4 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 (sửa đổi 2009, 2019), nhãn hiệu được định nghĩa là “dấu hiệu dùng để phân biệt hàng hoá, dịch vụ của các tổ chức, cá nhân khác nhau”. Theo các khoản 17, 18, 19, 20 Điều 4 Luật Sở hữu trí tuệ 2005, nhãn hiệu bao gồm các loại sau đây:

• Nhãn hiệu tập thể là nhãn hiệu dùng để phân biệt hàng hoá, dịch vụ của các thành viên của tổ chức là chủ sở hữu nhãn hiệu đó với hàng hoá, dịch vụ của tổ chức, cá nhân không phải là thành viên của tổ chức đó.
• Nhãn hiệu chứng nhận là nhãn hiệu mà chủ sở hữu nhãn hiệu cho phép tổ chức, cá nhân khác sử dụng trên hàng hóa, dịch vụ của tổ chức, cá nhân đó để chứng nhận các đặc tính về xuất xứ, nguyên liệu, vật liệu, cách thức sản xuất hàng hoá, cách thức cung cấp dịch vụ, chất lượng, độ chính xác, độ an toàn hoặc các đặc tính khác của hàng hoá, dịch vụ mang nhãn hiệu.
• Nhãn hiệu liên kết là các nhãn hiệu do cùng một chủ thể đăng ký, trùng hoặc tương tự nhau dùng cho sản phẩm, dịch vụ cùng loại hoặc tương tự nhau hoặc có liên quan với nhau.
• Nhãn hiệu nổi tiếng là nhãn hiệu được người tiêu dùng biết đến rộng rãi trên toàn lãnh thổ Việt Nam.

Tuy nhiên, khi Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi 2022 có hiệu lực từ ngày 01 tháng 01 năm 2023, thì nhãn hiệu liên kết sẽ bị bãi bỏ và nhãn hiệu nổi tiếng sẽ sửa đổi lại định nghĩa như sau: “Nhãn hiệu nổi tiếng là nhãn hiệu được bộ phận công chúng có liên quan biết đến rộng rãi trên lãnh thổ Việt Nam.”

2. Tầm quan trọng của bảo hộ nhãn hiệu đối với doanh nghiệp

2.1. Xác lập quyền sở hữu hợp pháp

Một trong những lợi ích lớn nhất của việc bảo hộ nhãn hiệu là giúp doanh nghiệp xác lập quyền sở hữu hợp pháp đối với thương hiệu của mình. Khi một nhãn hiệu được đăng ký, doanh nghiệp có quyền độc quyền sử dụng nhãn hiệu đó trong phạm vi lãnh thổ được bảo hộ, ngăn chặn các hành vi xâm phạm hoặc sử dụng trái phép từ các đối thủ cạnh tranh.

2.2. Bảo vệ uy tín thương hiệu

Nhãn hiệu không chỉ là một dấu hiệu nhận diện mà còn là biểu tượng của uy tín và chất lượng sản phẩm, dịch vụ. Việc đăng ký bảo hộ nhãn hiệu giúp doanh nghiệp kiểm soát chặt chẽ hơn về cách thức sử dụng và đảm bảo rằng thương hiệu của mình không bị làm giả, làm nhái, gây ảnh hưởng đến danh tiếng của doanh nghiệp.

2.3. Tạo lợi thế cạnh tranh trên thị trường

Sở hữu nhãn hiệu được bảo hộ giúp doanh nghiệp có lợi thế cạnh tranh lớn trên thị trường. Người tiêu dùng có xu hướng lựa chọn các sản phẩm, dịch vụ có nhãn hiệu uy tín, được bảo hộ rõ ràng vì họ tin tưởng vào chất lượng và nguồn gốc của sản phẩm. Điều này giúp doanh nghiệp gia tăng lòng trung thành của khách hàng và nâng cao khả năng cạnh tranh.

2.4. Gia tăng giá trị thương hiệu

Nhãn hiệu là một tài sản vô hình có giá trị lớn đối với doanh nghiệp. Một nhãn hiệu mạnh, được bảo hộ đầy đủ có thể mang lại giá trị thương mại cao, giúp doanh nghiệp huy động vốn dễ dàng hơn hoặc mở rộng hoạt động kinh doanh thông qua các hình thức như nhượng quyền thương mại (franchise), hợp tác liên doanh, hoặc chuyển nhượng quyền sử dụng nhãn hiệu.

2.5. Ngăn chặn hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ

Trong môi trường kinh doanh hiện nay, các hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ ngày càng phổ biến. Nếu không có sự bảo hộ nhãn hiệu, doanh nghiệp có thể đối mặt với các rủi ro như bị sao chép, làm giả sản phẩm hoặc mất quyền sử dụng thương hiệu vào tay đối thủ. Khi đã có đăng ký bảo hộ nhãn hiệu, doanh nghiệp có cơ sở pháp lý vững chắc để yêu cầu xử lý các vi phạm này.

3. Quy trình đăng ký bảo hộ nhãn hiệu

3.1. Tra cứu nhãn hiệu

Trước khi nộp đơn đăng ký, doanh nghiệp cần tiến hành tra cứu để đảm bảo nhãn hiệu của mình chưa bị trùng hoặc tương tự với các nhãn hiệu đã được bảo hộ. Điều này giúp tránh rủi ro bị từ chối đơn đăng ký hoặc tranh chấp pháp lý sau này.

3.2. Nộp đơn đăng ký

Doanh nghiệp cần chuẩn bị hồ sơ đăng ký nhãn hiệu theo quy định của cơ quan sở hữu trí tuệ, bao gồm:

• Đơn đăng ký nhãn hiệu.
• Mẫu nhãn hiệu cần đăng ký.
• Danh mục hàng hóa, dịch vụ đi kèm.
• Giấy ủy quyền (nếu có đại diện pháp lý).
• Lệ phí đăng ký.

3.3. Thẩm định và công bố

Sau khi nộp đơn, cơ quan chức năng sẽ thẩm định hình thức và nội dung của đơn đăng ký. Nếu không có vấn đề gì, nhãn hiệu sẽ được công bố trên công báo sở hữu công nghiệp để lấy ý kiến phản hồi từ bên thứ ba.

3.4. Cấp giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu

Nếu không có phản đối hoặc tranh chấp, nhãn hiệu sẽ được cấp giấy chứng nhận đăng ký, có hiệu lực trong một khoảng thời gian nhất định (thường là 10 năm) và có thể gia hạn sau đó.