Nằm bên bờ tả ngạn sông Hồng, làng Bát Tràng, thuộc xã Bát Tràng, huyện Gia Lâm chỉ cách trung tâm thủ đô Hà Nội hơn 10km về phía Đông Nam và được biết đến là làng nghề truyền thống với niên đại hơn 500 năm. Không những thế, nơi đây còn là thiên đường của đồ gốm.

Người làng kể lại, làm gốm là nghề truyền thống lâu đời của người dân trong làng nghề. Kết tinh tinh hoa từ đất, từ nguồn nước từ dòng sông Mẹ - sông Hồng, cộng với bàn tay tài hoa của nghệ nhận làm gốm nên các sản phẩm gốm sứ Bát Tràng được xem như tinh hoa của nghệ thuật gốm sứ Việt Nam, được gìn giữ như báu vật lưu truyền mãi mãi. Qua bàn tay của các nghệ nhân, các sản phẩm gốm Bát Tràng nó đã trở thành những tác phẩm có giá trị nghệ thuật thẩm mỹ đặc sắc, mỗi tác phẩm đều thể hiện được hồn cốt văn hóa tinh tú và đặc sắc trong tâm hồn người Việt.

Các sản phẩm gốm Bát Tràng ngày càng hiện đại và bắt nhịp được với nhu cầu và nhịp xoay bất tận của cuộc sống. Tuy nhiên, những giá trị dòng gốm cổ truyền thống mang lại vẫn còn vẹn nguyên giá trị. Sinh ra và lớn lên trên vùng đất Bát Tràng nổi danh nghề làm gồm, nghệ nhân Trần Đức Tân, Giám đốc Hợp tác xã (HTX) Sản xuất Kinh doanh gốm sứ Tân Thịnh là một trong những nghệ nhân nắm giữ trọn vẹn nét tinh hoa của dòng gốm cổ Bát Tràng, đồng thời kết tinh trọn vẹn cả những dòng chảy của nhịp sống đương đại giúp sản phẩm quen thuộc hơn, dễ tiếp cận với người đam mê gốm.

Nghệ nhân Trần Đức Tân chia sẻ, nói đến gốm Bát Tràng, người ta sẽ hình dung ra những dòng men thời Lý, Trần, Lê, đó là những dòng chảy văn hóa in sâu vào tâm thức của người Việt. Thế nhưng, HTX Tân Thịnh chọn dòng gốm nghệ thuật mang tính chất trang trí đương đại, đưa gốm truyền thống vào đời sống, vừa mang tính thẩm mỹ, vừa toát lên hồn cốt sinh động.

Theo đó, để tạo ra tác phẩm có sự khác biệt, Hợp tác xã Tân Thịnh đã chế tác thành công từ những nguyên liệu trong nước, các loại quặng kim loại trong lòng đất hàng triệu năm, kỹ thuật pha chế trang trí công phu khi được nung ở nhiệt độ 1250 độ C, tạo ra các màu men có hiệu ứng hỏa biến sống động như ngọc trên tác phẩm. Tác phẩm trang trí có mỹ ý từ trong tâm biểu tượng cho bầu trời, biển khơi, mang lại ý nghĩa của âm dương ngũ hành.

Theo ông Tân, gốm Bát Tràng có những đặc trưng riêng, được cha ông đúc kết thành kinh nghiệm “Nhất dáng, nhì men, thứ ba lửa lò”. Và bộ gốm men suối ngọc là sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa chất liệu gốm sứ truyền thống với công nghệ mạ kim hiện đại.

“Khi men suối ngọc lần đầu tiên được ra đời, chúng tôi nhận được rất nhiều phản hồi… thiếu tích cực. Thế nhưng, cứ đi mãi sẽ thành đường. Cả Hợp tác xã vẫn kiên trì với lựa chọn của mình. Với chúng tôi, Suối Ngọc mang trong mình 3 yếu tố cơ bản: Đất, Nước và Lửa, là biểu tượng cho mưa ngọt, gió lành; đồng thời hàm chứa trong mình tinh hoa ngàn năm của làng cổ”, nghệ nhân Trần Đức Tân chia sẻ.

Đặc biệt, trên mỗi sản phẩm, nghệ nhân thư pháp của làng gốm Bát Tràng đã chắp bút những câu danh ngôn, triết lý của cha ông để truyền tải cho thế hệ sau. Mỗi khách hàng sẽ tự lựa chọn những điều mà mình muốn viết lên sản phẩm gốm men Suối ngọc. Những tác phẩm thư pháp trên gốm đều do chính vợ của nghệ nhân, bà Nguyễn Thu Hằng chắp bút.

Khác với xưa kia, gốm Bát Tràng ngày nay đã có sự thay đổi về thị giác, mỹ ý và mỗi tác phẩm sẽ mang trong mình một câu chuyện riêng. Giống như một bức tranh hội họa hay bản nhạc, mỗi sản phẩm gốm cũng nên có cho mình một câu chuyện riêng, một ngôn ngữ riêng được thể hiện bằng màu sắc, hội họa. Sản phẩm OCOP của HTX Tân Thịnh được đặt tên là Suối Ngọc vì có 3 thứ trong gốm phải có là đất, nước và lửa. Suối Ngọc mang biểu tượng cho “mưa ngọt, gió lành”.

Chính từ ý nghĩa đó, tác phẩm “Bộ sản phẩm gốm men suối ngọc”của nghệ nhân Trần Đức Tân cho người thưởng ngoạn cảm nhận về sự kết nối giữa quá khứ và tương lai, giữa truyền thống và hiện đại. Nó không chỉ mang lại giá trị vật chất cho cuộc sống mà còn mang lại giá trị tinh thần vô giá, hướng đến cái chân thiện mỹ, đem đến sự bình an, hạnh phúc và thành đạt. Chính câu chuyện này đã giúp sản phẩm gốm men Suối Ngọc được vinh danh OCOP 5 sao quốc gia.

Để làm ra được một sản phẩm gốm được vinh danh OCOP 5 sao không hề dễ dàng mà đòi hỏi bàn tay tài hoa và cái hồn riêng của người nghệ nhân. Nghệ nhân Trần Đức Tân chia sẻ, gốm Bát Tràng nổi tiếng từ hàng trăm năm qua nhưng mỗi người thợ vẫn phải không ngừng học hỏi để sản phẩm ngày càng hoàn thiện. Ông cho rằng, ngày nay nghệ nhân ngoài phải nghiên cứu về gốm cũng cần có sự đam mê, khẳng định được chất riêng của hồn cốt dân tộc. Vậy nên, gốm của HTX Tân Thịnh dù in đậm tinh thần và hơi thở của Việt Nam nhưng cũng phải toát lên sự mới mẻ của thời đại.

Thời gian qua, Ban giám đốc HTX Tân Thịnh đã nghiên cứu, không ngừng sáng tạo, cho ra mắt hàng nghìn sản phẩm họa tiết trang trí tinh xảo. Một số tác phẩm tiêu biểu của nghệ nhân Trần Đức Tân được người yêu nghệ thuật ưa thích phải kể đến: Bình gốm vân đá, bộ lọ gốm hoa văn cách điệu hoa cúc dây, tác phẩm Ngũ sắc liên hoa với chất liệu gốm men màu gấm kim sa, Sen cổ có chất liệu gốm men màu đục mờ…

Đặc biệt, trên mỗi sản phẩm, nghệ nhân thư pháp của làng gốm Bát Tràng đã chắp bút những câu danh ngôn, triết lý của cha ông để truyền tải cho thế hệ sau. Bộ sản phẩm men suối ngọc là sự kết nối giữa giữa truyền thống và hiện đại. Nó không chỉ mang lại giá trị vật chất mà còn mang lại giá trị tinh thần vô giá, hướng đến cái chân, thiện, mỹ đem đến sự bình an, hạnh phúc và thành đạt.

Việt Nam không hề thiếu những sản phẩm gốm cổ, gốm hiện đại với được thị trường ưa chuộng, song nét riêng của gốm Tân Thịnh lại nằm ở chính ước mơ phải làm sao đưa được sản phẩm OCOP vươn xa. Nghệ nhân Trần Đức Tân chia sẻ, HTX Sản xuất kinh doanh Gốm sứ Tân Thịnh ra đời có vai trò rất lớn trong kinh tế xã hội của làng nghề.

Việc các hộ sản xuất quyết định liên kết để thành lập HTX thay vì công ty liên doanh là bởi các thành viên cũng chính là các nghệ nhân lâu năm của làng nghề mong muốn có một thứ gì đó chung để gắn kết các hộ làm nghề trong vùng, nhưng cũng phải gần gũi với tính chất làng nghề truyền thống. Vì vậy, HTX chính là một mô hình hợp lý, tạo điều kiện giúp HTX Tân Thịnh cùng nhau phát triển và đưa danh tiếng của làng nghề bay xa.

Chính vì lẽ đó, khi có được sản phẩm rồi, HTX Gốm sứ Tân Thịnh đã thường xuyên tham gia các các triển lãm, xúc tiến thương mại, tọa đàm nghệ thuật của các chuyên gia để tham khảo thiết kế mẫu mã, cập nhật công nghệ mới cả ở Việt Nam lẫn mang sản phẩm của HTX đi giao lưu quốc tế ở những quốc gia có nền nghệ thuật làm gốm sứ lâu đời như Trung Quốc, Nhật Bản, Thái Lan...

Nhờ uy tín chất lượng của sản phẩm đã được vinh danh OCOP 5 sao, đến nay, HTX Tân Thịnh tự hào đã trở thành đơn vị cung cấp đa dạng các sản phẩm gốm sứ theo hợp đồng quà tặng, tiêu dùng, các dự án lớn của khách sạn, nội, ngoại thất resort… Ngoài ra, HTX cũng có những dòng sản phẩm cố định để cung ứng đến đại lý của các tỉnh thành. Cứ khoảng 6-12 tháng, HTX sẽ sáng tạo thay đổi mẫu mã một lần, luôn cập nhật liên tục chiếu theo xu thế thẩm mỹ của thị trường, cho nên sản phẩm luôn được thị trường đón nhận.

Đặc biệt, nhằm đưa sản phẩm gốm sứ HTX Tân Thịnh vươn ra tầm quốc tế, Nghệ nhân Trần Đức Tân đã tham gia nhiều hội chợ quốc tế để tham khảo, mở rộng thị trường, học hỏi kinh nghiệm sản xuất kinh doanh như ở Nhật, Đức, Ý, Đan Mạch, Đài Loan (Trung Quốc), Hàn Quốc…

Nếu như công nghệ giúp rút ngắn các công đoạn chế tác sản phẩm, thì thương mại điện tử là cầu nối đưa gốm sứ Tân Thịnh tương tác giữa khách hàng với các nghệ nhân, tăng sức cạnh tranh, đưa thương hiệu làng nghề tiến xa hơn trên thị trường thế giới. Hiện, mỗi năm HTX Tân Thịnh cung ứng hàng chục nghìn sản phẩm các loại, cung cấp cho thị trường trong nước và vươn ra thị trường thế giới như: Đức, Pháp, Nhật Bản, Hàn Quốc...

Là một trong 2 doanh nghiệp hiếm hoi của làng gốm Bát Tràng có sản phẩm đạt OCOP 5 sao, doanh nghiệp HTX Tân Thịnh đã góp phần nâng tầm thương hiệu làng gốm cổ ven sông Hồng đã có hơn 1.000 năm lịch sử. Làng gốm Bát Tràng không thiếu những sản phẩm gốm sứ, từ truyền thống đến hiện đại.

Song cái làm khiến sản phẩm OCOP của HTX Tân Thịnh được vinh danh sản phẩm OCOP 5 sao có lẽ chính là “cái hồn” trong sản phẩm gốm. Có lẽ chính sự tâm huyết, thức thời của nghệ nhân đã giúp cho sản phẩm ngày càng được người tiêu dùng ưa chuộng.