Đồng bằng sông Cửu Long  (ĐBSCL) được mệnh danh là xứ sở của vùng sông nước - nơi có 54.000km sông rạch. Do hệ thống kênh rạch chằng chịt nên đất đai ở đây như bị xé vụn thành những bán đảo, cù lao được bao bọc bốn bề là nước như Bến Tre, Cà Mau,… Vì thế, đặc điểm nổi bật của văn hóa vùng này là nền văn hóa sông nước , thể hiện qua nền nông nghiệp lúa nước, tập quán khai thác thủy sản, đi lại, các lễ hội có quan hệ đến nước, cho đến ngôn ngữ giao tiếp đều in dấu ấn của  nước. Chính yếu tố sông nước này đã góp phần quan trọng vào cuộc sống của người dân nơi đây.

Trước tiên là việc xác định địa bàn cư trú. Trong quá trình mở cõi vào phương Nam, các lưu dân đã nhận thấy tầm quan trọng của sông rạch trong việc ổn định cuộc sống của họ sau này. Cho nên, việc chọn địa bàn cư trú ven sông rạch không phải là một lựa chọn ngẫu nhiên, mà đó là tất cả những kinh nghiệm thực tiễn từ việc tương tác với môi trường tự nhiên. Việc cư trú ven song đã tạo thuận lợi cho việc di chuyển bằng đường thủy, phù sa song rạch bồi đắp quan năm thuận lợi cho việc dẫn thủy nhập điền, tưới tiêu đồng ruộng, hoa màu, nơi ở thoáng mát cùng bao tiện ích của cuộc sống sinh hoạt thường nhật như: tắm, giặt, đánh bắt thủy hải sản, giao lưu trao đổi hàng hóa,…

Về ăn uống, điều dễ nhận thấy nhất là người dân ở đây thích và ăn rất nhiều các loại thủy hải sản. Do cảnh quan địa lý kênh rạch chằng chịt đã tạo cho vùng ĐBSCL trở thành một vùng đa sinh thái nên vùng đất này rất giàu thủy hải sản như tôm, cua, rùa, rắn, lươn…Trong cơ cấu bữa ăn, các nguyên liệu dùng để chế biến món ăn bắt nguồn từ sông rạch  như các loại thực vật, hoa màu sinh sống ở sông rạch  như: kèo nèo, bông sung, rau muống, lục bình, môn nước…

Về trang phục: cơ bản trang phục vùng này không khác biệt so với các vùng khác trong cả nước. Nhưng do sống trong môi trường sông nước mà người dân nơi đây đã có những lựa chọn trang phục riêng cho mình để thích ứng với thiên nhiên. Có thể nói, áo bà ba và chiếc khăn rằng là trang phục truyền thống tiêu biểu của cả nam lẫn nữ nông dân – những người gắn bó trực tiếp công việc của mình với sông nước.

Về phương tiện đi lại: do điều kiện sông ngòi chằng chịt đã làm cho việc đi lại của con người ở đây đã gặp phải rất nhiều khó khăn và nguy hiểm. Nhưng để ứng xử với môi trường tự nhiên và thích nghi với địa hình sông nước, cư dân thời khẩn hoang đã nghĩ đến việc dùng ghe xuồng để làm phương tiện đi lại. Vì lẽ đó, ghe xuồng đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với người dân nơi đây.

Về ngôn ngữ: sống giữa sông ngòi chằng chịt , tự bao đời nay con người đã gắn bó với sông rạch trong các sinh hoạt thường nhật của mình. Cho nên, trong cách nói năng  hằng ngày, cũng như khi định danh cho các sự vật, hiện tượng, con người đã  sang tạo ra vô số từ ngữ có liên quan đến song nước như: các từ định danh cho dòng nước gồm có: sông, ngòi, mương, máng, lạch, kinh, ao, hồ, xẻo, rạch, ngọn, rọc, dớn, láng, lung, bưng, biền, đầm, đìa, trấp vũng, trũng, tắc, gành, xáng, doi, vịnh, bàu… rồi các từ miêu tả sự vận động của dòng nước: nước lớn, nước ròng, nước rong,  nước kém, nước trồi, nước sụt, nước dềnh, nước giựt, nước bò, nước chảy, nước đứng, nước nằm, nước chừng, nước nhửng, nước ương, nước chết, nước sát, nước rặc, nước cường, nước ghẻ, nước chảy, nước thả, nước ngựa, nước trốt, nước xuôi, nước rằm,…Trong giao tiếp hằng ngày, người ở đây cũng dung những từ ngữ đầy ấn tượng về văn hóa sông nước như: chìm xuồng, câu tôm, mò tôm, vác cần tôm, lặn lội, lội bộ, tắm nắng,…

Cuối cùng, sông nước đồng bằng mênh mông, chằng chịt đã để lại một dấu ấn mạnh mẽ trong nghệ thuật ngữ văn dân gian, mà tiêu biểu là trong ca dao, dân ca, hò vè,…

Thí dụ:             Sông sâu sông bủa láng còn

                        Thương em vì bởi câu hò có duyên