Nghiên cứu hệ thống biểu hiện protein kháng nguyên VP1 của vi rút gây bệnh lở mồm long móng tuýp O hướng đến tạo vắc xin AND phòng bệnh trên gia súc.
Đề tài nghiên cứu do tác giả Phạm Thị Hoàng Oanh và nhóm cộng sự thuộc trường Đại học Khoa học Tự nhiên và trường Đại học Quốc tế, Đại học Quốc gia TP.HCM thực hiện.
Bệnh lở mồm long móng
(foot and mouth disease – FMD) là bệnh truyền nhiễm cấp tính lây lan rất nhanh,
rất mạnh và có phổ gây bệnh rộng cho nhiều loài gia súc, loài nhai lại, heo và
người. Bệnh gây tổn thất lớn về kinh tế và thiệt hại về đàn giống sinh sản.
Bệnh lở mồm long móng
(LMLM) do vi rút thuộc giống Aphthovirus, họ Picornaviridae, có 7 tuýp gây bệnh
LMLM: O, A, C, S.A.T-1, S.A.T-2,
S.A.T-3 và ASIA-1.
Hiện nay, ở nước ta có 3 tuýp gây bệnh là A, O và S.A.T-1, gây triệu chứng và bệnh
tích như nhau nhưng không gây miễn dịch chéo. Vi rút LMLM có bộ mã di truyền
gồm 1 sợi đơn ARN và 60 bản sao mỗi loại của 4 protein cấu trúc (VP1 – VP4).
Trong số 4 loại protein cấu trúc, VP1 mang yếu tố quyết định kháng nguyên
(epitop) chính quyết định tính sinh miễn dịch của vi rút LMLM. 2 epitop tế bào
B VP1 (141-160) và VP1 (200-213) là yếu tố quyết định kháng nguyên kích thích
đáp ứng miễn dịch dịch thể. Epitop VP1 (141-160) cũng là epitop tế bào T có khả
năng đáp ứng miễn dịch qua trung gian tế bào.
Trong nghiên cứu này, các
đoạn gien dùng siêu biến (vùng V) của chuỗi nhẹ IgG heo được thay bằng 1 đoạn
oligonucleotit tổng hợp mang epitop VP1 (141-160) và tạo dòng vào vector
pTandem 1 (Novagen) để tạo vắc xin AND cho bệnh lở mồm long móng. Vắc xin AND
ứng viên này được kiểm tra sự biểu hiện ở mức phiên mã và dịch mã trên tế bào CHO-K1 để và khả năng gây miễn dịch và khảo
sát đáp ứng miễn dịch trên chuột nhắt trắng khi tiêm vắc xin LMLM tuýp O.
Kết quả cho thấy, hệ thống
biểu hiện kháng nguyên VP1 của vi rút LMLM tuýp O trong nghiên cứu này có khả
năng biểu hiện khoảng 0,4-0,7 pg protein/tế bào/ngày, có khả năng sinh đáp ứng
miễn dịch khi tiêm cho chuột và đáp ứng miễn dịch này phụ thuộc vào liều tiêm
vắc xin. Kết quả bước đầu này là nền tảng cho pha 2 của nghiên cứu là thử
nghiệm trên gia súc.