Công nghệ xử lý lún, nghiêng và di dời công trình xây dựng
Xử lý sự cố lún, nghiêng cũng như di dời các công trình xây dựng là lĩnh vực mới mẻ ở nước ta. Ðề tài khoa học do hai cha, con anh Ðỗ Quốc Khánh và Ðỗ Quốc Việt chủ trì "Nghiên cứu công nghệ và thiết kế, chế tạo thử nghiệm trang thiết bị đồng bộ phục vụ xử lý sự cố lún, nghiêng, sập công trình xây dựng và di dời nhà" đã giành Giải nhất Giải thưởng VIFOTEC năm 2012 về lĩnh vực cơ khí - tự động hóa.
Thạc sĩ
Ðỗ Quốc Khánh (người bên phải) nhận giải thưởng công trình di dời nặng nhất thế
giới năm 2009 do Hiệp hội di dời nhà thế giới trao tặng tại Mỹ.
Tòa nhà công nghệ cao Phú Cát (km 27
Láng - Hòa Lạc) được khởi công năm 2001, khánh thành vào năm 2003. Song chưa
kịp đưa vào sử dụng thì có lệnh phải di dời vì nằm trong quy hoạch mở rộng
đường Láng - Hòa Lạc. Cuối năm 2005, ông Phạm Xuân Lãng, chủ đầu tư công trình
này đã ký hợp đồng di dời với "Thần đèn" Nguyễn Cẩm Lũy nhưng vì các
lý do khác nhau, hợp đồng không được thực hiện. Công trình được chuyển
tiếp cho Trường đại học Xây dựng Hà Nội làm tổng thầu. Sát thời điểm UBND tỉnh
Hà Tây (lúc đó) thi hành lệnh cưỡng chế, tháng 12-2007, Trường đại học Xây dựng
Hà Nội ký hợp đồng với Công ty Xử lý lún, nghiêng Việt Nam do thạc sĩ
Ðỗ Quốc Khánh làm giám đốc thực hiện di dời. Ngày 2-1-2008, việc di dời khu nhà
có trọng lượng khoảng ba nghìn tấn khởi nguồn từ ý tưởng của các giáo sư
Trường đại học Xây dựng Hà Nội được bắt đầu. Trong quá trình di chuyển gặp
không ít khó khăn như phải khắc phục, thay thế các con lăn bị bẹp, méo, mặt
đường bị lún tại nhiều vị trí, nhất là qua các điểm hố mới được san lấp, đầm
lèn. Tuy nhiên chỉ sau năm ngày tòa nhà đã được di dời cách vị trí cũ hơn 45 m,
một cách an toàn và chồng khít vào nền móng mới. Thạc sĩ Ðỗ Quốc Khánh cho
biết: Ðể di dời tòa nhà có trọng lượng lớn, chúng tôi đã sử dụng công
nghệ đẩy thủy lực. Thiết bị phục vụ công trình này được thiết kế và lắp đặt
ngay tại công trường. Các vật tư, chi tiết máy đều được mua ở Hà Nội, Hải
Phòng rồi giao cho một tổ gia công lắp đặt. Ðây là công trình đầu tiên tại Việt
Nam
áp dụng phương pháp đẩy bằng cơ khí thủy lực. Bởi các "Thần
đèn" khác lâu nay muốn di dời một công trình nào đó thường dùng biện pháp kéo.
Sức kéo của các loại pa-lăng xích chỉ đạt năm, mười tấn, lớn nhất cũng khoảng
20 tấn và điều khiển bằng tay cho nên không bảo đảm độ chính xác tuyệt đối.
Trong khi phương pháp đẩy sử dụng cơ khí thủy lực có công suất cao, chuẩn xác
hơn và có thể thực hiện di dời các khu nhà nặng nghìn tấn. Ðây chỉ là một trong
số 700 công trình xây dựng từ hai đến hàng chục tầng mà suốt 25 năm qua, thạc
sĩ Ðỗ Quốc Khánh và con trai là tiến sĩ Ðỗ Quốc Việt cùng các cộng sự đã xử lý
lún, nghiêng hoặc di dời đến vị trí mới theo yêu cầu của chủ công trình. Thạc
sĩ Ðỗ Quốc Khánh tâm sự: Quá trình làm nghề đã để lại cho tôi không ít ấn tượng
trong khi "khám bệnh" cũng như "bốc thuốc" để chữa trị cho
các công trình có sự cố. Chẳng hạn ngôi nhà ba tầng bị nghiêng nằm bên quốc lộ
6, tại thị trấn Kỳ Sơn, tỉnh Hòa Bình. Ngôi nhà nghiêng 29 độ, gấp tám lần độ nghiêng
của tháp Pisa
(I-ta-li-a). Thú thực là tôi cũng cảm thấy rùng mình. Nhưng để cứu ngôi nhà,
tránh những thiệt hại nếu nó đổ sập, bằng các kỹ thuật, công nghệ mới, chúng
tôi đã nâng phía sau ngôi nhà lên 1,5 m, phía trước 0,4 m. Sau đó thay thế chân
cột bê-tông cốt thép bằng cọc nhồi bê-tông cốt thép đường kính 800 mm để vừa
chống lún và phòng ngừa trôi, trượt thành công. Hoặc như ngôi nhà bảy tầng, cao
28 m, nặng khoảng 1.200 tấn ở phố Trần Phú, thị xã Hà Giang. Khi công trình
đang ở giai đoạn hoàn thiện thì xảy ra hiện tượng lún 60 cm, nghiêng 1,2 m, sáu
chân cột bị sập vỡ khiến cho ngôi nhà ở tư thế "ngồi bệt" và ngửa mặt
lên trời. Chủ nhà đi cầu cứu khắp nơi nhưng đều nhận được câu trả lời "không
thể làm được", tỉnh Hà Giang cũng ra thông báo quyết định phá dỡ ngôi nhà
nhằm bảo đảm an toàn tính mạng cho người đi đường. Thậm chí đã có phương án nổ
mìn đánh sập ngôi nhà. Sử dụng khéo léo các biện pháp kỹ thuật sau nhiều tháng,
thạc sĩ Ðỗ Quốc Khánh và các cộng sự đã "nâng bổng" ngôi nhà bảy tầng
lên 70 cm; thay móng cọc đơn bằng móng cọc nhồi và cọc bê-tông ống thép, đồng
thời thay sáu cột tầng hầm và những vết rạn nứt trên tường được bơm keo miết
chắc...
Từ thực tế xử lý khá nhiều công trình
lún nghiêng, cũng như di dời một số nhà cửa, công trình văn hóa, năm 2009, Công
ty Xử lý lún, nghiêng Việt Nam được giao triển khai đề tài cấp Nhà nước
"Nghiên cứu công nghệ và thiết kế, chế tạo thử nghiệm trang thiết bị đồng
bộ phục vụ xử lý sự cố lún, nghiêng, sập công trình xây dựng và di dời
nhà". Theo tiến sĩ Ðỗ Quốc Việt (chủ nhiệm đề tài): Công trình đạt hiệu
quả khoa học, giá trị kinh tế - xã hội cao, cho nên Hội đồng Khoa học và Công
nghệ, Tổng hội Xây dựng Việt Nam đánh giá, xếp loại đề tài đạt loại xuất sắc
(trung tuần tháng 10-2012). Công nghệ xử lý lún, nghiêng và di dời công trình
xây dựng, nhất là công nghệ đẩy bằng cơ khí thủy lực lần đầu được ứng dụng ở Việt
Nam và cả thế giới, mở ra khả năng ứng dụng rộng rãi của đề tài, đem lại hiệu
quả kinh tế lớn cho xã hội, bởi hằng năm ở nước ta, có tới hàng nghìn công
trình ở các quy mô khác nhau có sự cố lún, nghiêng hoặc nhu cầu di dời vì các lý
do khác nhau. Theo tính toán của các nhà chuyên môn nếu công nghệ này được ứng
dụng sẽ giúp chủ công trình thuộc các cơ quan Nhà nước, hay cá nhân có nhu cầu
xử lý công trình nghiêng, lún, tiết kiệm được hàng nghìn tỷ đồng. Với tất cả ý
nghĩa và giá trị nhiều mặt của nó, đề tài "Nghiên cứu công nghệ và thiết
kế, chế tạo thử nghiệm trang thiết bị đồng bộ phục vụ xử lý sự cố lún, nghiêng,
sập công trình xây dựng và di dời nhà" của hai cha con Ðỗ Quốc Việt và Ðỗ
Quốc Khánh đã vinh dự nhận giải nhất, Giải thưởng VIFOTEC năm 2012, lĩnh
vực cơ khí - tự động hóa.