Nhiều chuyên gia cho rằng, công tác điều hành xuất khẩu gạo của Việt Nam đang rất bất cập. Chính sự cạnh tranh lẫn nhau của các doanh nghiệp trong nước, cộng với động thái dỡ bỏ giá sàn xuất khẩu gạo 5% tấm của Hiệp hội Lương thực Việt Nam đã đẩy giá gạo Việt Nam xuống dốc không phanh.

Hơn 20 tấn lúa vụ Đông Xuân vẫn đang nằm trong nhà ông Huỳnh Văn Tám từ gần 3 tháng qua. Lý do là bởi đây là giống lúa chất lượng cao Jasmine nhưng ở thời điểm thu hoạch ông Tám lại chỉ được thương lái trả giá 6.000 đồng/kg.

Tuy nhiên, sau gần 3 tháng tích trữ cuối cùng ông Tám đành phải bán lúa với mức giá thậm chí còn thấp hơn, tức là chỉ 5.600 đồng, lý do là bởi vụ thu hoạch Hè Thu đã đến mà lúa càng trữ lâu sẽ càng hao hụt.

Ông Huỳnh Văn Tám, xã Trường Long A, huyện Châu Thành A, tỉnh Hậu Giang cho biết:  “Giá trước đây là 6.000 mà bây giờ còn 5.400, 5.600”.

Nông dân phải bán lúa dưới mức giá thành đang là một thực trạng phổ biến ở vùng ĐBSCL. Hiệp hội Lương thực Việt Nam cho biết, so với cùng kỳ năm ngoái giá gạo xuất khẩu của Việt Nam đã giảm khoảng 25 USD/tấn.

Mới đây khi Bộ Tài Chính công bố mức giá thành bình quân sản xuất là 4.142 đồng/kg, Hiệp hội này cho rằng, nếu thu mua gạo theo giá đó họ sẽ chịu lỗ.

Ông Phạm Văn Bảy, Phó Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam cho biết: “Nếu chúng ta cộng lợi nhuận 30% thì giá thu mua sẽ là 5.400, giá này rất cao gây khó khăn cho doanh nghiệp”.

Năm 2013 sản lượng lúa của Việt Nam dự kiến sẽ đạt kỷ lục gần 44 triệu tấn. Tuy nhiên theo các chuyên gia thì với giá bán hiện nay lúa càng sản xuất nhiều người nông dân sẽ càng chịu thiệt.

Ông Nguyễn Đình Bích, một chuyên gia nghiên cứu thị trường gạo cho rằng, lỗi lớn nhất thuộc về công tác điều hành xuất khẩu gạo. Nghiên cứu của ông Bích cho thấy, trong suốt 24 năm qua, hầu như cứ khi nào giá gạo thế giới tăng thì chúng ta ngừng xuất khẩu còn khi giá thế giới giảm thì lại ồ ạt bán ra

Ông Nguyễn Đình Bích cho rằng: “Khi giá gạo tăng cao thì xuất khẩu giảm mạnh. Rõ ràng bà con nông dân cũng không được hưởng, doanh nghiệp xuất khẩu gạo cũng không được, lợi ích quốc gia cũng không có. Có nghĩa xuất khẩu gạo của chúng ta đang có rất nhiều vấn đề”.

Bao năm qua, ngành nông nghiệp của Việt Nam luôn đặt mục tiêu sản lượng lúa của năm sau phải cao hơn năm trước. Còn ngành thương mại thì thành tích là khối lượng xuất khẩu phải tăng trưởng không ngừng.

Nhưng trong một nền kinh tế thị trường, sản xuất nhiều hay bán được nhiều hàng chỉ có ý nghĩa khi nó đem về lợi nhuận. Còn bây giờ, người nông dân đang phải bán lúa dưới mức giá thành.