Liên quan đến các vấn đề về chỉ dẫn địa lý, phóng viên đã có cuộc trao đổi với ông Trần Hữu Nam, Phó Cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ, Bộ Khoa học và Công nghệ.

Dưới đây là nội dung cuộc trao đổi…

- PV: Việc đăng ký bảo hộ chỉ dẫn địa lý có ý nghĩa như thế nào với các sản phẩm, hàng hóa, thưa ông?

Ông Trần Hữu Nam: Ngoài các cơ hội về kinh doanh, thương mại, việc đăng ký chỉ dẫn địa lý có ý nghĩa rất quan trọng trong việc góp phần thúc đẩy quá trình văn minh hóa nông thôn và duy trì văn hóa truyền thống của các vùng, khu vực, quốc gia. Đăng ký chỉ dẫn địa lý cũng góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội ở các vùng nông thôn, vùng khó khăn, vùng núi, cải thiện và nâng cao đời sống văn hóa, xã hội của người dân tại địa phương có sản phẩm được đăng ký.

- Một sản phẩm muốn được bảo hộ chỉ dẫn địa lý ở trong và ngoài nước cần đảm bảo những yêu cầu cụ thể nào?

- Tại Việt Nam, Luật Sở hữu trí tuệ (SHTT) năm 2005 quy định: sản phẩm mang chỉ dẫn địa lý phải có nguồn gốc từ khu vực, địa phương, vùng lãnh thổ hoặc nước tương ứng với chỉ dẫn địa lý. Sản phẩm mang chỉ dẫn địa lý có danh tiếng, chất lượng hoặc đặc tính chủ yếu do điều kiện địa lý của khu vực, địa phương, vùng lãnh thổ hoặc nước tương ứng với chỉ dẫn địa lý đó quyết định.

Thời hạn đăng ký chỉ dẫn địa lý tại Việt Nam quy định: trong thời hạn một tháng kể từ ngày nộp đơn, sẽ có thông báo chấp nhận đơn hợp lệ về thủ tục. Trong thời hạn 2 tháng kể từ ngày hợp lệ, đơn sẽ được công bố trên công báo sở hữu công nghiệp. Trong thời hạn 6 tháng kể từ ngày công bố đơn sẽ có kết quả là có được bảo hộ hay không.

- Việt Nam đang có hàng nghìn loại nông sản có khả năng đăng ký chỉ dẫn địa lý nhưng hiện mới có 35 sản phẩm đã được đăng ký chỉ dẫn địa lý, trong đó có 3 chỉ dẫn đăng ký ở nước ngoài. Vậy theo ông, nguyên nhân của hiện trạng này là gì?

- Theo thông báo của các địa phương thì chúng ta đang có gần 1.000 sản phẩm nông sản, thủy sản, sản phẩm phi nông nghiệp, đồ uống có khả năng đăng ký là nhãn hiệu tập thể, nhãn hiệu chứng nhận và chỉ dẫn địa lý. Nhưng các sản phẩm, đặc sản đó có được đăng ký chỉ dẫn địa lý hay không phải phụ thuộc vào sản phẩm đó có đáp ứng các điều kiện quy định của pháp luật. Hơn nữa, các quy định của pháp luật để công nhận chỉ dẫn địa lý không phải đơn giản như đăng ký một nhãn hiệu. Bởi vậy, tiềm năng thì nhiều nhưng không phải sản phẩm nào cũng có thể đáp ứng được các yêu cầu.

Còn đăng ký chỉ dẫn địa lý tại nước ngoài, đúng là chúng ta có nhiều sản phẩm đáp ứng điều kiện hoặc đã được đăng ký tại Việt Nam nhưng chưa được quan tâm để có thể đăng ký chỉ dẫn địa lý ở nước ngoài. Đây cũng là vấn đề cần phải nghiên cứu, hỗ trợ, thúc đẩy để các sản phẩm này được đăng ký chỉ dẫn địa lý ở nước ngoài.

Con số nói trên đúng là chưa cao nhưng có thể nói tình hình đăng ký chỉ dẫn địa lý đang có chiều hướng tăng lên và nhận thức của cơ quan quản lý cũng như hiệp hội các nhà sản xuất, người dân ở các địa phương đã được nâng cao rất nhiều, họ cũng đã thấy được giá trị cũng như những lợi ích của việc đăng ký chỉ dẫn địa lý thông qua các chương trình truyền thông, trợ giúp của Nhà nước.

- Thưa ông! Ngoài Chương trình hỗ trợ phát triển tài sản trí tuệ, hiện còn có những chính sách hay giải pháp nào hỗ trợ việc bảo hộ và chỉ dẫn địa lý sản phẩm hay không?

Nhà nước đã rất quan tâm đến vấn đề phát triển tài sản trí tuệ của địa phương, doanh nghiệp, các nhà sản xuất và kinh doanh. Chính phủ đã có Chương trình hỗ trợ phát triển tài sản trí tuệ (gọi tắt là Chương trình 68) đã được triển khai theo 2 pha, mỗi pha 5 năm (2005 – 2010, 2011 – 2015). Ngoài ra, Cục SHTT cũng có nhiều chương trình hỗ trợ như hội thảo, chuyên đề, hướng dẫn trực tiếp, tập huấn cho các địa phương, doanh nghiệp...

Cùng với hợp tác quốc tế về SHTT đang có rất nhiều tiến triển, nhất là trong lĩnh vực chỉ dẫn địa lý. Từ trước đến nay chưa có những dự án riêng về chỉ dẫn địa lý cho Việt Nam nhưng đến nay cũng đã có những dự án riêng. Ví dụ, dự án của Cơ quan Phát triển Pháp vừa được hai Chính phủ ký kết trong cuộc họp đối thoại cấp cao Việt Nam - Pháp lần thứ nhất tại Hà Nội tháng 4.2013. Ngoài ra còn có các thỏa thuận hợp tác song phương giữa Việt Nam - Pháp về SHTT…

Cộng đồng châu Âu cũng đã có những chương trình riêng hỗ trợ Việt Nam trong việc phát triển, quản lý các chỉ dẫn địa lý. Mới đây, Cộng đồng châu Âu và Cục SHTT đã phối hợp tổ chức một số hội thảo với nội dung tìm hiểu những quy định của bảo hộ chỉ dẫn địa lý ở Cộng đồng châu Âu, kinh nghiệm của những nhà sản xuất, quy định của pháp luật về bảo hộ chỉ dẫn địa lý của Việt Nam, kinh nghiệm của các vùng, khu vực đã công nhận chỉ dẫn địa lý của Việt Nam như nước mắm Phú Quốc, cà phê Buôn Mê Thuột… Hoặc dự án của FAO trong việc phát triển chỉ dẫn địa lý của 4 nước Việt Nam, Lào, Campuchia, Thái Lan. Hay như dự án của Cơ quan phát triển Pháp trong việc phát triển chỉ dẫn địa lý cho 2 sản phẩm là hạt điều Bình Phước và hạt tiêu Quảng Trị...

Nước mắm Phú Quốc đã được đăng kí bảo hộ tại châu Âu

- Không thể phủ nhận việc đăng kí bảo hộ chỉ dẫn địa lý có vai trò rất quan trọng đối với các sản phẩm hàng hóa. Tuy nhiên, các nhà sản xuất, nhà quản lý hay hiệp hội các nhà sản xuất kinh doanh cũng chưa thực sự quan tâm đến điều này….Ông có lời khuyên gì?

Việt Nam cũng có rất nhiều sản phẩm có thể đăng ký chỉ dẫn ở nước ngoài. Và đúng là các nhà sản xuất, nhà quản lý hay hiệp hội các nhà sản xuất kinh doanh chưa thực sự quan tâm đến điều này, vì các sản phẩm của Việt Nam đang được xuất khẩu với hình thức nguyên liệu là chủ yếu chứ chưa phải là sản phẩm hoàn chỉnh nên giá trị của sản phẩm chưa cao…

Thực tế, nếu những sản phẩm nông sản đã được công nhận là chỉ dẫn địa lý ở Việt Nam và được bảo hộ tại nước ngoài thì sẽ có giá trị xuất khẩu rất lớn và không bị “lấy mất” thương hiệu, tranh chấp thương hiệu như một số sản phẩm của Việt Nam đang gặp phải. Và để đòi lại các thương hiệu này thì phải theo kiện rất tốn kém và không biết kết quả ra sao.

Vì thế, ngoài sự trợ giúp của Nhà nước cũng như của các cơ quan quản lý của Nhà nước về các thủ tục, hướng dẫn quy định của pháp luật hay tập huấn, chương trình tìm hiểu, hướng dẫn địa phương để triển khai việc đăng ký chỉ dẫn địa lý, các doanh nghiệp, nhà sản xuất cũng phải có sự quan tâm để triển khai việc đăng ký chỉ dẫn địa lý của Việt Nam ở nước ngoài.

- Xin cảm ơn ông!