Ảnh minh họa

Mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định các tiềm năng của các biện pháp giảm thiểu biến đổi khí hậu (BĐKH) cho ngành trồng lúa nước vùng đồng bằng sông Hồng và tính toán hiệu quả chi phí cận biên cho các giải pháp giảm phát thải, làm cơ sở khoa học cho việc kết nối giữa người nông dân và thị trường các bon cho cơ chế phát triển sạch (CDM).

Nông nghiệp Việt Nam ngày càng phát triển với sự phát triển của nhiều biện pháp canh tác mới và tiên tiến, đồng thời các mức thâm canh cũng ngày càng cao hơn, thời kỳ nghỉ ngơi của đất ngày càng bị rút ngắn lại, các loại phân hóa học và thuốc bảo vệ thực vật được sử dụng ngày càng nhiều.

Nghiên cứu được tiến hành trên dịa bàn xã Đồng Lạc, huyện Nam Sách, tỉnh Hải Dương. Thí nghiệm đồng ruộng được bố trí trên ruộng của nông dân trong vụ lúa xuân và lúa mùa năm 2011 để so sánh các biện pháp canh tác giảm thiểu BĐKH và các biện pháp canh tác truyền thống tương đương.

Thí nghiệm được bố trí gồm 8 công thức và 3 lần lặp lại (với 2 khối là canh tác truyền thống và canh tác có giảm thiểu. Sinh trưởng và phát triển của lúa được theo dõi qua các thời kỳ. Lấy mẫu khí và đo các chỉ tiêu khí mê tan (CH₄) và ô xít ni tơ (N₂O) tại các thời điểm lúa đẻ nhánh rộ, phát triển đòng và trỗ. Hiệu quả kinh tế được tính toán từ các quan trắc các hoạt động nông vụ của hộ nông dân từ khi bắt đầu đến khi kết thúc màu vụ, đặc biệt là các hoạt động phát sinh khi áp dụng các biện pháp giảm thiểu so với các biện pháp truyền thống. Đường cong giá trị cận biên được thiết lập dựa trên việc xác định các lựa chọn giảm phát thải dựa trên lượng khí thải giảm đi hàng năm và kết quả phân tích hiệu quả chi phí.

Kết quả nghiên cứu cho thấy, áp dụng biện pháp giảm thiểu BĐKH không những giảm lượng nước tưới, tận dụng được nguồn phế thải mà còn tăng năng suất cây trồng so với các biện pháp canh tác truyền thống, trong đó, bón phân ử tăng năng suất nhiều nhất, tiếp theo là bón thanh sinh học (TSH), tưới AWD và giống năng suất cao.

Phát thải khí nhà kính (KNK) thay đổi mạnh từ 11933,1 kg CO₂e/ha/vụ đến 14085,3 kg CO₂e/ha/vụ phụ thuộc vào từng biện pháp giảm thiểu. Phát thải KNK giảm đáng kể khi áp dụng biện pháp tưới khô ướt xen kẽ, tiếp đến là bón phân ủ, bón TSH và giống năng suất cao.

Giống năng suất cao vừa có hiệu quả chi phí giảm thiểu, vừa có tiềm năng giảm thiểu cao. Bón than sinh học mặc dù có hiệu quả chi phí giảm thiểu cao nhưng tiềm năng giảm thiểu không cao, trong khi phân ủ có hiệu quả chi phí thấp hơn nhưng tiềm năng giảm thiểu lại rất cao. Biện pháp tưới khô ướt xen kẽ có hiệu quả chi phí thấp, khả năng thu hôi vốn chậm, do đó phải đầu tư lớn vào các công trình cơ sở hạ tầng tưới tiêu, phạm vi áp dụng lại hạn chế và chỉ phù hợp cho các vùng có điều kiện tưới tiêu tốt.