Dự báo tác động của nước biển dâng, xâm nhập mặn theo các kịch bản biến đổi khí hậu đến đất canh tác lúa vùng đồng bằng sông Cửu Long
Việt Nam được dự báo sẽ là một trong những nước bị ảnh hưởng nặng nề của biến đổi khí hậu (BĐKH), trong đó, đồng bằng sông Cửu Long – vựa lúa lớn nhất của Việt Nam, nơi chiếm 50% tổng sản lượng lúa cả nước và 90% lượng xuất khẩu gạo và cũng là nơi chịu tác động mạnh mẽ nhất của BĐKH.
Khi nước biển càng dâng cao, thì vấn đề xâm nhập mặn
càng diễn ra gay gắt ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất nông nghiệp, đặc biệt
là sản xuất lúa ở vùng đồng bằng sông Cửu Long, đe dọa nghiêm trọng đến an ninh
lương thực quốc gia và làm giảm kim ngạch xuất khẩu gạo và các mặt hang nông, lâm,
thủy sản.
Xuất phát từ những lý do trên, việc nghiên cứu “Dự báo
tác động của nước biển dâng, xâm nhập mặn đến đất canh tác lúa vùng đồng bằng sông
Cửu Long” do nhóm tác giả từ Vụ kế hoạch – Bộ Nông nghiệp và Viện Quy hoạch và
Thiết kế Nông nghiệp đồng thực hiện nhằm tạo cơ sở khoa học để đưa ra những giải
pháp thích ứng với BĐKH, nước biển dâng trong sản xuất lúa vùng đồng bằng sông
Cửu Long.
Với phương pháp lựa chọn kịch bản phát thải trung bình
(B2) đề tính toán, dự báo. Mốc thời gian được lựa chọn để tính toán là các
năm:2020, 2030 và 2100 (trên cơ sở khuyến nghị của Bộ tài nguyên và Môi trường);
sử dụng phương páp mô hình số độ cao (DEM) để xác định vùng bị ngập nước biển
và phân tích diện tích ngập lụt do nước biển dâng; Sử dụng công cụ phân tích tính
toán – mô hình thủy lực ISIS để xác định, phân vùng mặn hóa; sử dụng phương
pháp chồng xếp bản đồ dự báo tác động của nước biển dâng, xâm nhập mặn theo các
kịch bản BĐKH với bản đồ hiện trạng sử dụng đất lúa vùng ĐBSCL để xác định diện
tích đất lúa bị ảnh hưởng.
Kết quả nghiên cứu cho thấy, gia tăng xâm nhập mặn
tỷ lệ thuận với mực nước biển dâng và diện tích đất lúa bị ngập nước biển không
thể canh tác được; diện tích đất lúa bị xâm nhập mặn tăng sẽ tác động xấu tới sản
xuất, dẫn đến làm mất vụ mùa khô (vụ đông xuân), trong đó đối tượng bị ảnh hưởng
nhiều nhất là đất chuyên lúa (đất lúa 3 vụ và 2 vụ). Diện tích đất canh tác lúa
bị ảnh hưởng gia tăng theo các kịch bản BĐKH. Diện tích đất lúa bị ngập nước biển
thì không thể canh tác được (mất cả 3 vụ), cụ thể, ứng với kịch bản nước biển
dâng 12 cm – 17 cm – 75 cm thì diện tích đất lúa bị mất vụ do ngập nước biển
tương ứng: 14.359 ha (chiếm 0,74% tổng diện tích đất sản xuất lúa của vùng) –
37.245 ha (chiếm 1,93%) – 344.473 ha (chiếm 17,86%). Diện tích đất lúa bị ảnh
hưởng bởi xâm nhập mặn gây ra mất vụ đông xuân với kịch bản 12 cm – 17 cm - 75 cm là 22.625 ha (chiếm 1,17% tổng diện
tích đất lúa của vùng) – 50.726 ha (chiếm 2,63%) – 533.701 ha (chiếm 27,67%).