Trục lợi trên thương hiệu

Trong chuyến dự lễ khao lề thế lính Hoàng Sa tại huyện đảo Lý Sơn (Quảng Ngãi) vừa qua, khi tàu vừa cập cảng Lý Sơn, chúng tôi thấy một tàu chở hàng của Lý Sơn chở đầy ắp những bao tỏi cũng đang cập bến. Điều lạ là những bao tỏi này sau đó được một số người vận chuyển lên đảo rồi đưa lên xe chở đi.

Một ngư dân trên đảo nói: Tỏi từ đất liền chở ra đấy. Thấy tôi ngớ người chưa hiểu chuyện gì thì ngư dân này tiếp lời: Tỏi đây là “tỏi giả Lý Sơn” được một số tư thương mua tận tỉnh Khánh Hòa, sau đó chở ngược ra đảo rồi trà trộn với tỏi Lý Sơn để bán thu lời.

Nếu quả thật vậy thì đây là điều khó có thể chấp nhận được, bởi tỏi Lý Sơn bao đời nay được người dân trên đảo gầy dựng với bao mồ hôi, công sức mới có được thương hiệu như ngày hôm nay. Qua tìm hiểu, chúng tôi được biết, tỏi khô ở Lý Sơn hiện có giá trung bình là 60 - 70 ngàn đồng/kg tùy loại. Đây là giá tại huyện đảo, còn giá đưa về đất liền thì từ 70 - 80 ngàn. Có thời điểm tỏi Lý Sơn vượt ngưỡng 100 - 120 ngàn đồng/kg.

Có lẽ so với các loại tỏi hiện nay trên thị trường thì tỏi Lý Sơn có giá cao nhất. Điều này cũng không có gì lạ bởi Lý Sơn không những được mệnh danh là “đảo tỏi” mà tỏi Lý Sơn có một đặc trưng “độc nhất vô nhị” không nơi đâu có được. Tỏi có đặc điểm củ nhỏ, vị thơm, không gắt như tỏi trồng ở những nơi khác do được trồng trên đất miệng núi lửa và cát biển có lẫn san hô. Chính vì vậy mà tỏi Lý Sơn được mọi người khắp cả nước ưa chuộng. Tuy nhiên trước đây, tỏi Lý Sơn giá bán không được cao do chưa xây dựng được thương hiệu.

Theo một số người dân trên đảo thì “tỏi giả lý Sơn” được nhập chỉ có giá chưa tới 20 ngàn đồng/kg, trong khi tỏi lý Sơn có giá 60.000 đồng. Nếu trộn hai loại tỏi này với nhau thì những tư thương có thể kiếm lợi 40 ngàn đồng/kg. Trong khi đó theo nhiều người trồng tỏi trên đảo thì nếu giá thành 60 ngàn đồng/kg thì người trồng tỏi sau khi trừ chi phí lời chưa tới 5 ngàn đồng/kg, đó là chưa kể công sức bỏ ra chăm sóc gần 5 tháng trời.

Cũng theo một số nông dân trên đảo, sở dĩ tỏi Lý Sơn có giá cao ngoài thương hiệu thì chi sản xuất tỏi Lý Sơn cũng khá cao. Để trồng tỏi, người nông dân trên đảo phải mua cát được lấy từ biển với chi phí khá cao (trước kia người dân khai thác cát từ ven đảo nhưng dần dần nguồn cát này đã cạn kiệt), tất cả mọi thứ đều phải mua… chính vì vậy giá thành sản xuất rất cao.

Khó xử lý

Theo số liệu thống kê, toàn huyện hiện có 310 ha trồng tỏi. Vụ đông xuân 2009 - 2010, Lý Sơn được mùa tỏi với sản lượng trên 2.200 tấn, tuy nhiên vụ tỏi 2010 - 2011, do mất mùa nên sản lượng tỏi đã giảm đi gần một nửa, thiệt hại cho người dân trên đảo không dưới 50 tỷ đồng. Tỏi mất mùa, nhưng giá cả không cao nên lợi nhuận giảm. Giờ đây người dân trên đảo đang đứng trước nguy cơ mất thương hiệu tỏi mà bao năm đã dày công xây dựng do một số hộ tư thương hám lợi.

Ông Trương Nghĩa - Chủ tịch Hội Sản xuất, Kinh doanh và Chế biến hành tỏi Lý Sơn bức xúc, khó khăn lắm tỏi Lý Sơn mới có thương hiệu và được người dân cả nước biết đến như hôm nay. Vậy mà một số người vì hám lợi đã không ngần ngại nhập tỏi nơi khác về trộn để bán kiếm lời. Đây là một việc làm sai trái cần lên án và ngăn chặn để thương hiệu tỏi Lý Sơn không bị hủy hoại vì một số người làm ăn bất chính.

Chuyện đưa tỏi nơi khác về Lý Sơn để trà trộn bán kiếm lời không chỉ mới xuất hiện năm nay mà đã xảy ra từ năm 2010, thế nhưng cơ quan chức năng đành “bó tay” bởi không thể ngăn cấm.

Ông Trần Ngọc Nguyên - Chủ tịch UBND huyện Lý Sơn thừa nhận việc trộn tỏi Khánh Hòa với tỏi Lý Sơn diễn ra từ hai năm nay, nhưng hiện nay việc xử lý những người này rất khó. Bởi những tư thương mua tỏi nơi khác về rồi bán lại chứ không đóng gói để thương hiệu tỏi Lý Sơn. Bên cạnh đó, việc vận chuyển hàng hóa ra vào đảo là tự do, mặt hàng tỏi cũng không phải là mặt hàng cấm nên chính quyền địa phương không biết lấy lý do gì mà cấm vận chuyển tỏi từ đất liền ra đảo.