Sản phẩm bước đầu nghiên cứu và ứng dụng công nghệ vũ trụ
Triển khai, thực hiện "Chiến lược nghiên cứu và ứng dụng công nghệ vũ trụ đến năm 2020" theo Quyết định 137/2006/QÐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, tuy còn gặp một số khó khăn nhưng bước đầu các đơn vị nghiên cứu trong cả nước đã tổ chức thực hiện được một số kết quả thuộc chương trình Khoa học - Công nghệ vũ trụ cấp Nhà nước.
Công tác nghiên cứu, ứng dụng về công nghệ vũ trụ đã
được khởi phát từ sau chuyến bay vào vũ trụ năm 1980 giữa nhà du hành vũ trụ
Nga Go-rơ-bát-cô và Anh hùng phi công Phạm Tuân. Song vì những lý do khác nhau,
hoạt động này một thời gian dài chỉ duy trì một cách tản mạn, rời rạc. Bước vào
thời kỳ đẩy mạnh CNH, HÐH đất nước, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt
"Chiến lược nghiên cứu và ứng dụng công nghệ vũ trụ đến năm 2020" tại
Quyết định số 137/2006/QÐ-TTg. Theo đó, một chương trình Khoa học - Công nghệ
độc lập cấp Nhà nước về công nghệ vũ trụ (CNVT) được giao cho Viện KH và CN
Việt Nam chủ trì.
GS Nguyễn Khoa Sơn, Chủ nhiệm chương trình Khoa học -
CNVT cho biết: Hơn bốn năm chính thức đi vào hoạt động, tuy sự phối hợp giữa
các bộ, ngành chưa thật nhịp nhàng và chưa có các đề tài, dự án quy mô nhưng
những vấn đề triển khai nghiên cứu, ứng dụng thời gian qua là thiết thực, sát
hợp thực tế. Trong điều kiện đội ngũ cán bộ nghiên cứu chuyên ngành thuộc Viện
KH và CN Việt Nam, Ðại học quốc gia Hà Nội, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Hội vô
tuyến điện tử... còn quá "mỏng" nhưng đã có 19 đề tài và nhiệm vụ cấp
Nhà nước về CNVT đã được triển khai, thực hiện. Ý nghĩa và giá trị thực tiễn
không giống nhau, song các đề tài, dự án tập trung vào cơ sở khoa học, cơ sở
pháp lý trong việc xây dựng khung pháp luật của hoạt động vũ trụ ở Việt Nam và
sử dụng khoảng không vũ trụ ở nước ta; các nghiên cứu cơ bản và nghiên cứu ứng
dụng CNVT phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm an ninh quốc phòng...
Có thể nói đây là lĩnh vực mới mẻ và chúng ta còn ít
kinh nghiệm, trong khi hoạt động CNVT liên quan đến nhiều bộ, ngành. Cho nên
trong đề tài "Nghiên cứu luận cứ khoa học cho việc xây dựng khung pháp
luật của Việt Nam về sử dụng khoảng không vũ trụ vì mục đích hòa bình" do
PGS, TS Nguyễn Hồng Thao (Ðại học quốc gia Hà Nội) chủ nhiệm đã có hơn 150 báo cáo
đi sâu vào các chủ đề như: xu thế, triển vọng phát triển Khoa học - CNVT trong
thế kỷ 21; những vấn đề pháp lý trong lĩnh vực vũ trụ; xây dựng và luận giải hệ
thống các luận cứ khoa học của việc xây dựng khung pháp luật về các hoạt động
vũ trụ của Việt Nam trên cơ sở khảo cứu kinh nghiệm nước ngoài... Theo Viện
CNVT (Viện KH và CN Việt Nam) một số đề tài nghiên cứu, nhất là nghiên cứu công
nghệ và nghiên cứu ứng dụng đã bước đầu cho một số kết quả và sản phẩm thiết
thực. Chẳng hạn các sản phẩm phần mềm và dữ liệu như: Phần mềm tính toán và mô
phỏng ảnh hưởng động học phóng tên lửa lên các thiết bị trên boong; phần mềm mô
phỏng quỹ đạo chuyển động của tên lửa đẩy sử dụng nhiên liệu lỏng. Là bộ tài
liệu kỹ thuật và bộ phần mềm nhằm khai thác một cách hiệu quả và an toàn trạm
thu ảnh vệ tinh và cơ sở dữ liệu ảnh viễn thám dùng chung thuộc Trung tâm Viễn
thám quốc gia. Cơ sở dữ liệu GPS và cơ sở dữ liệu về các thông số khí quyển thu
được tại các vùng khác nhau của Việt Nam, bao gồm cả khí quyển tầng cao vùng xích
đạo từ cùng phần mềm phân tích và xử lý số liệu trực xạ, tán xạ phục vụ nhu cầu
nghiên cứu khí quyển tầng cao và xử lý tín hiệu vệ tinh. Chưa có điều kiện kiểm
định, kiểm chứng một cách chính xác nhưng các sản phẩm chế tạo ứng dụng CNVT,
đáng chú ý có thể đề cập. Ðó là chế tạo và lắp ráp hoàn chỉnh lần đầu tiên ở
Việt Nam một bộ mô phỏng xác định và điều khiển tư thế vệ tinh trên khớp cầu
điện khí ba bậc tự do, với bộ cơ cấu chấp hành là ba bánh xe quán tính và hệ
ống phụt phản lực, được sử dụng trong đào tạo và nghiên cứu về công nghệ vệ
tinh. Thiết kế và chế tạo một số mô-đun thiết bị thu tín hiệu định vị GPS với
độ chính xác cao và các thiết bị giám sát, điều khiển các đối tượng di động dựa
trên ứng dụng công nghệ định vị GPS, từ cơ sở tích hợp các chip set thế hệ mới,
các hệ điều khiển nhúng và các phần mềm ứng dụng như bản đồ số và phần mềm đo
lường. Trên cơ sở đó chế tạo được một loạt thiết bị phục vụ điều khiển các
phương tiện giao thông, tìm kiếm dẫn đường và các hệ thống quan trắc môi
trường...
Cùng với việc đầu tư xây dựng Trung tâm Vũ trụ Việt Nam
tại Hòa Lạc, phát triển hạ tầng kỹ thuật ứng dụng CNVT, Ban chủ nhiệm chương
trình Khoa học - CNVT cũng đã xây dựng khung chương trình nghiên cứu đến năm
2015. Trong đó tập trung nghiên cứu ứng dụng các loại dữ liệu vệ tinh để mô
hình hóa, dự báo và cảnh báo thiên tai, quản lý tài nguyên, môi trường; chú
trọng về ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, nguy cơ nước biển dâng ở nước ta. Nâng
cao chất lượng, hiệu quả ứng dụng và chuyển giao công nghệ sử dụng ảnh vệ tinh
VNREDSat-1 (vệ tinh quan sát trái đất đầu tiên của Việt Nam) nhằm phục vụ giám
sát môi trường, thiên tai; quản lý đất đai, rừng và giao thông đô thị; bảo đảm
giữ gìn an ninh, quốc phòng và chủ quyền lãnh thổ. Từng bước nghiên cứu quy
trình thiết kế và chế tạo, lắp ráp và thử nghiệm vệ tinh nhỏ quan sát trái đất
phù hợp kế hoạch phát triển hạ tầng và nguồn nhân lực của Việt Nam...