Trí tuệ nhân tạo (AI) ngày càng phát triển nhanh chóng và đang có những tác động to lớn đến mọi mặt đời sống. Bên cạnh lợi ích to lớn, sự phát triển của AI đã và đang làm dấy lên quan ngại sâu sắc về các rủi ro tiềm ẩn từ khía cạnh đạo đức, xã hội, pháp lý.

Thứ trưởng Bộ KH&CN Bùi Thế Duy cho rằng "AI có trách nhiệm, đạo đức trong AI đang là vấn đề nghị sự toàn cầu, thu hút sự quan tâm của các quốc gia trên toàn thế giới. Đây không đơn thuần là vấn đề học thuật, cũng không đơn thuần là vấn đề pháp lý mà liên quan đến sự phát triển của con người, quốc gia và nhân loại”.

Theo Thứ trưởng Bộ KH&CN Bùi Thế Duy, đạo đức và trách nhiệm trong AI nằm ở tất cả các khâu, từ xây dựng thuật toán, thu thập dữ liệu, đến công cụ huấn luyện và ứng dụng. Vì vậy, vấn đề này phải được quan tâm ngay từ khâu xây dựng hệ thống, liên quan đến nhiều bộ, ngành.

Ảnh minh họa.

PGS. TS. Nguyễn Thị Quế Anh, Hiệu trưởng Trường Đại học Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội nhấn mạnh, AI hoàn toàn khác so với những công nghệ trước đó. Khả năng thực hiện các nghĩa vụ pháp lý của người máy cũng là thách thức đối với các nhà lập pháp trong bối cảnh mới.

“Có hai yếu tố hết sức cần thiết cho việc hài hòa hóa giữa quy định pháp lý và công nghệ mới: xây dựng các tiêu chí cho cho công nghệ mới để chúng đáp ứng yêu cầu của pháp luật; xây dựng và phát triển các khuôn khổ pháp lý theo cách thức để chúng đáp ứng nhu cầu phát triển của các công nghệ mới. Vì thế, càng sớm càng tốt ngay từ trong quá trình nghiên cứu và thử nghiệm chứ không phải sau khi đã được đưa vào ứng dụng thực tế”, PGS. TS. Nguyễn Thị Quế Anh lưu ý.

Chia sẻ thông tin về thực trạng phát triển AI ở Việt Nam, PGS. TS. Bùi Thu Lâm, Học viện Kỹ thuật Mật mã cho biết: Chỉ số xếp hạng mức độ sẵn sàng về AI của Chính phủ năm 2023 là 59 thế giới, thứ 5 trong ASEAN; Chỉ số Chính phủ điện tử năm 2022 là 86 (đứng thứ 5 ASEAN); Chỉ số Đổi mới sáng tạo (Innovation index 2023) là 46. Chính phủ đã có Đề án Xây dựng thành phố thông minh (QĐ số 950/QĐ-TTg), Chương trình Chuyển đổi số quốc gia và Chương trình hỗ trợ khởi nghiệp 844.

Ở cấp độ địa phương, Hà Nội tham gia Mạng lưới thành phố thông minh ASEAN; TP. Hồ Chí Minh đã có kế hoạch định hướng ứng dụng AI; Đà Nẵng đã có kế hoạch xây dựng thành phố thông minh.

Ở khu vực tư nhân, Vingroup và FPT đã có kế hoạch xây dựng các khu đô thị thông minh và thành phố khoa học chuyên về trí tuệ nhân tạo. Về đào tạo và nghiên cứu, hiện 50 trường đại học có đào tạo các chuyên ngành liên quan tới trí tuệ nhân tạo (10 trường có ngành đào tạo trí tuệ nhân tạo).

Tuy nhiên, cũng theo PGS. TS. Bùi Thu Lâm, hiện nay đang diễn ra một loạt thách thức đối với phát triển AI ở Việt Nam. Đó là thiếu nhân công về AI; chất lượng dữ liệu, khả năng lưu trữ và chia sẻ dữ liệu hạn chế; nền tảng mở cho AI (dữ liệu, phần mềm, ứng dụng) mang đặc thù Việt Nam hầu như chưa có. Thị trường AI Việt Nam hiện còn rất nhỏ… Bên cạnh đó là các thách thức pháp lý như: Địa vị pháp lý của trí tuệ nhân tạo; Trách nhiệm pháp lý trong ứng dụng AI (dân sự, hình sự, hành chính); Bảo vệ dữ liệu cá nhân trong ứng dụng trí tuệ nhân tạo; Quyền sở hữu trí tuệ trong ứng dụng trí tuệ nhân tạo...