Bộ trưởng Chu Ngọc Anh phát biểu Tọa đàm.

Ngày 9/5/2019, Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ KH&CN) tổ chức buổi “Tọa đàm Vai trò của sở hữu trí tuệ với phát triển kinh tế - xã hội”. Tọa đàm có sự tham gia của nhiều chuyên gia Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO), đại diện các bộ ngành.

Xây dựng Chiến lược sở hữu trí tuệ quốc gia

Phát biểu tại tọa đàm, Bộ trưởng Chu Ngọc Anh cho biết, hệ thống sở hữu trí tuệ của Việt Nam đã đạt được những thành tựu quan trọng với nền tảng pháp luật về cơ bản phù hợp với chuẩn mực quốc tế. Sở hữu trí tuệ đã góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế- xã hội nhanh chóng của Việt Nam trong thời gian qua. Tuy nhiên, đóng góp này vẫn còn có hạn chế nhất định. Hệ thống sở hữu trí tuệ vẫn chưa trở thành một cấu phần quan trọng trong hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia. 

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến hạn chế này, trong đó nguyên nhân nổi bật là chưa gắn kết được một cách chặt chẽ vấn đề sở hữu trí tuệ trong các chính sách, hoạt động của các ngành, lĩnh vực KT-XH.

Theo Bộ trưởng Chu Ngọc Anh, để khắc phục được hạn chế nêu trên và đặc biệt từ yêu cầu phát triển KT-XH trong điều kiện mới đặt ra yêu cầu phải xây dựng Chiến lược sở hữu trí tuệ quốc gia.

Thông qua buổi tọa đàm, Bộ trưởng Chu Ngọc Anh đề nghị các chuyên gia chia sẻ và làm sâu sắc hơn một số vấn đề: Làm thế nào để Chiến lược sở hữu trí tuệ quốc gia là một phần cấu thành quan trọng của hệ thống Đổi mới sáng tạo quốc gia? Giải pháp để đẩy mạnh sở hữu trí tuệ trong xác lập và bảo hộ thực thi quyền tạo được sự khuyến khích và thúc đẩy mạnh mẽ các hoạt động Đổi mới sáng tạo và chuyển giao công nghệ? Giải pháp tạo thuận lợi và thúc đẩy việc ứng dụng và thương mại hóa tài sản trí tuệ? Để chiến lược sở hữu trí tuệ gắn chặt trong chiến lược và chính sách KT-XH của các ngành, lĩnh vực thì những vấn đề gì cần đặt ra? Những vấn đề đặt ra trong xu hướng phát triển hiện nay để thúc đẩy hiệu quả hệ thống sở hữu trí tuệ?

Theo ông Andrew Ong, Phụ trách Văn phòng khu vực châu Á Thái Bình Dương, WIPO, cần liên kết tất cả các nguồn lực, thúc đẩy sự sáng tạo năng động trong khu vực tư nhân. 

“Chiến lược phát triển KT-XH và Chiến lược phát triển KH&CN cần kết nối với Chiến lược sở hữu trí tuệ. Sử dụng và tận dụng triệt để sở hữu trí tuệ, đó là cách các quốc gia phát triển đang áp dụng. Lưu ý, sở hữu trí tuệ không phục vụ cho một nhà nước, một thể chế và cho doanh nghiệp, nếu không có doanh nghiệp thì sở hữu trí tuệ không thể tồn tại”, ông Andrew Ong bày tỏ.

Ông Ian Heath, chuyên gia tư vấn xây dựng của WIPO cũng cho rằng, thúc đẩy năng lực đổi mới sáng tạo của Việt Nam cần dựa trên 3 trụ cột: Tài chính, R&D, đào tạo. Để thế kiềng 3 chân vững chắc cần có vai trò của Chính phủ nhằm cải thiện Chiến lược sở hữu trí tuệ Việt Nam trong điều phối liên ngành tạo một mảnh ghép hoàn chỉnh.

Kết nối chủ thể sáng tạo và doanh nghiệp

Liên quan đến câu hỏi, làm thế nào để kết nối chủ thể sáng tạo và doanh nghiệp, ông Ian Heath, chuyên gia tư vấn xây dựng của WIPO nhấn mạnh, điểm mấu chốt là Việt Nam cần xây dựng được một đội ngũ các nhà nghiên cứu mạnh và đội ngũ trung gian kết nối, bởi mỗi chủ thể có tư duy và cách làm riêng, cũng giống như thị trường bất động sản, có cung ắt có cầu.

Ông Andrew Ong, Phụ trách Văn phòng khu vực châu Á Thái Bình Dương - Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO).

Đồng quan điểm, ông Andrew Ong gợi ý Việt Nam cần xây dựng đội ngũ trung gian kết nối giữa doanh nghiệp và các nhà nghiên cứu. Các văn phòng chuyển giao công nghệ có thể trở thành nơi kết nối các mạng lưới các nguồn lực này để ngày càng có nhiều sáng chế. "Chỉ khi một quốc gia tạo ra được nhiều sáng chế thì các bên sẽ tự có nhu cầu và kiến thức bảo vệ sản phẩm sở hữu trí tuệ của họ và người khác", ông Andrew Ong nói.

Ông Scot Morris, chuyên gia tư vấn xây dựng của WIPO thì cho rằng, sẽ có thách thức khi kết nối chủ thể sáng tạo và doanh nghiệp, nhưng một trong cách thức quan trọng là Chiến lược cần có các điều khoản khen thưởng khuyến khích đơn vị thi thực thi tốt.

Lấy ví dụ về kinh nghiệm thành công của các nước trên thế giới, cụ thể Mỹ được dẫn đắt bởi khu vực tư nhân tạo ra nhu cầu giữa 2 bên, Trung Quốc do nhà nước quản lý. Với Việt Nam ông khuyến nghị cần lồng ghép 2 mô hình này. Hàn Quốc cũng là một câu chuyện thành công nhưng mất khoảng 30 năm, thậm chí lâu hơn so với vị trí Việt Nam hiện nay đạt được, do đó, chúng ta cần tìm hiểu không nên bê nguyên xi vì mỗi nước có một bối cảnh riêng, cần tìm hiểu để có phương án tốt nhất cho Việt Nam.

Thứ trưởng Phạm Công Tạc phát biểu kết luận.

Ông Phạm Công Tạc, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, cho rằng để xây dựng chiến lược rất khó trong bối cảnh công nghệ đang thay đổi đột biến trên toàn thế giới, và trong bối cảnh tại Việt Nam đầu tư cho R&D còn khiêm nhường, bên cạnh đó, trình độ văn hóa, thói quen của người Việt vẫn là vấn đề phải bàn.

Theo Thứ trưởng, chiến lược sở hữu trí tuệ quốc gia phải có cách tiếp cận, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp và lộ trình triển khai phù hợp và không tách rời với lộ trình phát triển KT-XH. Cần phải nâng cao năng lực và hiệu quả của hoạt động xác lập, bảo hộ và thực thi quyền sở hữu trí tuệ; quan tâm đến nâng cao nhận thức của xã hội về vai trò của quyền sở hữu trí tuệ, ý thức tôn trọng và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ. Tất cả những yếu tố trên đóng vai trò quan trọng trong khuyến khích nghiên cứu, khuyến khích hoạt động đổi mới sáng tạo.