Xây dựng quy trình định lượng Zedoarondiol trong thân rễ ngải trắng (Rhizoma Curcumae Aromaticae) bằng phương pháp sắc ký lỏng hiệu năng cao
Nghiên cứu do các tác giả Võ Thanh Hóa, Lê Nữ Huỳnh Như, Nguyễn Thị Quỳnh Trang, Nguyễn Đức Hạnh - Khoa Dược, Trường Đại Học Y Dược Thành Phố Hồ Chí Minh thực hiện nhằm mục tiêu đánh giá chất lượng dược liệu, quy trình định lượng zedoarondiol bằng phương pháp sắc ký lỏng hiệu năng cao được xây dựng và thẩm định.
Ngải trắng (Curcuma aromatica) là một vị thuốc nam phổ biến ở các tỉnh miền Tây Nam Bộ với các tác dụng đáng chú ý như kháng viêm, kháng ung thư… Zedoarondiol là một trong những hoạt chất của Ngải trắng có tác dụng kháng viêm. Hiện nay, Dược Điển Việt Nam V chưa quy định tiêu chuẩn cho dược liệu này. Từ đó nghiên cứu nhằm mục tiêu đánh giá chất lượng dược liệu, quy trình định lượng zedoarondiol bằng phương pháp sắc ký lỏng hiệu năng cao được xây dựng và thẩm định.
Thân rễ của cây Ngải trắng (C. aromatica) được thu hái tại tỉnh An Giang và đã được định danh bằng phương pháp giải trình tự gen tại Trung tâm Y Sinh học phân tử, Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh . Chất chuẩn làm việc zedoarondiol (hàm lượng nguyên trạng 98,6%) được cung cấp bởi khoa Dược, Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh . Acetonitril (Labscan, Ireland) và nước cất đạt yêu cầu HPLC. Methanol, ethanol 96% (Labscan, Ireland) đạt yêu cầu phân tích. Các điều kiện khác nhau của quy trình xử lý mẫu và quy trình sắc ký HPLC được sàng lọc và chọn lựa. Quy trình định lượng zedoarondiol được thẩm định tính đặc hiệu, tính tương thích hệ thống, tính tuyến tính, độ lặp lại và độ đúng theo hướng dẫn của ICH.
Phương pháp chuẩn bị mẫu được chọn sử dụng dung môi methanol 100% để chiết xuất zedoarondiol từ thân rễ Ngải trắng bằng phương pháp chiết Soxhlet. Điều kiện sắc ký HPLC tối ưu bao gồm cột Hypersil gold C18 (250 x 4,6 mm, 5 µm), bước sóng phát hiện ở 258 nm, nhiệt độ cột 30 oC, tốc độ dòng 1 ml/phút. Hỗn hợp acetonitril - nước được chọn làm dung môi pha động với tỷ lệ acetonitril lần lượt là 2%, 8%, 16% và 18% ở thời điểm 0-3, 4-8, 9-18 và 22 - 30 phút. Quy trình định lượng đạt yêu cầu độ đặc hiệu, tính tương thích hệ thống. Tính tuyến tính được ghi nhận trong khoảng 7,47– 224,1 µg/mL (ŷ = 22,078x, R2=0,997). Độ lặp lại được xác định là 1,69%. Độ đúng đạt yêu cầu với độ phục hồi trong khoảng 91,02-100,78%.
Quy trình định lượng zedoarondiol từ thân rễ Ngải trắng bằng phương pháp HPLC đã được xây dựng. Quy trình định lượng đạt yêu cầu về thẩm định theo hướng dẫn của ICH và có thể được ứng dụng để xây dựng tiêu chuẩn dược liệu thân rễ Ngải trắng và các sản phẩm liên quan.
Vân Anh
Tạp chí Y học Thành phố Hồ Chí Minh (Phụ bản tập 23 - Số 2- 2019)