Số lượng các loài đã giảm ở xích đạo và tăng lên ở vùng cận nhiệt đới từ những năm 1950. Đây là tình trạng chung của tất cả 48.661 loài, dù là loài sống dưới đáy biển, tầng nước mặt biển, cá, động vật thân mềm hay giáp xác.

Các kết quả từ nghiên cứu mới, do Tiến sĩ Chhaya Chaudhary ở Đại học Auckland đứng đầu, cho thấy các loài sinh vật tầng nước mặt ở Bắc bán cầu có xu hướng di chuyển nhiều về phía cực Bắc hơn so với các loài sinh vật tầng đáy. Trong khi đó, các loài ở Nam bán cầu lại không có tình trạng di chuyển tương tự. Nguyên nhân là do tình trạng đại dương ấm lên ở Bắc bán cầu rõ rệt hơn Nam bán cầu.

Trước đây, vùng nhiệt đới luôn được coi là ổn định và có nhiệt độ lý tưởng cho nhiều loại sinh vật. Giờ đây, kết quả nghiên cứu mới chỉ ra, vùng nhiệt đới không thực sự ổn định đến vậy và ngày càng trở nên quá nóng đối với nhiều loài.

Nghiên cứu mới được xây dựng dựa trên dữ liệu từ Hệ thống Thông tin Đa dạng Sinh học Đại dương (OBIS), một cơ sở dữ liệu trực tuyến miễn phí do Giáo sư Mark Costello, Đại học Auckland, thành lập trong khuôn khổ của chương trình Điều tra sinh vật biển từ năm 2000 đến năm 2010. Các thông tin ghi nhận về thời gian và vị trí của các loài trên toàn cầu được tổng hợp theo các dải vĩ độ.

Năm ngoái, Giáo sư Costello đã đồng tác giả một nghiên cứu cho thấy, mặc dù đa dạng sinh học biển đạt đỉnh ở xích đạo trong kỷ băng hà cuối cùng vào 20.000 năm trước, nó đã có dấu hiệu chững lại từ trước khi xuất hiện tình trạng nóng lên toàn cầu thời kỳ công nghiệp. Nghiên cứu của Costello đã sử dụng hồ sơ hóa thạch của sinh vật phù du biển bị chôn vùi trong trầm tích biển sâu để theo dõi những biến động về đa dạng loài qua hàng nghìn năm.

Còn theo nghiên cứu mới của Chaudhary, tình trạng chững lại này tiếp tục diễn ra trong thế kỷ qua, và nghiêm trọng hơn, hiện nay số lượng loài đang giảm dần ở đường xích đạo, cụ thể, số lượng các loài sinh vật biển tiếp tục suy giảm nếu nhiệt độ nước biển trung bình hằng năm ở mức trên 20 hoặc 25 độ C (tùy từng loài khác nhau).

“Kết quả cho thấy biến đổi khí hậu do con người gây ra đã ảnh hưởng đến đa dạng sinh học biển ở quy mô toàn cầu trên tất cả các loài. Biến đổi khí hậu diễn ra với tốc độ ngày một nhanh," Giáo sư Costello nói. “Chúng ta có thể dự đoán xu hướng thay đổi chung về đa dạng loài, nhưng do tính chất phức tạp của các tương tác sinh thái, nên hiện nay vẫn chưa rõ mức độ phong phú của sinh vật biển và ngành nghề đánh bắt cá sẽ thay đổi như thế nào theo biến đổi khí hậu”.

Hoàng Nam