Báo động đỏ rác thải nhựa gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới biển. Ảnh: TTXVN 

Những con số đáng báo động từ rác thải nhựa

Cụ thể, mỗi năm thế giới sản xuất 335 triệu tấn nhựa và chỉ 9% được tái chế, vấn đề ô nhiễm rác thải thực sự rất nghiêm trọng. Khái niệm "nhựa đổ ra đại dương" (Ocean Bound Plastic) được đưa ra bởi Tiến sĩ Jenna Jambeck, giáo sư tại Đại học Georgia, Mỹ.

Giải quyết vấn đề "nhựa đổ ra đại dương" là yếu tố then chốt trong việc bảo vệ biển. Khoảng 80% lượng nhựa trong đại dương có thể là do "nhựa chảy ra đại dương" sau khi đi qua các con sông.

Ví dụ, vào năm 2011, Nhật Bản có sóng thần và động đất, và khoảng 5 triệu tấn nhựa trên đất liền trôi ra đại dương. Một số chìm xuống đáy, trong khi số khác trôi dạt vào bờ biển phía Tây nước Mỹ. Ngoài ra, nhựa cũng có thể bắt nguồn từ tàu hoặc dàn khoan ngoài khơi.

Cũng theo thống kê, mỗi năm có khoảng 8 triệu tấn nhựa trôi ra đại dương, cộng với khoảng 150 triệu tấn nhựa đã tồn tại trong môi trường biển. Theo thống kê, khoảng 335 triệu tấn nhựa được sản xuất trên toàn cầu mỗi năm, một nửa trong số đó là loại nhựa dùng một lần. Trong số các loại nhựa mà chúng ta sử dụng, chỉ 9% được tái chế.

Trong 10 năm tới, việc sản xuất và tiêu thụ nhựa có thể tăng gấp đôi. Nếu không có biện pháp nào được thực hiện để giải quyết vấn đề nhựa, có thể sẽ có hơn 250 triệu tấn nhựa trong đại dương trong vòng 10 năm.

Rác thải nhựa đại dương hiện cũng là vấn đề môi trường nghiêm trọng và Việt Nam được coi là một trong những quốc gia có lượng chất thải nhựa cao thải ra biển hàng năm.

Đáng quan ngại, tại Việt Nam hiện nay rác thải nhựa mới được quy định chung trong nhóm có khả năng tái sử dụng, tái chế; chưa có cơ chế, chính sách cụ thể để quản lý, thu gom và xử lý trong tình trạng ô nhiễm, suy thoái môi trường biển do rác thải nhựa đại dương ngày càng nghiêm trọng.

Báo cáo môi trường hiện trạng môi trường biển của Bộ TN&MT cũng chỉ rõ, rác thải nhựa có số lượng và khối lượng vượt trội so với các loại rác khác. Đáng lo ngại, trong rác thải nhựa, loại chiếm tỷ trọng nhiều nhất về số lượng là phao xốp và dây thừng, lưới nhỏ, tổng số lượng các sản phẩm này chiếm đến 47% về số lượng rác và 46% về khối lượng rác thải. Tiếp đến là các loại rác thải nhựa dùng một lần như hộp xốp đựng thức ăn, túi ny lông.

Các bãi có mức ô nhiễm nhựa cao, phần lớn có vị trí hoặc nằm cạnh bến tàu, khu dân cư như bãi Cửa sông Cái, bãi Vĩnh Hòa – Nha Trang hoặc tập trung nhiều hoạt động du lịch như bãi Tây, bãi Hang Câu trên và Hang Câu dưới – Lý Sơn, Hòn Mun – Nha Trang. Đáng chú ý, tại khu vực đảo xa bờ, ít hoạt động du lịch như Côn Đảo, Hòn Cau, Bái Tử Long cũng bị ô nhiễm rác thải nhựa với số lượng và khối lượng rác cao hơn so với các bãi nằm trên đất liền (Ninh Thuận, Quảng Trị) hoặc đảo ven bờ (Cát Bà, Cù Lao Chàm).

Những ảnh hưởng nghiêm trọng từ rác thải nhựa ra đại dương

Nhựa trôi dạt ngoài biển đã ảnh hưởng đến 267 loài, trong đó có 86% loài rùa biển. Sinh vật biển có thể bị thương do nhựa cắt vào cơ thể và có thể bị ngạt hoặc mắc kẹt đến chết.

Một số loài, chẳng hạn như chim, cá, rùa biển và cá voi, có thể nhầm tưởng rằng nhựa là thức ăn. Khi sinh vật biển ăn phải nhựa, chúng sẽ chết đói vì dạ dày chứa đầy các mảnh nhựa. Chim biển kiếm ăn trên bề mặt đại dương và có thể dễ dàng nuốt các mảnh vụn nhựa trôi nổi.

Ngoài ra, các mảnh vụn nhựa sẽ thúc đẩy sự lây lan của các sinh vật xâm lấn và gây hại thêm cho hệ sinh thái biển. Các mảnh vụn nhựa không chỉ gây hại cho động vật hoang dã biển mà còn ảnh hưởng đến chuỗi thức ăn của con người. Mọi người có thể tìm thấy vi nhựa trong các loại thực phẩm và đồ uống khác nhau, bao gồm nước, bia và muối.

Ô nhiễm nhựa không chỉ là vấn đề biển, mà còn là vấn đề khí hậu. Là một sản phẩm dầu mỏ, nhựa có mối liên hệ chặt chẽ với ngành công nghiệp nhiên liệu hóa thạch: việc khai thác và vận chuyển nhiên liệu hóa thạch giải phóng carbon vào khí quyển, làm trầm trọng thêm sự ấm lên của hành tinh.

Cùng với nhiều quốc gia trên thế giới, Việt Nam đang quyết tâm đẩy lùi vấn nạn ô nhiễm rác thải nhựa nói chung và rác thải nhựa đại dương nói riêng. Tổng cục Thủy sản sẽ đồng hành cùng với ngư dân, tuyên truyền trên 28 tỉnh, thành ven biển, để chung tay giảm thiểu rác thải nhựa, chung tay vì một nghề cá phát triển bền vững.

An Dương