Để chuyển đổi nền nông nghiệp rất cần những tư duy và cách tiếp cận mới.

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) vừa phối hợp với Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam tổ chức Diễn đàn trực tuyến “Đối thoại chính sách cấp cao về chuyển đổi sang hệ thống lương thực thực phẩm xanh, phát thải thấp”.

Tại Diễn đàn, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan khẳng định, ngành nông nghiệp tiếp tục là “trụ đỡ” của nền kinh tế trong bối cảnh đại dịch Covid - 19 nhưng hiện ngành đang phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức lớn, từ các vấn đề nội tại và các yếu tố khách quan. Để đảm bảo mục tiêu phát triển bền vững, việc chuyển đổi sang mô hình tăng trưởng nông nghiệp mới trở thành yêu cầu cấp bách và cần thiết.

Theo Bộ trưởng Lê Minh Hoan, để tạo nên sự chuyển đổi mới mẻ mang tính dài hạn và bền vững, rất cần những tri thức mới, quan điểm tiếp cận cấp tiến và kinh nghiệm thực tiễn theo phương châm tư duy toàn cầu, hành động địa phương. Bên cạnh đó, ý tưởng sáng kiến có thể xuất phát từ một người nhưng để triển khai và thực tế cần sự chung sức đồng lòng của rất nhiều người để cùng chia sẻ mục tiêu.

Theo “Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050” vừa được Chính phủ ban hành, Bộ NN&PTNT đang xây dựng “Dự thảo Chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn bền vững đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050” nhằm cơ cấu lại ngành nông nghiệp, phát triển kinh tế nông thôn, gắn với xây dựng nông thôn mới, được thiết kế xoay quanh 3 trụ cột: “Nông nghiệp sinh thái”, “Nông thôn hiện đại”, “Nông dân thông minh” phù hợp với định hướng Chiến lược của quốc gia.

Trên cơ sở này, tư duy phát triển cần chuyển từ tư duy đặt năng suất và sản lượng lên hàng đầu sang lấy giá trị làm trung tâm thông qua tích hợp các hệ giá trị khác nhau vào sản phẩm; từ tư duy tận dụng, khai thác sang bồi dưỡng và làm giàu tài nguyên phục vụ nhu cầu sản xuất bền vững. Đồng thời, cần hướng tới những “giá trị xanh” được tạo nên từ “chuyển đổi xanh, tiêu dùng xanh, kinh tế xanh”.

Tại Diễn đàn, bà Carolyn Turk - Giám đốc quốc gia Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam cho rằng, ngành nông nghiệp Việt Nam cần lưu ý cả về vấn đề thích ứng và giảm thiểu khi sản xuất nông nghiệp là một trong những tác nhân chính gây biến đổi khí hậu khi phát thải khí nhà kính từ lĩnh vực này chiếm 18% tổng lượng phát thải.

Bà Carolyn Turk chia sẻ, với những bài học kinh nghiệm từ các quốc gia phát triển trong chuyển đổi sang hệ thống lương thực, thực phẩm xanh, phát thải thấp, Ngân hàng Thế giới sẽ tiếp tục hợp tác và hỗ trợ kỹ thuật, mở rộng các hoạt động đầu tư trong nông nghiệp để xác định và hướng tới tương lai tươi sáng cho ngành nông nghiệp Việt Nam.

Bà Carolyn Turk cho rằng, Việt Nam cần duy trì vị thế là một trong những nước sản xuất nông nghiệp mạnh trên thế giới. Để làm được điều này, cần tìm ra động lực tăng trưởng mới và hiệu quả hơn trong nông nghiệp. Việc sản xuất sản phẩm, tương lai nông nghiệp Việt Nam sẽ dựa vào tri thức nhiều hơn để gia tăng giá trị tăng thêm. Đồng thời, Việt Nam cũng cần nhạy bén hơn nhu cầu trên toàn cầu để sản xuất sản phẩm an toàn hơn với môi trường.

Ông Martien Van Nieuwkoop, Giám đốc Nông nghiệp và Lương thực toàn cầu (WB) nhận định, Việt Nam cần tiếp tục duy trì trong chương trình nghị sự hết sức tham vọng này để giảm phát thải khí nhà kính và giảm lượng khí carbon tương đương trong nông nghiệp. Từ đó, xây dựng một thị trường đảm bảo khả năng chống chịu trước biến đổi khí hậu, đem lại giá trị thiết thực, vượt qua thách thức, chớp lấy cơ hội, hệ thống lương thực thực phẩm toàn cầu sẽ phải thực hiện những chuyển dịch mang tính căn bản.

Về các chiến lược, ông Martien Van Nieuwkoop cho rằng, Việt Nam cần thay đổi chi tiêu công trong nông nghiệp, có những cơ chế khuyến khích phù hợp, đánh giá lại về đầu tư công trong nông nghiệp. Cùng với đó, chuyển dịch cơ cấu sở hữu đất để giải quyết vấn đề sản xuất nhỏ lẻ manh mún, gây ảnh hưởng trực tiếp tới tốc độ phát triển của ngành nông nghiệp, lý giải tại sao giá trị gia tăng thấp. Theo đó, để giải quyết vấn đề này cần có quan hệ đối tác công tư, đưa ra quyết định đầu tư hợp lý cho nông nghiệp.

Ông Steven Jaffee, Cựu Trưởng Chuyên gia Kinh tế tại Khu vực EAP chia sẻ, để đi sâu và đẩy nhanh chương trình về môi trường nông nghiệp, Việt Nam cần có chiến lược và kế hoạch hành động chuyên sâu xây dựng dựa trên bốn trụ cột bao gồm chính sách khuyến nghị, đổi mới sáng tạo, thể chế và chính sách hỗ trợ. Điều quan trọng là cần xem xét các giải pháp ở nhiều cấp độ, từ cấp độ nông hộ cho đến cấp quốc gia.

Để chuyển mình thay đổi, Bộ trưởng Lê Minh Hoan cho rằng ngành nông nghiệp không thể tự đứng một mình, làm một mình. Ngành nông nghiệp cần có sự chia sẻ, đồng hành, hỗ trợ, ủng hộ của các bộ, ban ngành trung ương và địa phương, các tổ chức và cá nhân trong và ngoài nước.

Nguyễn Hương