Ngày càng có nhiều bằng chứng dịch tễ học và từ phòng thí nghiệm cho thấy SARS-CoV-2 và các loại virus đường hô hấp khác thường “can thiệp” lẫn nhau. Một số nhà nghiên cứu tìm hiểu sự "va chạm" giữa các loại virus này cho biết có rất ít khả năng bộ 3 sẽ cùng nhau đạt đến đỉnh điểm.

“Cúm và các loại virus đường hô hấp khác cũng như SARS-CoV-2 không hòa hợp với nhau cho lắm. Không chắc là chúng sẽ lây lan cùng một lúc", Richard Webby, nhà virus học nghiên cứu về bệnh cúm tại Bệnh viện Nghiên cứu Nhi đồng St. Jude, cho biết.

"Một loại virus có xu hướng bắt nạt những loại khác”, Ben Cowling, nhà dịch tễ học tại Trường Y tế Công cộng thuộc Đại học Hồng Kông, cho biết thêm. Trong đợt bùng phát biến thể Omicron ở Hồng Kông vào tháng Ba năm nay, Cowling phát hiện các loại virus đường hô hấp khác đã biến mất, và đến tháng Tư mới quay lại.

Các nhà nghiên cứu dần nhìn thấy một nguyên nhân các loại virus "ngáng đường" lẫn nhau: interferon.

Khi một loại virus đường hô hấp quét qua một cộng đồng, những người lây nhiễm sẽ sản sinh ra các interferon nâng cao khả năng phòng vệ của cơ thể. Phản ứng này xảy ra trên diện rộng và tạm thời dựng lên một hàng rào miễn dịch chống lại các virus đường hô hấp khác.

“Mọi loại virus đều kích hoạt phản ứng interferon ở một mức độ nào đó và mọi loại virus đều nhạy cảm với nó”, Ellen Foxman, nhà miễn dịch học tại Đại học Yale, người đã khám phá sự tương tác giữa SARS-CoV-2 và các loại virus khác trong mô hình đường thở của con người, cho biết. rhinoviruses, virus gây cảm lạnh thông thường, có thể cản trở virus cúm A, loại virus cúm phổ biến nhất. Virus cúm A lại có thể cản trở virus cúm B.

Tuy nhiên, không chắc chắn tất cả các virus đều cản trở lẫn nhau, khi có nhiều loại virus cùng lưu hành. Ví dụ, một cuộc khảo sát hộ gia đình trên 2.117 người ở Nicaragua cho thấy số trường hợp mắc cúm và COVID-19 đều đạt đỉnh vào tháng Hai. Kết quả này cho thấy 2 virus đó không thực sự ức chế nhau, theo Aubree Gordon, nhà nghiên cứu tại Đại học Michigan và là người đứng đầu cuộc khảo sát. "Sự cản trở giữa các virus chỉ là một cú hích nhỏ; ngoài ra còn phụ thuộc vào khả năng miễn dịch của cộng đồng, thời điểm một loại virus lưu hành lần cuối cũng như tỷ lệ tiêm phòng cúm và COVID.”

Một em bé nhập viện doSARS-CoV-2. Mùa đông này, SARS-CoV-2 có thể phải cạnh tranh vật chủ với virus cúm và virus hợp bào hô hấp.

Cũng chưa có dữ liệu dịch tễ học cho thấy SARS-CoV-2 có thể có những tương tác gì với các loại virus khác. Trên thực tế, hầu như không có sự lây lan rộng của các loại virus đường hô hấp khác trong 3 năm đầu của đại dịch.

SARS-CoV-2 có nhiều biện pháp phòng vệ chống lại các interferon, bao gồm cả việc ngăn chặn việc sản xuất interferon, điều này có thể can thiệp tương tác của nó với các loại virus khác. Tuy nhiên, Foxman đã công bố bằng chứng rằng, trong mô hình organoids, rhinovirus có thể cản trở SARS-CoV-2. Và nhóm của Guy Boivin, nhà virus học tại Đại học Laval, đồng tác giả một bài tổng quan về sự can thiệp lẫn nhau của virus được công bố hồi đầu năm nay, báo cáo rằng virus cúm A và SARS-CoV-2 cản trở lẫn nhau trong các nghiên cứu tế bào.

Để tìm hiểu cách SARS-CoV-2 và các loại virus khác tương tác với nhau bên ngoài phòng thí nghiệm, cần có các nghiên cứu theo dõi chặt chẽ cùng một nhóm dân cư trong nhiều mùa. Cowling đang làm một số nghiên cứu tương đối nhỏ ở Hồng Kông, nơi người tham gia liên tục được lấy mẫu máu và mẫu đường hô hấp, bất kể họ có triệu chứng bệnh hay không. Nhưng các nghiên cứu của ông tiến triển khá chậm. “Hiện chúng tôi không có nhiều ca nhiễm trùng đường hô hấp ở Hồng Kông”, Cowling nói, lưu ý rằng việc đeo khẩu trang vẫn còn phổ biến.

Đây sẽ là mùa đông đầu tiên các tương tác xã hội diễn ra như bình thường. Với việc nhiều loại virus hô hấp va chạm nhau lần đầu tiên sau 3 năm, các nhà khoa học hy vọng tìm thấy các dấu hiệu chứng tỏ chúng thật sự "kỵ nhau", và nhờ đó mà tình cờ ngăn chặn sự bùng phát đồng thời của nhiều virus hô hấp trong mùa đông này.

Nguồn:
https://www.science.org/content/article/competition-between-respiratory-viruses-may-hold-tripledemic-winter

https://www.thelancet.com/journals/lanmic/article/PIIS2666-5247(20)30114-2/fulltext

Hoàng Nam tổng hợp