Hình minh họa. Nguồn: Getty Images

Nhưng nghiên cứu đã chỉ ra rằng mầm mống của bệnh Alzheimer đã xuất hiện trước các triệu chứng nhiều năm, thậm chí nhiều thập kỷ, rất lâu trước khi các biểu hiện suy giảm nhận thức xuất hiện. Mầm mống đó là các protein beta amyloid sắp xếp sai và kết tụ lại với nhau, tạo thành các tập hợp nhỏ gọi là oligomer. Theo thời gian, thông qua một quá trình mà các nhà khoa học vẫn đang cố gắng tìm hiểu, những protein độc hại này được cho là sẽ phát triển thành bệnh Alzheimer.

Một nhóm do các nhà nghiên cứu tại Đại học Washington đứng đầu đã phát triển một thử nghiệm có thể đo mức amyloid beta trong các mẫu máu. Như họ báo cáo trong một bài báo xuất bản trong Proceedings of the National Academy of Sciences, thử nghiệm có tên SOBA phát hiện Alzheimer ở 10 người chưa có triệu chứng suy giảm trí nhớ. Nhiều năm sau đó, 10 người này mới bị chẩn đoán suy giảm nhận thức nhẹ hoặc bệnh lý não phù hợp với bệnh Alzheimer. Có nghĩa là thử nghiệm đã phát hiện ra các protein độc hại trước khi các triệu chứng xuất hiện.

"Điều mà các bác sĩ lâm sàng và các nhà nghiên cứu mong muốn là một xét nghiệm chẩn đoán bệnh Alzheimer đáng tin cậy, không chỉ là một xét nghiệm xác nhận lại chẩn đoán", tác giả chính Valerie Daggett, giáo sư kỹ thuật sinh học của Đại học Washington, cho biết. "SOBA có thể là cơ sở của một xét nghiệm như vậy".

SOBA, viết tắt của xét nghiệm liên kết oligome hòa tan, khai thác một đặc tính độc đáo của protein độc hại. Khi các protein beta amyloid bị gấp sai khớp bắt đầu kết tụ lại thành các oligomer, chúng tạo thành một cấu trúc được gọi là tấm alpha. Các tấm alpha thường không được tìm thấy trong tự nhiên và nghiên cứu trước đây của nhóm Daggett đã chỉ ra rằng chúng có xu hướng liên kết với các tấm alpha khác. SOBA là một tấm alpha nhân tạo, có thể liên kết với các oligomer trong các mẫu dịch não tủy hoặc máu.

Nhóm nghiên cứu đã thử nghiệm SOBA trên các mẫu máu của 310 đối tượng nghiên cứu, những người này đã được lấy mẫu máu và hồ sơ y tế của họ để phục vụ cho nghiên cứu về bệnh Alzheimer. Vào thời điểm lấy mẫu máu, các đối tượng được ghi nhận là không có dấu hiệu suy giảm nhận thức, suy giảm nhận thức nhẹ, bệnh Alzheimer hay bất kỳ một dạng sa sút trí tuệ nào khác.

SOBA đã phát hiện oligomer trong máu của những người về sau phát triển suy giảm nhận thức nhẹ và bệnh Alzheimer từ trung bình đến nặng.

Nhóm của Daggett đang làm việc với các nhà khoa học tại AltPep, một công ty phụ của UW, để phát triển SOBA thành một xét nghiệm chẩn đoán cho oligomer. Trong nghiên cứu, nhóm nghiên cứu cũng chỉ ra rằng SOBA có thể được sửa đổi để phát hiện các oligomer độc hại của một loại protein khác, có liên quan đến bệnh Parkinson và chứng mất trí nhớ thể Lewy. Daggett tin rằng xét nghiệm này có nhiều tiềm năng hơn nữa.

“Chúng tôi tin rằng SOBA có thể hỗ trợ xác định những cá nhân có nguy cơ mắc bệnh hoặc đang ủ bệnh, cũng như dùng để kiểm tra mức độ hiệu quả của các phương pháp điều trị sớm cho bệnh Alzheimer", các tác giả cho biết.

Ngọc Đỗ