Ảnh: Getty Images/Westend61

Theo một nghiên cứu gần đây, khả năng giữ thăng bằng không chỉ liên quan đến quá trình lão hóa, mà còn là dấu hiệu của các vấn đề tiềm ẩn đối với sức khỏe. Một nhóm chuyên gia quốc tế đã phát hiện ra, những người không thể giữ thăng bằng khi đứng trên một chân có nguy cơ tử vong cao gần gấp đôi trong vòng 7 năm tới. Phát hiện này đã được công bố trênTạp chí Y học Thể thao Anh (British Journal of Sport Medicine).

Cơ thể con người lão hóa theo thời gian, điều này không có gì lạ. Khi tuổi ngày một cao, cơ bắp của chúng ta sẽ yếu đi, sức chịu đựng giảm sút và không thể mang vác nhiều hoặc đi xa như trước đây nữa. Tuy nhiên, cảm giác giữ thăng bằng lại không như vậy.

Trái ngược với thể lực, sức mạnh cơ bắp hoặc tính linh hoạt, cảm giác thăng bằng, còn được gọi là cảm giác tĩnh, tương đối ổn định cho đến tuổi 60. Sau đó, cảm giác thăng bằng này sẽ giảm sút nhanh chóng.

Từ lâu, người ta đã nghi ngờ có sự liên quan giữa cảm giác thăng bằng và tình trạng sức khỏe ở con người. Tuy nhiên, cho đến nay, không có các dữ liệu chính xác về vấn đề này. Khả năng giữ thăng bằng không được kiểm tra trong các cuộc kiểm tra y tế dự phòng dành cho người trung niên trở lên. Lý do là bởi, cho đến nay vẫn chưa có bài kiểm tra tiêu chuẩn để các bác sỹ dựa vào đó kiểm tra cảm giác tĩnh của bệnh nhân.

Đó là điều mà bác sỹ Claudio Gil Araujo ở Phòng khám Clinimex về Y học Thể thao ở Rio de Janeiro muốn thay đổi. Cùng với các đồng nghiệp đến từ Phần Lan, Úc, Anh và Mỹ, bác sĩ thể thao này đã phát triển một bài kiểm tra thăng bằng 10 giây.

Theo đó, động tác trong bài kiểm tra được thực hiện như sau: nhấc một chân lên và đặt mũi bàn chân này ở phía sau bắp chân của chân kia. Sau đó, để cánh tay buông thõng hai bên và nhìn về phía trước. Để đạt được mục tiêu của bài kiểm tra, người thực hiện phải đứng trên một chân mà không cần vịn trong mười giây. Người tham gia kiểm tra được phép thử ba lần mỗi bên.

Từ năm 2009 đến 2020, các nhà nghiên cứu đã tiến hành thử thăng bằng cho 1072 người trong độ tuổi từ 51 đến 75. Kết quả là, hơn 1/5 người trong số đó không làm được. Kết quả cũng cho thấy những người tham gia càng lớn tuổi thì khả năng họ không thể giữ được thăng bằng trên một chân càng cao hơn. Ở những người từ 51 đến 55 tuổi, tỷ lệ thất bại là gần 5%. Đối với những người từ 71 đến 75 tuổi, tỷ lệ này đã lên đến hơn một nửa (54%).

Sau khoảng bảy năm, các nhà khoa học tiến hành kiểm tra lại thông tin của những người đã tham gia thử nghiệm. Trong số những người tham gia ban đầu, 123 người đã chết. Nguyên nhân tử vong chủ yếu do ung thư (32%), bệnh tim (30%), bệnh đường hô hấp (9%) và biến chứng corona (7%). Đáng chú ý, tỷ lệ tử vong ở những người trượt bài kiểm tra cân bằng cao hơn đáng kể so với những người đã vượt qua: 17,5% so với 4,5%, tương ứng với mức chênh lệch tuyệt đối gần 13%.

Ngoài ra những người tham gia thí nghiệm có cảm giác thăng bằng không tốt thường có tình trạng sức khỏe kém, như bị béo phì, bị bệnh tim mạch hay huyết áp cao. Những người bị tiểu đường Typ-2 trong nhóm này cũng nhiều hơn gấp ba lần. Nhóm nghiên cứu nhận thấy ở những người có cảm giác thăng bằng giảm sút thì 84% có nguy cơ cao tử vong vì các nguyên nhân khác nhau (đã tính đến đến yếu tố tuổi tác, giới tính và bệnh nền).

Bài kiểm tra 10 giây trên có thể giúp kiểm tra nhanh chóng và đơn giản cảm giác thăng bằng tĩnh. Tuy nhiên, nghiên cứu này vẫn ẩn chứa một số điểm chưa thật chính xác. Chẳng hạn, bài kiểm tra chỉ thực hiện với các đối tượng là người Brazil, vì thế kết quả còn thiếu sự so sánh quốc tế. Ngoài ra, các nhà khoa học cũng chưa xác định được nguyên nhân khiến khả năng giữ thăng bằng suy giảm.

Dù vậy, các nhà nghiên cứu cho rằng, khả năng giữ thăng bằng nên được ứng dụng trong y học. Bài kiểm tra 10 giây không chỉ cung cấp "phản hồi nhanh chóng và khách quan về cân bằng tĩnh cho bệnh nhân và chuyên gia chăm sóc sức khỏe", mà còn cung cấp "thông tin hữu ích về nguy cơ tử vong ở đàn ông và phụ nữ trung niên và cao tuổi".