Xăm hình nghệ thuật là phương pháp vẽ, phun, khắc, dán hình trên da của cơ thể bằng mực hoặc hình dán với mục đích làm đẹp hay thể hiện dấu ấn riêng của người xăm. Tùy vào cách thức xăm hoặc chất liệu mực mà hình xăm có thể tồn tại trên cơ thể người với thời gian khác nhau, thông thường hình xăm có dạng tạm thời hoặc vĩnh viễn.

Hình xăm vĩnh viễn đã xuất hiện từ khá xa xưa và thường được tạo ra bằng cách vẽ, phun, khắc trực tiếp trên da, chúng tồn tại rất lâu trên cơ thể người xăm và không dễ để loại bỏ.

Hình xăm tạm thời là các hình dán dạng đề can (decal) dùng để trang trí bất kỳ bộ phận nào trên cơ thể. Chúng có thể tồn tại trong vòng một ngày, một tuần hoặc hơn và thường được sử dụng phổ biến với trẻ em trong các lễ hội như Halloween. Theo đó, có hai loại hình xăm decal: Thứ nhất là dạng hình ảnh có lớp nền gắn ở mặt sau có thể tháo rời. Hình ảnh decal được loại bỏ khỏi lớp nền bằng cách làm ướt, sau đó dán trực tiếp lên da; Thứ hai là dạng có lớp nền dính vào da, tạo ra một lớp ngăn cách một phần hoặc toàn bộ giữa da và thuốc nhuộm.

Hai dạng decal này có sự khác biệt rất quan trọng, bởi vì không phải tất cả các loại thuốc nhuộm tạo hình xăm decal nào cũng an toàn khi sử dụng trên da. Mặc dù lớp nền dính có thể bảo vệ da khỏi các chất tạo màu không an toàn, nhưng có thể có các thành phần khác trên hoặc trong decal giúp hình ảnh bám dính tốt hơn vào lớp nền hoặc da và các chất này hoàn toàn có thể gây rủi ro cho một số người. Vì thế, trước khi sử dụng hình xăm tạm thời trên mặt, bạn nên thử nó trên một bộ phận ít dễ thấy hơn trên cơ thể.

Tại Châu Âu ít nhất 12% dân số có hình xăm, đối với nhóm tuổi 18-35, khả năng có hình xăm là cao gấp đôi. Nguy cơ sức khỏe của việc sử dụng kim và dụng cụ xăm không vệ sinh đã được Liên minh Châu Âu xem xét và kiểm soát kỹ lưỡng từ rất lâu. Giờ đây, những lo ngại liên quan đến hóa chất cũng đã được phân tích, xác định là tiềm ẩn nhiều rủi ro và Liên minh Châu Âu đã đưa ra quy định đối với chúng.

Để bảo vệ công dân châu Âu, hàng nghìn hóa chất độc hại có trong mực xăm và đồ trang điểm đã bị cấm vĩnh viễn hoặc hạn chế sử dụng ở Liên minh châu Âu theo Quy định về đăng ký, đánh giá, cấp phép và hạn chế đối với hóa chất - REACH (The Regulation on the registration, evaluation, authorisation and restriction of chemicals) có hiệu lực từ tháng 1 năm 2022.

Theo quy định, các chất bị cấm hoặc hạn chế sử dụng bao gồm: hóa chất gây ung thư hoặc đột biến gen và hóa chất độc hại cho sinh sản cũng như chất gây mẫn cảm và dị ứng da. Mục đích của việc cấm và hạn chế này không phải là cấm xăm hình mà làm cho mực màu được sử dụng trong hình xăm và trang điểm trở nên an toàn hơn. Dự kiến các phản ứng dị ứng mãn tính và phản ứng viêm da khác do mực xăm sẽ giảm, đồng thời tác động nghiêm trọng như ung thư, tổn hại đến phân tử mang thông tin di truyền mã hóa DNA bắt nguồn từ hóa chất được sử dụng trong mực cũng có thể giảm.

Một số dị ứng do hoạt động xăm hình gây ra. Ảnh minh họa.

Để hình xăm có nhiều màu sắc, các nhà sản xuất thường bổ sung chất phụ gia tạo màu vào mực xăm hoặc thuốc nhuộm chế tạo hình xăm decal. Liên quan đến việc kiểm soát các hóa chất sử dụng trong mỹ phẩm, bao gồm cả chất phụ gia tạo màu trong mực xăm, cơ quan quản lý về thực phẩm và thuốc của Hoa Kỳ - FDA (Food and Drug Administration) đã ban hành danh mục các chất phụ gia tạo màu được phép sử dụng.

Ngoài các quy định về ghi nhãn theo luật đối với vật tư, thiết bị sử dụng, FDA còn thiết lập hàng loạt hành động khác để thực thi quản lý đối với hoạt động kinh doanh xăm hình. Cụ thể: Cảnh báo nhập khẩu (Import Alert) cho phép FDA tạm giữ các sản phẩm vi phạm hoặc có vẻ vi phạm Đạo luật Thực phẩm, Dược phẩm và Mỹ phẩm Liên bang; Thư cảnh báo (Warning Letter): FDA phát hành thư cảnh báo để cho các công ty biết rằng họ đã vi phạm luật và họ cần phải thực hiện hành động khắc phục nào; Thiết lập đường dây nóng để tiếp nhận các phản ánh qua điện thoại, web hoặc báo cáo trực tuyến; Tổ chức các bộ phận hỗ trợ khiếu nại người tiêu dùng tại các địa phương...

Tại Việt Nam, xăm hình là một trong những ngành nghề kinh doanh có điều kiện và mỗi chủ thể khi thực hiện hoạt động này cần được cấp chứng chỉ phun xăm. Theo quy định của Nghị định 109/2016/NĐ-CP, cơ sở dịch vụ xăm hình chỉ được thực hiện các hoạt động xăm, phun, thêu trên da, không được sử dụng thuốc gây tê dạng tiêm và phải đáp ứng các điều kiện sau đây:

Cơ sở vật chất để kinh doanh phun, xăm thẩm mỹ: Có địa điểm kinh doanh cố định và bảo đảm các điều kiện vệ sinh an toàn; Thiết bị phun xăm thẩm mỹ: Có đủ thiết bị, dụng cụ, vật tư phù hợp với phạm vi hoạt động của cơ sở kinh doanh và có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng; Nhân sự để kinh doanh phun xăm thẩm mỹ: Người thực hiện việc xăm, phun không sử dụng thuốc gây tê dạng tiêm tại cơ sở dịch vụ xăm hình phải có giấy chứng nhận hoặc chứng chỉ đào tạo, dạy nghề về phun, xăm do cơ sở đào tạo hoặc dạy nghề hợp pháp cấp 4.

Quy định đối với thiết bị, dụng cụ và vật tư ngành xăm hình còn khá lỏng, chưa có hướng dẫn hay danh mục cụ thể các chất được phép sử dụng. Thiết nghĩ đây là hoạt động có ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người và theo xu hướng chung sẽ ngày càng phát triển mạnh tại Việt Nam, vì vậy các cơ quan chức năng cần nghiên cứu và sớm đưa ra quy định hoặc tiêu chuẩn liên quan để hoạt động xăm hình được kiểm soát và phát triển bền vững, an toàn trong tương lai.