Trên thế giới, truy xuất nguồn gốc được các quốc gia triển khai từ lâu. Ví dụ, ở Mỹ năm 2002, Luật chống khủng bố sinh học đã quy định về lưu trữ, hồ sơ truy xuất nguồn gốc thực phẩm. Hay ở châu Âu, năm 2005, yêu cầu các nước thành viên trong EU phải thực hiện truy xuất nguồn gốc. Ở Úc, năm 2017 đã bắt đầu thực hiện họat động truy xuất nguồn gốc với sản phẩm, hàng hóa. Ở Nhật, 2005, bắt đầu thực hiện hệ thống truy xuất nguồn gốc ở thịt bò...

Tại Việt Nam, cùng với sự vận động của thị trường, yêu cầu đối với hàng hoá của người tiêu dùng ngày càng khắt khe hơn theo xu hướng tìm hiểu sâu về thông tin sản phẩm, hàng hóa. Sự quan tâm của người tiêu dùng không chỉ giới hạn ở chất lượng hay mẫu mã mà còn bao gồm cả các thông tin liên quan đến quá trình tạo ra sản phẩm và đưa sản phẩm cuối cùng đến khách hàng, đặc biệt với những sản phẩm có ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống, sức khoẻ như nông sản, thực phẩm, dược phẩm, mỹ phẩm,...

Truy xuất nguồn gốc là "chìa khóa" khởi tạo lại niềm tin cho người tiêu dùng. Ảnh minh họa.

Tuy nhiên, hiện hoạt động truy xuất nguồn gốc và áp dụng tem truy xuất nguồn gốc nước ta đang tồn tại một số vấn đề khó khăn, bất cập, như: Truy xuất nguồn gốc mới chỉ tập trung áp dụng ở một số sản phẩm và một số thị trường lớn; Hệ thống truy xuất nguồn gốc mang tính khép kín, không có khả năng mở để các bên tham gia hệ thống truy xuất nguồn gốc này có thể tham gia với các hệ thống truy xuất nguồn gốc khác; Truy xuất nguồn gốc đòi hỏi tính chuẩn hóa cao, yêu cầu các bên tham gia truy xuất nguồn gốc cần thống nhất dùng chuẩn chung. Tuy nhiên, tập quán sản xuất nhỏ lẻ, manh mún gây hạn chế cho việc thống nhất giữa các bên tham gia truy xuất nguồn gốc;

Các giải pháp truy xuất nguồn gốc tại Việt Nam chưa được kết nối và có được sự thừa nhận của quốc tế gây khó khăn cho hoạt động xuất khẩu; Việc khai báo, cập nhật thông tin truy xuất, in và dán tem chưa được kiểm soát; Chưa có chương trình, hệ thống, cơ quan đánh giá chứng nhận các hệ thống truy xuất nguồn gốc mang tính khách quan để tạo sự tin tưởng cho người tiêu dùng, người sử dụng...

Để bắt kịp xu hướng phát triển và triển khai truy xuất nguồn gốc trên thế giới, ngày 19/01/2019 Thủ tướng đã ban hành Quyết định số 100/QĐ-TTg, phê duyệt “Đề án triển khai áp dụng và quản lý hệ thống truy xuất nguồn gốc” (Đề án 100) nhằm xác định những nhiệm vụ cần triển khai để nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước, đẩy mạnh hoạt động truy xuất nguồn gốc phục vụ hội nhập quốc tế và bảo đảm chất lượng, tính an toàn của sản phẩm, hàng hóa.

Theo Quyết định này, Bộ Khoa học và Công nghệ có nhiệm vụ xây dựng, đưa vào vận hành Cổng thông tin truy xuất nguồn gốc sản phẩm, hàng hóa quốc gia. Về thông tin tiến độ xây dựng Cổng thông tin truy xuất nguồn gốc sản phẩm, hàng hóa quốc gia, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt cho biết, việc đưa Cổng thông tin về truy xuất nguồn gốc vào hoạt động do một số thủ tục đầu tư chưa triển khai được trọn vẹn. Bộ hiện đang tập trung để trong những tháng tới được hoàn thành, đưa Cổng truy xuất nguồn gốc này vào hoạt động.

Mới đây, Sở Khoa học và Công nghệ thành phố Hải Phòng đã phối hợp Trung tâm Mã số mã vạch Quốc gia tiến hành khảo sát tại 3 doanh nghiệp để tìm hiểu hiện trạng, tình hình áp dụng truy xuất nguồn gốc, qua đó hỗ trợ, tư vấn, tìm cách tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong vấn đề tiếp cận và áp dụng truy xuất nguồn gốc trong hoạt động sản xuất, đồng thời hướng dẫn áp dụng và vận hành, khai thác phần mềm phục vụ truy xuất nguồn gốc cho 15 sản phẩm nước mắm tại 3 doanh nghiệp tại huyện đảo Cát Hải.

Hải Phòng là một trong những địa phương đi đầu cả nước thực hiện kết nối sản phẩm vào Cổng thông tin truy xuất nguồn gốc sản phẩm, hàng hóa quốc gia. Đây là nơi tích hợp cơ sở dữ liệu hơn 4.000 sản phẩm, hàng hóa cả nước, hỗ trợ cơ quan quản lý tiếp cận, truy vết thông tin trong trường hợp phải thu hồ lô sản phẩm, hàng hóa không đảm bảo chất lượng, nhằm bảo vệ sức khỏe, quyền lợi người tiêu dùng.

Đánh giá về hoạt động triển khai truy xuất nguồn gốc sản phẩm hàng hóa, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Trần Quang Tuấn cho biết, truy xuất nguồn gốc sẽ giúp các bên minh bạch thông tin về sản phẩm và hàng hóa, đồng thời chống gian lận thương mại, truy cập thông tin nhanh chóng, chính xác; phát hiện điểm không hợp lý để chủ động cải tiến, khắc phục, tăng năng suất, chất lượng, đặc biệt giúp cho doanh nghiệp tiến thêm một bước trong việc thâm nhập vào chuỗi giá trị toàn cầu, nâng cao vị thế của sản phẩm. Việc đưa các sản phẩm, hàng hóa thực hiện truy xuất nguồn gốc không chỉ giúp ích nhà sản xuất, người tiêu dùng, truy xuất nguồn gốc còn thúc đẩy nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước, phục vụ hội nhập quốc tế.