Sử dụng tinh dầu trước khi đi ngủ giúp tăng cường trí nhớ và cải thiện đáng kể điểm kiểm tra nhận thức. Ảnh minh họa

Sử dụng hương thơm để cải thiện sức khỏe hoặc nâng cao tâm trạng được gọi là liệu pháp mùi hương (Aromatherapy). Khi áp dụng liệu pháp này, người dùng thường xịt mùi hương được chọn lên gối, xung quanh phòng, cho tinh dầu vào máy khuếch tán hoặc đặt trong bồn tắm, vòi hoa sen... để thư giãn vào những thời điểm nhất định trong ngày.

Nghiên cứu tháng 7/2023 của Trường Đại học California (Mỹ) với 132 người (60-85 tuổi) tham gia không bị suy giảm trí nhớ. Nhóm thứ nhất được cung cấp máy khuếch tán mùi với 7 loại tinh dầu gồm hoa hồng, cam, bạch đàn, chanh, bạc hà, hương thảo và hoa oải hương. Họ bật máy khuếch tán khi đi ngủ và để mùi hương tỏa ra trong suốt hai giờ đầu tiên của giấc ngủ. Người ở nhóm này luân phiên sử dụng các tinh dầu khác nhau mỗi đêm. Nhóm thứ hai (đối chứng) dùng máy khuếch tán nước cất có chất tạo mùi và thực hiện thời gian tương tự.

Sau 6 tháng, người dùng tinh dầu tăng 226% khả năng nhận thức so với nhóm hít hơi nước cất. Nhóm trị liệu bằng hương thơm tinh dầu cũng có hiệu suất cao hơn nhóm đối chứng trong việc nhớ lại danh sách (bài kiểm tra về khả năng học bằng lời nói và trí nhớ). Các nhà nghiên cứu cho rằng hít tinh dầu trong khi ngủ có thể cải thiện sức khỏe não bộ và khả năng ghi nhớ. Điều này có thể giúp ngăn ngừa chứng mất trí nhớ.

Tiến sĩ Michael Leon, Đại học California, tác giả nghiên cứu cho biết, khi khứu giác được tăng cường, vùng trí nhớ trở nên lớn hơn và hoạt động hiệu quả hơn. Ngược lại, khi khứu giác bị tổn hại, các trung tâm trí nhớ của não bắt đầu kém đi. Theo ông, hệ thống khứu giác là giác quan có đầu vào kết nối trực tiếp đến các vùng trung tâm trí nhớ của não. Trong khi các giác quan khác truyền thông tin qua đồi thị (vùng não nhận kết nối thần kinh từ các vùng cảm giác chính) trước tiên, rồi mới chuyển thông tin đến vỏ não để giải thích. Do đó sự cải thiện về nhận thức khi khứu giác được làm giàu bằng hương thơm có thể liên quan đến vùng não xử lý cảm xúc, học tập và trí nhớ.

Ảnh chụp não trái của người sử dụng liệu pháp mùi hương cho thấy tác dụng của liệu pháp này trở nên kém mạnh mẽ hơn theo tuổi tác. Tuy nhiên, theo tác giả nghiên cứu, những phát hiện này thúc đẩy các nghiên cứu về phương pháp điều trị khứu giác cho người mắc chứng suy giảm trí nhớ.

Nghiên cứu khác năm 2020 của Trường Đại học Boston (Mỹ) cũng cho thấy mùi hương có thể kích thích trí nhớ, kích hoạt ký ức về những trải nghiệm trong quá khứ. Nói cách khác, mùi hương làm khơi dậy ký ức của mạnh mẽ, đóng vai trò là tác nhân gây ra nỗi nhớ và lo lắng. Liệu pháp hương thơm có khả năng được sử dụng hỗ trợ điều trị chứng rối loạn tâm trạng liên quan đến trí nhớ.

Dưới đây là 4 loại tinh dầu giúp cải thiện tâm trạng, giảm mệt mỏi, hỗ trợ tinh thần.

Tinh dầu oải hương, hoa cúc

Tinh dầu hoa oải hương chứa hợp chất linalyl axetat và linalool có tác dụng làm dịu và an thần, giảm lo lắng. Nhờ đó, nó có thể thư giãn, gián tiếp thúc đẩy giấc ngủ và giúp bạn dễ chìm vào giấc ngủ. 

Một số người sử dụng viên nang tinh dầu hoa oải hương để cải thiện bệnh. Tuy nhiên theo tiến sĩ Elizabeth Ko, Giám đốc Tổ chức Hợp tác y tế, tích hợp sức khỏe UCLA (Mỹ), các loại dầu được hấp thụ trực tiếp ở dạng viên nang sẽ bị vô hiệu hóa bởi axit dạ dày, khiến chúng không còn tác dụng.

Hơn nữa, tinh dầu này có thể gây kích ứng miệng và tạo ra vết loét dạ dày. Bạn nên thêm tinh dầu oải hương vào bồn tắm hoặc máy khuếch tán và hít vào để cải thiện giấc ngủ. Giống như oải hương, hoa cúc cũng chứa các hợp chất làm giảm lo lắng và thúc đẩy giấc ngủ. Dùng viên nang chiết xuất hoa cúc có thể cải thiện chất lượng giấc ngủ. Trà và tinh dầu hoa cúc trị liệu có thể hỗ trợ điều trị chứng mất ngủ và giúp bình tĩnh.

Tinh dầu bạc hà

Tinh dầu bạc hà có thể chống lại sự mệt mỏi, tăng cường năng lượng. Đại học Mohaghegh Ardabili (Iran) đã thử nghiệm tác dụng của tinh dầu bạc hà đối với các thông số sinh lý và hiệu suất tập thể dục. Theo đó, các nam sinh uống tinh dầu bạc hà một giờ trước khi hoạt động đã thực hiện các bài kiểm tra độ bám, nhảy thẳng đứng và nhảy xa có kết quả tốt hơn đáng kể so với không uống tinh dầu.

Họ cũng thể hiện tốt hơn những sinh viên không sử dụng tinh dầu bạc hà. Tinh dầu bạc hà có thể tăng cường năng lượng là do hương thơm kích thích các vùng não chịu trách nhiệm về sự tỉnh táo, dẫn đến thời gian phản ứng âm thanh và hình ảnh nhanh hơn. Tuy nhiên, thí nghiệm có sự giám sát của các nhà khoa học, bạn không nên uống, thay vào đó bạn có thể hít tinh dầu hoặc thoa lên da để giảm mệt mỏi.

Tinh dầu chanh

Mùi hương tươi mát, nồng nàn của tinh dầu chanh có thể cải thiện tâm trạng và làm dịu cảm giác bồn chồn, lo lắng. Theo nghiên cứu của Đại học Bang Ohio (Mỹ), tinh dầu này cải thiện tâm trạng tốt hơn cả tinh dầu hoa oải hương. Lý do là nó có thể làm tăng norepinephrine, một chất hóa học trong não có liên quan đến mức độ lo lắng và trầm cảm thấp hơn. 

Nghiên cứu của Đại học Galgotias (Ấn Độ) năm 2022 chỉ ra, tinh dầu chanh có thể hoạt động đẩy nhanh quá trình sản xuất dopamine - một chất hóa học tạo cảm giác dễ chịu trong não. Limonene, một hợp chất chính trong dầu chanh, cam quýt có tác dụng chống trầm cảm.

Tinh dầu hương thảo

Hương thảo có đặc tính chống oxy hóa mạnh mẽ, có thể kích thích tinh thần minh mẫn và sự tập trung. Theo nghiên cứu của Đại học Northumbria (Anh), người ngửi tinh dầu hương thảo trong thời gian dài thực hiện các nhiệm vụ xử lý hình ảnh và kiểm tra tính toán tốt hơn người tiếp xúc với tinh dầu này trong thời gian ngắn hoặc không tiếp xúc. Lý do là tinh dầu hương thảo chứa hợp chất hữu cơ cineole có thể ngăn chặn sự phân hủy chất dẫn truyền thần kinh acetylcholine trong não, tác động đến việc học.

Acetylcholine đóng vai trò quan trọng trong học tập, trí nhớ và sự chú ý. Không sử dụng tinh dầu hương thảo nếu đang mang thai hoặc bị động kinh, huyết áp cao. Tinh dầu gỗ đàn hương cũng có tác dụng tương tự như hương thảo, do chứa hợp chất alpha-santalol, có khả năng tăng cường sự tập trung và tâm trạng.

Mọi người nên hỏi ý kiến bác sĩ về sự kích ứng, phản ứng trước khi sử dụng tinh dầu ở mọi hình thức. Pha loãng tinh dầu và thử ở vùng da nhỏ (mu bàn tay) trước khi thoa lên vùng da rộng hơn.