Dòng sông Repaking trơ đáy ở làng Repaking, Wonosamodro, Boyolali, Trung Java. Nguồn: kompas.id

Phần lớn diện tích đại dương đều ghi nhận mức nhiệt độ cao trong hầu hết năm 2023, và phải mất nhiều tháng thì lượng nhiệt này mới được giải phóng. Một giai đoạn khắc nghiệt của El Niño – hiện tượng khiến hành tinh nóng lên – đang dần đạt tới đỉnh điểm. Lần cuối hiện tượng này diễn ra, nó đã đẩy nhiệt độ hành tinh lên mức kỷ lục vào năm 2016.

Điều này cho thấy hiện tượng ấm lên toàn cầu – một xu hướng kéo dài hàng thập niên gắn liền với phát thải nhiên liệu hóa thạch – sẽ không chậm lại trong tương lai gần.

Những tháng gần đây, hành tinh của chúng ta đang tiến gần hơn cái ngưỡng nóng hơn 1,5 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp vào thế kỷ 19, giúp chúng ta có những hình dungđầu tiên về thế giới nơi diễn ra các hiện tượng thời tiết cực đoan do mức nhiệt độ cao kéo dài liên tục.

El Niño là yếu tố gia tăng nhiệt độ hành tinh lên tới vài phần mười độ C, một mức chênh đáng kể đối với thống kê trung bình toàn cầu. Nguyên do vì nó liên quan tới các mức nhiệt độ bề mặt cao hơn mức trung bình trên khắp vùng trung tâm và phía đông Thái Bình Dương, những vùng nước này giải phóng nhiệt và hơi nước vào khí quyển.

El Niño thường kéo dài một năm hoặc ít hơn, đạt đỉnh điểm vào những tháng mùa đông rồi giảm bớt vào mùa xuân. Tuy các nhà khoa học cho biết không hiện tượng El Niño nào giống nhau, song mỗi lần xuất hiện, nó sẽ mang tới một số khả năng dự đoán cho các kiểu khí hậu toàn cầu.

Đợt El Niño mới nhất bắt đầu vào tháng 6/2023, được cho là có cường độ mạnh và sẽ đạt đỉnh điểm trong vài tuần hay vài tháng tới, với tác động mạnh đi vào lịch sử. Nó có thể sánh ngang hiện tượng El Niño xuất hiện vào đầu năm 2015, đạt đỉnh điểm trong tháng 12 năm đó, và dần biến mất vào tháng 6/2016 - trong quá trình này. nó đã đẩy nhiệt độ toàn cầu năm 2016 lên mức cao kỷ lục.

Nếu El Niño năm 2023 cũng giống như vậy, thì tình trạng nóng lên kỷ lục tiếp diễn trong hơn sáu tháng qua sẽ còn tăng cao hơn nữa trong nửa đầu năm 2024.

El Niño có xu hướng đạt đỉnh vào những tháng cuối một phần do nó gắn chặt với ảnh hưởng mà nó gây ra cho thời tiết toàn cầu. Hiện tượng mặt biển nóng lên bất thường và tình trạng bão táp mà El Niño mang tới cho vùng Trung và phía Đông Thái Bình Dương tạo ra hiệu ứng domino, dẫn tới hạn hán ở các khu vực khác trên thế giới, gồm Indonesia, Đông Nam Á và Nam Phi.

Kevin Trenberth, nhà khoa học khí hậu tại Trung tâm Nghiên cứu Khí quyển Quốc gia, cho biết: “Điều đó sẽ tạo tiền đề cho các mức nhiệt cao hơn bình thường trên đất liền, có lẽ là đạt đỉnh điểm vào tháng Hai. Tôi cho rằng tình trạng này sẽ diễn ra ít nhất là trong sáu tháng đầu năm 2024”.

Ảnh hưởng nóng lên có chi phối toàn bộ năm 2024 hay không phụ thuộc vào điều gì sẽ diễn ra hậu El Niño. Nó có thể biến mất vào tháng Sáu, khi ấy Thái Bình Dương sẽ quay trở lại các điều kiện trung tính – không có cả El Niño hay La Niña.

Chưa kể, chúng ta chưa rõ là liệu điều kiện trung tính ấy có kéo dài mãi không, liệu La Niña – hiện tượng làm mát hành tinh – có hình thành hay không. Thậm chí, El Niño có thể sẽ quay lại.

Cho đến nay, chưa có gợi ý rõ ràng về điều sẽ xảy đến. Tuy ở một số khía cạnh, El Niño đã phát triển theo hướng mà các nhà khoa học đã biết về hiện tượng này, nhưng vẫn có những khía cạnh rất khó nắm bắt. Và những thay đổi kiểu hình khi El Niño yếu đi vẫn chưa phát triển.

Nhìn chung, bất kể khí hậu dao động thế nào trong năm nay, ảnh hưởng ấm lên của El Niño trên khắp Thái Bình Dương sẽ tiếp tục tác động nặng nề tới nhiệt độ toàn cầu và kiểu thời tiết.