Bệnh thận đa nang di truyền gen trội (ADPKD), một dạng bệnh thận đa nang phổ biến nhất, có thể dẫn đến thận to và cuối cùng là mất chức năng. Căn bệnh này ảnh hưởng đến hơn 12 triệu người trên toàn thế giới và nhiều bệnh nhân cuối cùng phải chạy thận nhân tạo hoặc ghép thận khi họ bước sang tuổi 60.

Các nhà nghiên cứu tại MIT và Trường Y thuộc Đại học Yale đã phát hiện ra một hợp chất ban đầu được phát triển như một phương pháp điều trị ung thư tiềm năng hứa hẹn sẽ điều trị ADPKD. Thuốc hoạt động bằng cách khai thác tính dễ bị tổn thương của tế bào nang thận trước stress oxy hóa - trạng thái mất cân bằng giữa các gốc tự do gây hại và các chất chống oxy hóa có lợi.

Trong một nghiên cứu sử dụng hai mô hình chuột mắc bệnh, các nhà nghiên cứu phát hiện ra loại thuốc này làm thu nhỏ đáng kể các u nang thận mà không gây hại cho các tế bào thận khỏe mạnh.

Nghiên cứu được công bố trong Kỷ yếu của Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia.

Tế bào bị căng thẳng

ADPKD thường tiến triển chậm. Thường được chẩn đoán khi bệnh nhân ở độ tuổi 30, bệnh thường không gây suy giảm nghiêm trọng chức năng thận cho đến khi bệnh nhân bước sang tuổi 60. Loại thuốc duy nhất được FDA chấp thuận để điều trị bệnh là tolvaptan, làm chậm sự phát triển của u nang nhưng có tác dụng phụ bao gồm đi tiểu thường xuyên và có thể gây tổn thương gan.

Các tế bào khối u vốn đã bị căng thẳng oxy hóa do quá trình trao đổi chất bất thường của chúng. Khi chúng được xử lý bằng các hợp chất này, được gọi là hợp chất 11beta, sự gián đoạn bổ sung sẽ giúp tiêu diệt các tế bào. Trong một nghiên cứu được công bố vào năm 2011, các nhà nghiên cứu cho rằng việc điều trị bằng hợp chất 11beta đã ngăn chặn đáng kể sự phát triển của khối u tuyến tiền liệt được cấy vào chuột.

Các hợp chất 11beta hoạt động bằng cách phá vỡ khả năng tạo ra ATP của ty thể (các phân tử mà tế bào sử dụng để lưu trữ năng lượng), cũng như một đồng yếu tố gọi là NADPH, có thể hoạt động như một chất chống oxy hóa để giúp tế bào trung hòa các gốc tự do gây hại. Các tế bào khối u và tế bào u nang thận có xu hướng sản sinh ra nhiều gốc tự do hơn do chúng đang chịu áp lực oxy hóa. Khi các tế bào này được xử lý bằng hợp chất 11beta, áp lực oxy hóa tăng thêm, bao gồm cả sự suy giảm thêm NADPH, sẽ đẩy các tế bào đến bờ vực. 

Thu nhỏ u nang

Sử dụng hai mô hình chuột ADPKD khác nhau, các nhà nghiên cứu đã chỉ ra rằng 11beta-dichloro có thể làm giảm đáng kể kích thước của u nang thận và cải thiện chức năng thận.

Các nhà nghiên cứu tổng hợp 11beta-dipropyl, không có bất kỳ khả năng gây tổn hại DNA trực tiếp nào và có thể an toàn hơn khi sử dụng ở người. Họ đã thử nghiệm hợp chất này trong mô hình PKD khởi phát sớm và nhận thấy rằng nó có hiệu quả tương đương với 11beta-dichloro.

Trong tất cả các thí nghiệm, các tế bào thận khỏe mạnh dường như không bị ảnh hưởng bởi phương pháp điều trị. Các nhà nghiên cứu cho biết, đó là bởi vì các tế bào khỏe mạnh có thể chịu được sự gia tăng nhỏ của stress oxy hóa, không giống như các tế bào bị bệnh, rất dễ bị ảnh hưởng bởi bất kỳ sự xáo trộn mới nào. Ngoài việc phục hồi chức năng thận, việc điều trị còn cải thiện các đặc điểm lâm sàng khác của ADPKD; dấu ấn sinh học về tình trạng viêm và xơ hóa mô đã giảm ở chuột được điều trị so với động vật đối chứng.

Kết quả cũng cho thấy ở bệnh nhân, điều trị bằng hợp chất 11beta vài tháng một lần, hoặc thậm chí mỗi năm một lần, có thể làm chậm đáng kể sự tiến triển của bệnh và do đó tránh được sự cần thiết phải điều trị liên tục, nặng nề các liệu pháp chống tăng sinh như tolvaptan.